Конспект урока по родной литературе на тему:"Авар мацl"

Дарсил тема: «Авар мацl». Расул Хlамзатов..

Дарсил тайпа: Гlадатияб гуреб дарс щула гьаби.

Дарсил мурад ва масъалаби:Расул Хlамзатовасул хъвадарухъанлъи лъималазда жеги лъикl лъай.

Магlарул мацlалда хъварал асарал магlна бичlчlунцlализе ва гьезде рокьи кколеб куцалда асарал цlалдохъабазул рекlелъ росинаризе.

Расулил асаразул кумекалдалъун лъималазул халкъалдехунги миллаталдехунги ва мацlалдехун рокьи ва адаб куцай

Дарсил алатал: компьютер, проектор, экран,Расул Хlамзатовасул ва цогидал шагlирзабазул мацlалде хурхарал асарал.

Дарсил ин:

1.    Авалияб гlуцlи. Дарсил байбихьи. «авар мацl» кечl Синдикъовасул. Гьеб ахlун хадуб Расулиде дицаго гьаураб кочlол мухъал цlалила.

2.    Ассаламу гlалайкум,Цlадаса Расул,

3.    Хlурмат тlадегlанав Дагъистанияв

4.    Росабалъ, улкабалъ,пачалихъазда-

5.    Кибго цlар рагlарав цlигьулдерил вас

Инсул кочlол ярагъ кодобги босун,

Кибго дунялалда гъугъазабурав.

Камилаб каламгун гъваридаб гlакълу

Къвин гьечlеб гlор гlадин гьелчезабурав

Дагъистан, Авар мацl, «Хъахlал къункъраби».

Цlар арал асарал чанги руго дур

Аваристаналъул пагьмугин гьунар-

Гьеб дур цlаралъ гурищ гвангъизабураб

Гlагараб Дагъистан дур сариназухъ

Сонал рахъанагlан урхъун букlуна

Камилдаб авар мацl рекlехъе лъала

Рикlкlине бокьани хlадур йиго дун

Магlарул адабияталъул тарихалда жаниб тlоцебе рахьдал мацlалъул тема борхарав, поэзиялда жанибе гьеб бачарав хъвадарухъанлъун кола Хlамзатил Расул. Гьесдаса хадуб байбихьана цогидал авторазги мацlалъул хlакъалъулъ хъвазе, гьелъие жидерго асарал сайгъат гьаризе, амма Расулица гlадин жеги лъихъаниги бажаричlо гьеб тема рагьизе,цlалулесул рекlелъ гьеб босизабизе.

Кlиго кечl сайгъат гьабуна кlудияв шагlирас гlагараб каламалъул темаялъе-«Рахьдал мацl»1951 ва «Авар мацl» 1959.

Тlоцебесеб кочlолъ шагlирас бихьизабулеб буго кlиго мацlалде магlарул ва гlурусалде ,бугеб жиндирго гьоркьоблъи.

2. Рокъобе хlалтlи цlехей. Нужее рокъобе кьун букlана Расул Хlамзатовасул «Авар мацl» абураб кечl лъазабизе ва Расулил къокъабго биография . Лъица лъазабураб ?

- цlалдохъанас доскаялде вахъун Расулил бография бицуна

Кечl лъазабунищха нужеца лъимал?

Лъимал рахъинарила кечl бицине доскаялде цо-цоккун (5-6 цlалдохъанас).

3.Дарсида тlад хlалтlи: Цоги кинал цитатал алфазал абиял гlицlго магlарул мацlалда гуреб цогидал мацlазда хъварал.

6.    Метер магlарул мацl хвезе батани

 хваги дун жакъаго жаниб ракl кьвагьун

Расул Хlамзатов

4. Предложение хъван лъугlизаби:

Дицаги гьабуна памятник………

Гьеб борхатаб гьечlо дир кочlол ….

Амма букlаниги, гьаб……

Дун хекко тlагlине вачlарав…..

Расулил кочlол роцен:

Лъар чвахулеб буго чабхил кlкlалахъан,

Лъим кlанцlулеб буго ганчlазда тlасан,

Тlарамагъадисеб къвал балеб буго

Къо лъикилан дитца согlаб ракьалда.

Лъар чва-ху-леб бу-го чаб-хил-кlкlа-ла-хъан

5.Тестазда тlад хlалтlи:

Чан гьижаялдаса гlуцlун бугеб асар.

- 7 гьижаялдаса

- 11 гьижаялдаса

- 9 гьижаялдаса

Щиб кочlолъа росарал гьал мухъал:

Щай дие къваригlун бугеб Дагъистан

Дир гьаракь бахъани, дир лъималахъа

Щай дий магlаруллъи магlарул чагlаз

Чияр мацl бицунеб жидерго гъасда?!

- Памятник

- Дагъистан

- Авар мацl

6.Хlай «бищунго бищунго цlодорав»

Расулил кинаб асаралъе эпиграфлъун росун ругел гьал мухъал:

Мацl лъачlого, гьабичlо гьаб дуниял.

Рагlи букlинчlебани дунял гьадинаб букlинароан.

Мацl лъачlого кечl гьаби, лъим лъачlого, гlурулъе лъугьин буго

                -Дир Дагъистан

               - Дир ракl мугlрузда буго

-                -Инсулгун гара- чlвари                    

Гьал рагlаби кколеб тартибалда рекъон лъе:

Гьитlинаб кlоченаро мехалъ эбел,

Каву къирун ва толаан къачlого

7.Расулил тlахьазда цlарал:

Дир Дагъистан

Цlуне улбул

Хlасратаб рокьиги боркьараб ццинги

Магlаруласул ватlан

Ахирияб багьа

Тlадегlанал цlваби

Гlумруялъул гьоко ва гь ц.

8.Кочlол анализ

Чан нухалъ цlаланиги гьаб кочlоца магlаруласе.Щайгурелъул гьениб мацlалъул бицунаго,гьелъул жакъасеб ва букlинесеб къисматалъул пикру гьабулаго шагlирас нилъее бикьулеб буго жиндирго ургъел, рахlат хвей, рекlел ссуди, унти. Гьесда жиндирго гlумру бихьулеб гьечlо рахьдал мацl гьечlого, гьеб тlагlин, гьелъул хвел гьесие бащалъулеб буго жив ва жиндир халкъ дунялалдаса иналда , хвеялда.

Хlамзатил Расулил тlолабго гь унар буго нилъее багьа гьечlеб хазина,бечедаб ирс. Амма авар мацl цlунизе гlоло кlудияв шагlирас магlарул наслаби ахlараб, гьездехун гьабураб хlасратаб хитlаблъун, гlагараб халкъалъе гьес тараб абадияб васигатлъун.

9.Рагlи къотl