Конспект урока по татарскому языку "Татар теле иленә сәяхәт."

Сыйныф:  3

Тема: Татар теле иленә сәяхәт.

Дәрес тибы: кабатлау дәресе.

Максатлар:

-         Укучыларның булган белемнәрен ныгыту, камилләштерү;

-         Диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү;

-         [к] һәм   [къ] авазларын дөрес әйтүне ныгыту;

-         Уеннар ярдәмендә игътибарны коррекцияләү;

-         Сөйләм  культурасы тәрбияләү.

Җиһазлау: проектор, ноутбук, презентация, уенчык (үрдәк), маскалар, карточкалар

Дәрес барышы:

1.     Оештыру. (1 нче слайд)

- Исәнмесез, укучылар. Нинди матур көн! Әйдәгез әле, бер-беребез белән исәнләшик. (Укучылар бер-берсе белән өйрәнгән сүзләр белән исәнләшәләр)

- Бүген безнең дәрестә кунаклар бар. Әйдәгез, алар белән дә исәнләшик.

- Укучылар безнең дәрескә тагын бер кунак килде. Бу нәрсә?

- Үрдәк. Ул сезнең исемнәрегезне белми. Әйдәгез, аның белән танышыйк һәм исәнләшик. (2 нче слайд)

- Укучылар, бүген мәктәпкә килгәндә сез аның белән (мәктәп) исәнләштегезме? Әйдәгез, бергәләшеп мәктәп белән исәнләшәбез.

“Исәнме, мәктәп!” җыры башкарыла. (3 нче слайд)

2.     Төп этапта булачак актив эшчәнлеккә әзерлек.

- Үткән дәресләрдә без сезнең белән йорт хайваннары һәм кошлары белән танышкан идек. Бүген шул сүзләрне актив сөйләмдә кулланырбыз.

- Фонетик күнегү.

- Ә хәзер [к] һәм   [къ] авазларынның әйтелешен искә төшерербез. (4 нче слайд).

Бергәләшеп укыйбыз. (5-6 нчы слайдлар)

Кара карга                                                            Әкияттәге күлләр күк

Кунган карга.                                                       Бар бик матур зәңгәр күл.

Карга кунган                                                        Күл өстендә үрдәк йөзә

Ак карга.                                                              Бата, чума, калка ул.

К хәрефе ике аваз белдерә: [къ] – авазы калын әйтелешле сүзләрдә әйтелә, [к] – авазы  нечкә әйтелешле сүзләрдә әйтелә.

3.     Үткән материалны актуальләштерү.

- Үрдәк безгә төрле биремнәр алып килгән.

1) Сүзләрне күплек санда  әйтергә. ( 7-15 нче слайдлар)

     

      

  

Үрдәк – үрдәкләр                                     сарык - сарыклар

Әтәч – әтәчләр                                          сыер – сыерлар

Тавык – тавыклар                                       ат – атлар

Кәҗә – кәҗәләр                                          дуңгыз – дуңгызлар

- Нечкә әйтелешле сүзләрдә –ләр кушымчасы куела, калын әйтелешле сүзләрдә –лар кушымчасы куела.

2) Сүзләргә –лар\-ләр кушымчалары куегыз.( 16 нчы слайд)

Эт ...

Ат ...

Карандаш ...

Китап ...

Алма ...

Песи ...

3) “Артык сүзне тап” (карточкалар белән эш) (17-18 нче слайдлар)

- Песи, сыер, алма, дуңгыз, кәҗә;

- Китап, кәҗә, ручка, дәфтәр, көндәлек;

- Бүре, аю, куян, төлке, кәбестә;

- Сикерә, йөгерә, оча, үрдәк, йөзә.

4.     Физминутка (19 нчы слайд)

“Кечкенә үрдәкләр биюе” көенә хәрәкәтләнү.

5.     Кош һәм хайван балаларының атамаларын искә төшерү. (20-26 нчы слайдлар)

      

      

Үрдәк – бәбкә                                    тавык – чеби

Сарык – бәрән                                   сыер – бозау

Ат – колын                                         кәҗә – бәти

Һәр хайванның һәм һәр кошның балаларының атамалары төрле була.

6.     Дәфтәрләрдә эш.

 Укучыларның язу күнекмәләрен ныгыту максатыннан Үү хәрәфләрен һәм үрдәк сүзен язу. (27 нче слайд)

- Укучылар, ә сез минем турыда берәр әкият беләсезме?

- Әйе, “Сертотмас үрдәк” (28 нче слайд)

- Укытучы: Безнең балалар сиңа аны уйнап күрсәтерләр. Ә син кара.

7. “Сертотмас үрдәк” әкиятен сәхнәләштерү.

Автор:

Борын заманда башы бүрекле, аягы төкле бер үрдәк булган. Ул үзе сайрый белмәсә дә, күргән бер кошына, хайванына, ерткычына озак – озак итеп яңа хәбәрләр сөйләргә бик ярата икән. Тегеләр аның сүзләрен тыңлый – тыңлый арып бетәләр, я бөтенләй тыңламый ташлап китәләр икән. “Ишеттеңме бер яңа хәбәр? Сиңа гына сер итеп сөйлим” – дип башлап китә торган булган ул сүзен.

Беркөнне...

Хуҗа йорт хайваннарын, кошларын җыя.

Хуҗа:

-         Мин утынга барам.

     Өйдә юклыгымны беркемгә дә әйтмәгез. Этне дә үзем белән алам. Әйдә Акбай, киттек.

   Бер төн кунгач җыелганнар.

Тавык : Ко-ко-ко-ко-ко. Хуҗа бүген дә кайтмаса, нишлибез?

Бәрән:  - Бэ-э-э-э-э.  Мин куркам

Әтәч:  - Кикрикүк.  Кемне хуҗа артыннан җибәрәбез?

Тавык: - Ко-ко-ко-ко-ко. Үрдәк! Син суда йөзәсең, күктә очасың, җирдә йөрисең. Син бар.

Әтәч: - Кикрикүк. Кая  бардың, кемне эзләдең беркемгә дә сөйләмә!

Үрдәк:   -Бак, бак, бак. Ярар, мин киттем.

Үрдәк урман буйлап бара, каршына керпе килә:

Керпе: Кая барасың болай?

Үрдәк: Бак, бак, бак.  Хуҗабыз утын кисәргә китте, этне дә алып китте. Йорт- җирне саклаучы юк. Аларны эзләргә мине җибәрделәр.

Керпе: Синең өең еракмы соң? Анда тычканнар, еланнар юкмы?

Үрдәк: Бак, бак, бак. Менә шушы сукмак  туп -  туры безнең өйгә алып бара.

Керпе:  Мин усал түгел. Серләреңне белсәм дә, каян килүеңне күрсәм дә, сиңа зарарлы эш эшләмәм. Сак бул. Серләреңне сөйләмә. Серең эчеңдә торса йортың тыныч булыр.

Керпе сукмак буйлап китә, ә үрдәк юлын дәвам итә.

Каршына куян йөгерә.

Куян: Әй, үрдәк!Көзге кебек матур күл булганда нишләп урманда йөрисең?

Үрдәк: Бак, бак, бак. Хуҗабыз утын кисәргә китте, этне дә алып китте. Йорт- җирне саклаучы юк. Аларны эзләргә мине җибәрделәр.

Куян: Алай булгач, хуҗаның алмагачларын кимерергә бик җайлы вакыт икән. Синең өең еракмы соң?

Үрдәк: Менә шушы сукмак  туп -  туры безнең өйгә алып бара.

Куян сукмак буйлап китә, ә  үрдәк юлын дәвам итә.

Каршына бүре чыга.

Бүре: Әй, үрдәк! Куе урманда ялгызың ничек курыкмыйсың?

Үрдәк: Бак, бак, бак. Хуҗабыз утын кисәргә китте, этне дә алып китте. Йорт- җирне саклаучы юк. Аларны эзләргә мине җибәрделәр.Син аларны күрмәдеңме?

Бүре: Боларның сарыкларын ашап кайтырга бик уңайлы чак икән. Юк, аларны күрмәдем. Ә сезнең өегез кайда?

Үрдәк: Менә шушы сукмак  туп -  туры безнең өйгә алып бара.

Аланда аю йоклап ята.Үрдәк аны уята.

Үрдәк: Эт иярткән, балта тоткан кешене күрмәдеңме?

Аю: Хуҗаның умартасын ватып, бал ашап кайтырга бик җайлы вакыт икән. Юк күрмәдем.

Аю хуҗалыкка юл тота, үрдәк урман эченәрәк керә.

Аның каршына төлке килә

Үрдәк: Матур апакай, минем хуҗаны күрмәдеңме?

Төлке: Чибәркәй, күрдем мин аны, янында эте, билендә балтасы да бар иде. Әйдә күрсәтәм.

Төлке  үрдәкне урман эченәрәк алып керә.

Төлке: Ах тәмле дә соң үрдәк ите.Хәзер авылга барам, берьюллы берничә үрдәк алып кайтам.

Автор:

Бер сертотмас үрдәк аркасында бу хуҗалык тәмам туздырылган булыр иде, ләкин хуҗа уяу кеше булган, дошманнарына каршы һәр җирдә киртә куйган.

Үрдәк: Ай рәхмәт, балалар. Булдырдыгыз. Ләкин минем сезнең белән саубуллашырга вакыт җитте. Саубулыз балалар.

7.     Йомгаклау. Бүген дәрестә нәрсә эшләдек?

- Сүзләрнең күплек санын кабатладык;

-Артык сүзләрне таптык.

- Үү хәрефләрен, үрдәк сүзен яздык.

- “Сертотмас үрдәк” әкиятен сәхнәләштердек.

1) Билгеләр кую (29 нчы слайд)

2) Өй эше: йорт һәм кыргый хайваннарының һәм аларның балаларының исемнәрен кабатларга.

• 1 слайд

  Татар теле иленә сәяхәт
  

• 2 слайд

  үрдәк
  

• 3 слайд

  Исәнме, и мәктәп
  

• 4 слайд

  К
  [КЪ] [К]
  

• 5 слайд

  Кара карга
  Кунган карга.
  Карга кунган
  Ак карга.
  

• 6 слайд

  Әкияттәге күлләр күк
  Бар бик матур зәңгәр күл
  Күл өстендә үрдәк йөзә
  Бата, чума, калка ул.
  

• 7 слайд

  СҮЗЛӘРНЕ КҮПЛЕК САНДА ӘЙТЕГЕЗ
  

• 8 слайд

  үрдәкләр
  үрдәк
  

• 9 слайд

  әтәч
  әтәчләр
  

• 10 слайд

  тавык
  тавыклар
  

• 11 слайд

  сарык
  сарыклар
  

• 12 слайд

  сыерлар
  сыер
  

• 13 слайд

  атлар
  ат
  

• 14 слайд

  кәҗә
  кәҗәләр
  

• 15 слайд

  дуңгыз
  дуңгызлар
  

• 16 слайд

  -лар, -ләр кушымчалары куегыз
  

• 17 слайд

  АРТЫК СҮЗНЕ ТАП
  

• 18 слайд

  Песи, сыер, алма, дуңгыз, кәҗә
  Китап, кәҗә, ручка, дәфтәр, көндәлек .
  

• 19 слайд

• 20 слайд

  КОШ ҺӘМ ХАЙВАН
  БАЛАЛАРЫНЫҢ АТАМАЛАРЫН ӘЙТЕГЕЗ
  

• 21 слайд

  үрдәк
  бәбкә
  

• 22 слайд

  тавык
  чеби
  

• 23 слайд

  сарык
  бәрән
  

• 24 слайд

  сыер
  бозау
  

• 25 слайд

  ат
  колын
  

• 26 слайд

  бәти
  кәҗә
  

• 27 слайд

  Үү
  үрдәк
  
  

• 28 слайд

• 29 слайд

  Игътибарыгыз өчен рәхмәт!
  

Краткое описание документа:

Дәрес тибы: кабатлау дәресе.

Максатлар:

• -Укучыларның булган белемнәрен ныгыту, камилләштерү;
• -Диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү;
• -[к] һәм [къ] авазларын дөрес әйтүне ныгыту;
• -Уеннар ярдәмендә игътибарны коррекцияләү;
• -Сөйләм культурасы тәрбияләү.