Конспект урока по тувинскому литературу на тему "Арыг-силиг, чараш бижиир" 2 класс

Кичээл-таныжылга, ажыдыышкын. Ч. Кара-Куске "Арыг-силиг чараш бижиир"

Сорулгазы:

1.       Чогаалчы, чогаал деп сөстерни катаптаары, Ч. Кара-Кускенин "Арыг-силиг чараш бижиир"деп шүлүү-биле таныштырар, шүлүктү аянныг номчуп билир, утка талазы- биле аразында тудуш холбаалыг кылдыр номчууру,

2.       Чурук дузазы-биле уругларның чугаазын, угаан- медерелин сайзырадыр,

3.       Кичээлде кичээнгейлиг, шын олурар деп кижизидер.

Дерилгези: аттыг чуруктар, сюжеттиг чурук, ном “Литературлуг номчулга”  И.Л.С Кара-оол 2 класс, Литертурлуг номчулга , “Ажылчын кыдырааш”

Кичээлдин чорулгазынга дууштур шиитпирлээр айтырыглары:

·      Кичээлдин сорулгазын салып тургаш кичээлге, ооредилгеге уругларнын сонуургалын оттурар;

·      « Бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр тургузуп тургаш, чугааны чогаадып тургузары, билиин сайзырадыры;

·      Бодунун кичээлге кылган ажылын хайгаарап, бодунун билиинге дууштур унелеп билири.

Кичээлдин тургузуу. Этап бурузунун сорулгазы	Башкынын ажыл чорудулгазы	Оореникчилернин ажыл чорудулгазы	Ооредилге талазы-биле планнаттынган туннелдер.
1. Кичээлге белеткел. Бодун ажылга белеткээри. Сорулгазы: кичээлге белеткелин хынаары; уругларны ооредилге ажылылынга идекпейлиг киржиринге белеткээри.	Уруглар-биле мендилежир, ооредилге ажылынга белеткээр. Торээн чурттун, Тыва чурттун! Торе саллгаан чаштары бис.  Алдын хуннун адаанга бис  Аас-кежиктиг ооренип, чурттаалынар. Бот-боттарынарже хулумзурунер, удур- дедир бот- боттарынарга кичээлге чедиишкинни кузенер.	Уруглар башкы- биле мендилешкеш, бот - боттарынче хулумзуржур, бот- боттарынга чедиишкинни кузээр	Бодунга сорулганы салып билири (Р) Бодунун азы эштеринин кылган частырыгларын шугумчулелдиг езу-биле эскерип билир, ол частырыглардан чайлап ооренир чорукка уругларны белеткээр.
2. Онаалга хыналдазы.	1 .Бажынга онаалга кылдыр Кан-оол Ондарнын "Ужук дою" деп шулуун шээжилээр турган. Уругларнын куусеткен онаалгаларын аас- биле тус- тузунда хынаарын чорудар.	Уруглар куусеткен онаалгазын чугаалаар.
3. Ооренген темаларын сактып, катаптаары. Чаа темага белеткел. Сорулгазы: ооренген темазын ооренир ужурлуг чаа темага дууштур катаптаары	Чаа- силиг, чараш бижиириге хамаарыштыр тугускан ребустар. Арыг- силиг , чараш бижиир дизе чуну канчаар ужурлуг бис, чуну сагыыр бис?	Уруглар айтырыгларга харыылаар. Боттарынын бодалдарын илередир.	Бодунун бодалын аас- биле болгаш бижимел- биле шын, дес- дараалаштыр тодарадыр(к)
4. Кичээлдин шиитпирлээри берге айтырыын тодарадыры.Кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадыры. Сорулгазы: берге айтырыгны тургузары; берге айтырыга даянып алгаш, кичээлдин я темазын, сорулгазын тодарадыры.	Дараазында сайгарган айтырыгларывыска даянып алгаш, кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадып корунерем, уруглар!. Кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадырынче углаар. -Бо хунгу уичээливисте чуну ооренип билип алыр ужурлуг бис? -Темавыстын адын кым чугаалаптарыл? - Ынчаарга, уруглар, богун бис Ч.Кара-Кускенин бижээни «Арыг-силиг чараш бижиир» деп шулуу-биле таныжар бис. _Кандыг сорулгалар салып алыр болзувусса, кичээливис туннелдиг болур деп бодаар силер?	Уруглар айтырыгларга харыылаарын шенээр. Ол айтырыгларны сайгарарынга киржир. Билбес, берге айтырыг болза бодунун бодалын чугаалаар. Кичээлдин темазын, сорулгазын тодарадыр	Салдынган сорулгага дууштур кылыр ужурлугажылды планнап, хайгаарап, оон туннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир (р)
5.Кичээлдин темазы-биле ажыл. Сорулгазы: бидинмес, берге айтырыгга харыыны тыптырып ооредир.	1.            Башкы аянныг номчуур. 2.            Словарь ажылы. 3.            Ниити билиишкинге хамаарыштыр беседа. А)Сорулгазын                   тодарадыры  Б)Кол                   кезектерин шинчилеп, кылыры. В)Ажылды               каастаары. 1.    Болукке удуртукчу турар. 2.    Болукте кижи бурузу денге ажылдаар. 3.    Бирээзи чугаалаарга, оскелери кичээнгейлиг дыннаар.		Сорулганы шын салып, ону чедип аларынын аргаларын дилеп ,тып билирин ооредир Чоннун чанчылдарынга хамаарышкан ёзулапдарнын дугайында чаа терминнерни тода
6.Дыштанылга минутазы..	Шулукту ажыглап тургаш сула- шимчээшкиннерни кылырынче уругларны углаар.	Шылаанын чидиреринге сула-шимчээшкиннерни кылыр.	Бодунун кадыын быжыглаары
7. Ооренрген чуулунге катаптаашкын.	Ажылчын кыдыраашка ажыл. Иемага хамаарыштыр чурук чуруур.
8. Туннел. Сорулгазы: кичээлге ооренип алган билиин туннээр болгаш быжыглаары; чогаалдын сайгарылгазынга туннелди кылыры.	Кичээлдин туннелин болуктеп туннээр кылдыр уругларны углап- баштаар -Шулукте чунун дугайында бижип турар-дыр? - Шулукту номчааш чуну билдинер?	Уруглар болукке ажылдаар. Туннелди болук бурузу бодунуу - биле туннеп кылыр	Билиг бурузу бодунуу - биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувеии уруглар-биле сайгарар (п)
9. Рефлексия. Сорулгазы: берге уругларнын медерелдиг хамаарылгазы; бодунун кичээлге ажылын унелеп, туннээри.	Башкы уругларны боттарынын болгаш эштеринин кичээлге ажылын унелеп, демдек салырын сумелээр	Уруглар боттарынын болгаш эштеринин кичээлге ажылын унелеп, демдек салыр. «Билиглер чадазы»	Бодунун болгаш эштеринин ажылын унелеп билири.
10. Бажынга онаалга.	Шулукту шээжилээр	Онаалганы кууседир.