Конспект урока по тувинскому языку на тему:[с] деп үн, «С, с» деп үжуктер.

Т е м а з ы:   «с» деп үн, «С, с» деп үжуктер.

Өөредилге сорулгазы:  [с] деп үнну  шын адаарыныӊ артикуляциязын көргүзүп, са-саа, со-соо деп кыска, узун слогтарны салаа деп сөстү шын номчуурунга өөредир.

Кижизидилге сорулгазы: ак сагыштыг, бүдүштүг медерелдиг, бүдүштүг мөзүлүг кижини хевирлээр.

    Сайзырал сорулгазы: оореникчилернин угаан-медерелин, чүве шингээдирин, бот-башкарлырын, чогаадыкчы чоруун, бот-туружун бедик чадаже көдүрери.

      Өөреникчилернин билиинин деннелин дараазында барымдаалар ёзугаар илередир:

  Шингээл барымдаазы –«с» деп үн, «С, с» деп үжуктерни танып, номчуп, бижип билир.

  Уне барымдаазы – Уругларны сонуургаачал, хайгаараачал, кичээнгейлиг сундулуг болурунга чанчыктырып турарынын деннели.

  Аажы-чан барымдаазы – бичиизинден эгелеп коллективтиг езуга, бот- боттарынга негелдени, шынчы ак сеткилдиг, быжыг туруштуг, эрес- дидим болурунга, куш-ажылга киириштирер

Кичээлдин дерилгези;  чуруктар, кескинди ужуктер, кескинди слогтар, бөдуун карандаш, өӊнуг карандаштар (кок, кызыл, ногаан ) ном, ужуглелдин бижилгези, класс кыдыраажы. Сөстер схемазы. Телевизор, компьютер, презентация.

Манап турар түӊнели:

1.       «М» деп үн, «М, м» деп үжуктерни танып, номчуп, бижип билири;

2.       Уруглар бот-тускайлаӊ байдалга өөренип билири;

3.       Өөренип турар чуулдерни сайгарып, бөлүктеп, деннеп, туннеп билиринге, оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырары

Кичээлдиӊ этаптары	Кичээлдиӊ чорудуу	Формирование УУД
1.Организастыг кезээ.	Амыр, менди шүлүк биле эгелээр. Кичээлге бо хүн чүнү кылыр бис деп айтырар.	Уруглар коллективин организастаары
Катаптаашкын	Схемаларны самбырага аскан турар. Башкы слогтар, сөстер адаарга, уруглар схеманы көруп оргаш, слогтарны, сөстерни бижиир. Таблицага домактар бижип алгаш, номчудар. Домак эгезин улуг ужук-биле эгелеп бижиир, сөөлунге улуг сек салыр. Домакта сөстерни ангылай бижиир. Өөреникчилерге тайылбырны катаптадыр. Кол-ла чуве сөсте ужуктерни тудуштурарынче кичээнгей салыр. Үжүктер кожаазындан үжүктерни айтырар.	Уругларны медерелдии-биле шын номчуур, бижиир болгаш чугаалаарынга ооредир.
Чаа тема 1.       Сөстен [с] деп үннү ылгап тывары. 2.       Сөстен [с] деп үннү дыӊнап туружун тодарадыры 3.       С,с  деп үжүктер-биле таныжылга. 4.       Ажык слогтарны тургузары. 5.       Хаалчак слогтуг сал деп сөстү номчудары 6.       Ном-биле ажыл	Номда чурукту ажыглаар. Оол сандайны канчаарыл? - Оол сандайны салыр. Сал деп сөске слог үннүг анализти кылыр. [с] деп үннүӊ артикуляциязы : -Удургу диштер бичии ажык, эриннер ону долгандыр херим тургузар, дылдыӊ ийи талазы даг диштерге дээп алган турар. Дылдыӊ ортузу бичии көдүрлү берген болгаш чоогаланчак. Дыл мурнуку адаккы удургу диштер шазынга үзүп алган турда, агаар аастан үнгеш сыгыт үнүн тывылдырар.  [с]-ажык эвес үн, сыгыт үнү. Серге чуруун көргүскеш шүлүктү номчуур.  Словарь  ажылы: Серге – эр өшкү.  [С]  кирип турар сөстерден ададыр.  Үжүк-биле таныжылга. Парламал болгаш бижимел үжүктерни көргүскеш адап бээр. Чурукта уруг чүү деп үжүк адаан-дыр?  [с] Чүге ынча деп бодап тур силер? Силер өттүнүп көрүӊерем. [с] са- саа, со-соо Схемалар дузазы- биле Са деп сөстүн схемазынга көк төгерикчигешти кожа салыптар. са деп слогту ниитизи-биле номчудуп, слог ам-даа төнмээнин сагындырар болгаш л деп үжүктү кожа тудуптарга  сал деп номчуп үне бээр. Са + л=Сал арын 26 номчуур.	сөстү адаарыныӊ артикуляциязын хайгаараар. Шын адап өөренир. Уругларныӊ сөс курлавырын байлакшыдар, чугаа сайзырадыр Уругларны медерелдии-биле шын номчуур, бижиир болгаш чугаалаарынга ооредир.  Үжүк-биле таныжар. Кассада с деп үжүктү тывар. ажык слогтарны тургузар. хаалчак слогту номчуп өөренир арын 26 номчуур.
Быжыглаашкын	Сюжеттиг чурукка чугаа тургузар. Амаа, маа ас. деп домакты номчудар. Домак дугайында билиин хынаар	өөренип турар чуулдерни сайгарып, болуктеп, деннеп, туннеп билиринге, оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар
Түӊнел	[с] деп үн болгаш ооӊ улуг биче үжүктери-биле танышкан. са-саа, со-соо деп ажык слогтарны, сал деп хаалчак слогтуг сөстү номчуп өөренген.