Конспект занятия НРК "Бажэ пшынэ"

Дзэлыкъуэ куейм  Светловодск  къуажэм и

Муниципальнэ Казеннэ общеобразовательнэ учрежденэ

« курыт общеобразовательнэ еджап1э»

Воспитателхэр:

Къэте Лианэ

Визитнэ карточкэ

Фыкъэдак1уэ,фыкъэдак1уэ, жылэ махуэ хъун!

Светловодск жылэм къабгъэдэк1ыу

Сэлам гуапэ дэ фыдох!

Ди гуп ц1ык1ур т1эк1уи шынэу

Дэ гъуэгуанэ дытехьащ,

Зэхуэгуф1эу, зэхуэгушхуэу

Мы зэпеуэм дыкъэк1уащ.

Фэ, жюрихэм дыфхуэгушхуэу

Балхэр куэду тхуэвгъэуву

Мы зэпеуэм  дытек1уэну

Дыфщыгугъыу дыкъэк1уащ.

Гъунапкъэншэщ хабзэу тщ1эри,

Ди нэмысри нэхъ лъагэжщ,

Жьыми щ1эми задедгъэк1уу

Дэ ди лъэпкъыр догэпэж.

Хабзэ дахэу ди адыгэм

Яхэлъауэ дэ щ1опщак1уэм

Щыщ теплъэгъуи федгъэплъынщ,

Абы и хабзэуэ щытахэм

Нобэ щыгъуазэ фытщ1ынщ.

Аращи, фыкъеблагъэ,

Ди щ1опщак1уэми фыкъеплъ.

Дзэлыкъуэ куейм  Светловодск  къуажэм и

Муниципальнэ Казеннэ общеобразовательнэ учрежденэ

« курыт общеобразовательнэ еджап1э»

               Гъэсак1уэхэр:

Макъамэ «Уэркъ къафэ» щэху дыдэу къоуэ.

Автор:-Зы къуажэ гуэрым зы нанэрэ зы дадэрэ щыпсэурт. Абы я1эт зы щ1алэ.

Щ1алэм: Дадэ, нанэ, хъуну уэрамым сыдэк1ыу мо гуп ц1ык1ум садэджэгу?

Нанэ:Аллыхь хъунымэ, си щ1алэ, сыт щ1эмыхъуныр?

Дадэ: Афэрым ,си  щ1алэ,хъунщ, к1уэ, ауэ сакъ.

Щ1алэр гуп джэгуу щысым ябгъэдохьэ.

Щ1алэм: Ф!эхъус апщий!

 Гупым:Упсэу апщий! (гупыр къотэдж ).Къак1уэ къэт1ыс.

Щ1алэм: Сыт фызэрыджэгур?(Нэщэнэхэр къыдобжэк1).

·         Гъатхэ унэ гъуанэщ.

·         Гъатхэ уафэ гъуанэщ.

·         Гъатхэм жеяр бжьыхьэм магъыж.

·         Гъатхэм тумысар бжьыхьэм къытепхыжыркъым.

·         Гъатхэм и зымахуэм щ1ымахуэм уегъашхэ.

Щ1алэм:Еуэ иджы «Бажэ» дывгъэджэгу.

 Гупым:Хъунщ, хъунщ.

-Сэ  хэт  «Бажэми» хэсхынщ.

Къебжэк1:зэк1, т1ок1, щэк1, пл1эк1, тхуэк1

Ухэк1амэ, къуажэм дэк1 ! 

(«Бажэ» адыгэ сабий джэгук1эм мэджэгухэр.  Здэджэгум зым и лъакъуэр егъэузыж)

 Зы джэгуак1уэм:Уэ –уэ- уэ- у мыгъуэ, си лъакъуэр згъэузыжащ.(магъ). Мыдрейхэм ар къа1этри дэ1эпыкъуурэ унэм яшэжри ягъэгъуэлъ.

Унэгуащэм: А си щ1алэ, ар дауэ ухъу, сыту 1ейуэ  къыпщыщ1а! Мыдэ сэ иджыпсту джэд лэпс пхуэзгъэхьэзырынщ, ар сэбэпщ.(Щ1ок1).

!уэхур здек1уэк1ыр унэ к1уэц1ырщ. П1эм сымаджэр хэлъщ. Унэгуащэр жьэгумк1э щытщ. Абы ирихьэл1эу сымаджэм и ныбжьэгъу гуэр къыщ1охьэ.

Щ1алэм:

 Ныбжьэгъум :Фи махуэ ф1ыуэ!Дауэ щыт си ныбжьэгъур?

Щ1алэм:(И ныбжьэгъум бгъэдохьэри сэлам ирех, и узыншагъэм щ1оупщ1э)Дауэ ущыт? Унэхъыф1?

Сымаджэм:Уэлэхьи сызэрыщытам елъытауэ сыхъужам, къэзгъэза хуэдэщи псори къысхуогуф1э.

Щ1алэм:Уэлэхьи  сэри зек1уэ сыщы1ауэ сыкъэсыжа къудейм, уи хъыбар зэхэсхати сыкъыпщ1эмыупщ1эу схуэшэчакъым.

Сымаджэм: Тхьэр ф1ык1э къыпщ1эупщ1э, сыбгъэгуф1ащ.

Щ1алэм:Пшапэр зэхоуэ, щ1опщак1уэхэр къэмыс щ1ык1э вабдзэр ф1эздзэнщ.Абыхэм урагъэзэшынкъым.

(Щ1ок1, вабдзэр ф1едзэ, уадэ ц1ык1ури егъэт1ылъ).

Абы хэту щ1опщак1уэхэм  къызэхуэсын щ1адзэ.ахэр вабдзэм еуэурэ , сэлам зратурэ унэм щ1охьэ.

Ныбжьэгъум :Фыкъеблагъэхэ.

Щ1опщак1уэхэм :Ф1ым дыхуиблагъэ. (сымаджэм чэзууэ бгъэдыхьэурэ щ1оупщ1э)

-Дауэ ущыт? Нэхъыф1 ухъуа? (И у1эгъэм йоплъхэр.)

-Сымаджэм: Тхьэр ф1ык1э къыфщ1эупщ1э, дыгъуэпшыхь нэхърэ ф1ыуэ сынэхъыф1щ. У1эгъэри нэхъ гъущауэ къысщохъу, си лъакъуэри нэхъ тыншу згъэхъей хъуащ.

Ныбжьэгъум :Кхъы1э фыщымыту моу фыкъет1ысэк1хэт.

Щ1опщак1уэхэм :Псори дыкъыщызэхуэсак1э бжьыпэр зы1ыгъынур  хэдвгъэх. ..Мыри зыщывмыгъэгъупщэ: ди сымаджэм и узыр иджыри щхьэщык1акъми ныщхьэбэ гушы1эр нэхъ мащ1эу щытынущ…Ди лъэпкъ хабзэ дахэм щыщу нэхъыжьым к1элъызырахьэхэм дытепсэлъыхьынщ…Ат1э хэт сымэ хэфхынур?

К1эныр къафщтэт.Иджы дывгъэгуэш.

-Сэ фэхур къыхызох.

-Сэри хъырцыр  сысейщ.

-Сэ цыджыр.

-Сыт сщ1эн ? сэ бардыр къысхуэнащ.

-Еуэт –т1э к1эныр лъэгум къивдзэт.(К1эныр лъэгум кърадзэ).

-Уо-уо, феплъыт, феплъыт фэхур къыдэгъэзеящ.Ныщхьэбэ  сэ сыпащтыхьщ. Хэтыт  цыджыр зейр?

-Сэращ.

-Уо-о си ныбжьэгъужь, уэ узибейгулщ.(Мэт1ысыжхэр).

Пащтыхьым:Хъунщ, хъунщ. Ы-гьы, иджы мыдэ фыкъэда1уэт: ди вабдзэм макъ имыщ1у къэна?

-къэнакъым.

-къэнакъым.

-къэнакъым.

Пащтыхьым:Абы щыгъуэ тхьэгъэпц1и, къанлыи къытхэткъым. Ари хъарзынэщ.Адыгэхэм дэнэ щызэхуэмызами , нэхъыжь я1эщ. Нэхъыжь зыгъэлъап1э сыт щыгъуи и 1уэхур к1уэтэнущ, и  щхьи лъап1э хъунущ. Ижь-ижьыж лъандэрэ ди лъэпкъым къыдек1уэк1 хабзэ дахэщ нэхъыжьым хуэфащэ пщ1э. нэмыс, щ1ыхь хуэщ1ыныр. Абы теухуауи лъэпкъым ди1эщ псалъэжь куэд. Дыкъевгъэда1уэт-т1э а псалъэжьхэм.

·         Щ1эр жьы мэхъури жьыр щ1э хъужыркъым.

·         Нэхъыжьыр  гъэлъап1и уи щхьэр лъап1э хъунщ.

·         Зи нэхъыжь еда1уэ и 1уэху мэк1уатэ.

·         Нэхъыжь к1элъыджэркъым-к1элъок1уэ.

·         Нэхъыжьыф1 зи1э нэхъыщ1эф1и и1эщ.

Пащтыхьым: Икъук1э псалъэжь купщ1аф1эхэм дыкъевгъэдэ1уащ.Си гуапэ хъунт мыбдеж щыс дэтхэнэ зыми  а псалъэжьхэм я купщ1эр нэсчу къывгуры1уам… Ат1э-э-э, адэк1э док1уэ. Сыту п1эрэ ди лъэпкъыр зэрыгушхуэр?

(Адыгэ къафэм и макъамэ щэху дыдэу къо1у).

Пащтыхьым: -къэфщ1а?(Ди адыгэ къафэрщ). Пэжщ , ди къафэ дахэрщ. Фэ гуп  ц1ык1уми фи лъэгум дыщ1эвгъэплъамэ ди гуапэ хъунт.

- Куэдрэ-т1э ар? Уэлэхьи  фыщ1эдгъэплъынмэ. (Къофэ).

Гупым щыщ зы:Ди лъэпкъ къафэм къытек1уэн зыри щымы1э. Сыт хуэдэ узри пщхьэщехыф абы.

Пащтыхьым: Дэгъуэщ псори, дэгъуэщ.  Иджы –ы-ы, девгъауи  хъыбар дахэ дыкъевгъэда1уэ.

Сэ вжес1эным уэлэхьи хъыбар гъэщ1эгъуэн дыдэ.

Фыкъэда1уэрэ, псори фыкъызэда1уэ. Еуэщ-е1эщ абыиии… нэху къыттещащ.

Псори щхьэгъубжэмк1э маплэ.

Пащтыхьым: Уэлэхьи пэжым, нэхуи къыттещамэ.

Фыпсэу, маржэ хъунхэ, пшыхь хъарзынэу етхьэк1ащ.

Девгъауи щхьэж и унэ девгъэк1уэл1эж,

Пщыхьэщхьи тхьэм жи1эм дызэхуэсынщи

Ди сымаджэр тедгъэунщ.

Ныбжьэгъум: Уэлэхьи икъук1э гупыф1у фызэхэсам,

Си ныбжьэгъури хъарзынэу тевгъэуам.

Иджы чэзур сысейщи зы усэ  сэ фезгъэдэ1уэнщ.

Аф1эунэ Лиуан «Зэ  уадыгэну сыт и уасэ!»

Уи адэжьхэм я бзэм урипсалъэу,

Я хъыбарыжь 1ущхэр уи пшыналъэу,

Хъуэхъум я нэхъыф1ыр  зыхыуагъэхыу,

Ху махъсымэ фалъэр зэ1эпыпхыу-

Зэ уадыгэну сыт и уасэ!

Уи нэмыс, уи фащэ, уи джэгук1эм

Уи щ1эблэщ1э уардэр щыгуф1ык1ыу,

Узэпсалъэр,

Ущ1эпсалъэр пщ1эжу,

Уи лъэпкъ напэр л1ыгъэк1э бгъэпэжу-

Зэ уадыгэну сыт и уасэ!

Сымаджэм сэлам ирахыж (Нэхъыф1 тхьэм уищ1ыж!), зэбгырок1ыж.

Сымаджэм:  Тхьэр арэзы къыфхухъу! Си узыр псынщ1э сщыфщ1ащ.

Псори зэгъсэу утыкум къоувэри:

 Зэ уадыгэну сыт и уасэ!

Щхьэщэ ящ1ри  йок1ыж.