Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Кірме сөздер
2 слайд
3 слайд
Адам, әлем, ғылым, қоғам, мектеп, білім, тарих, әдебиет, мәдениет, пән, тәрбие, емле т.б.
Араб, парсы тілінен енген
сөздер
4 слайд
а) ел билеуге байланысты сөздер:
ұлыс, нөкер, жасақ, аймақ,
жарлық т.б.
ә) жер – су атаулары: Тарбағатай,
Нарынқол, Нұра, Баянауыл,
Зайсан, Қордай, Алтай т.б.
Монғол тілінен енген
сөздер
5 слайд
а) Қазан төңкерісіне дейін енген сөздер: болыс, сот, жәшік, кереует, бөтелке, кәмпит, сөмке, тұрба т.б.
ә) Кеңестік дәуірде кірген термин сөздер: телефон, телеграф, автомобиль т.б.
Орыс тілінен енген
сөздер
6 слайд
Самолет – ұшақ
Вертолет – тікұшақ
Коллектив – ұжым
Герб – елтаңба
Гимн - әнұран
7 слайд
Шайыр
Пұл
Ғибрат
Ғұлама
Сарбаз
Пешене
8 слайд
ақша, қаржы
9 слайд
суырып салма
ақын
10 слайд
жасақшы қол,
әскер, жауынгер
11 слайд
ғалым,
оқымысты
12 слайд
үлгі, өнеге
13 слайд
жазмыш, тағдыр
14 слайд
Б і л і м
А д а м
Қ ұ н
С а б а қ
Т а л а п
С а м а у р ы н
Т е л е ф о н
Т о л а ғ а й
П е ш е н е
15 слайд
Оқу үйренумен санаға қонатын ақиқат
жайлы түсінік.
Үйренбей білім бітпес. / мақал. /
16 слайд
Ойлау, сөйлеу қабілеті бар, еңбек
құралдарын жасап, оларды өз
қажетіне жарата
білетін саналы қоғам мүшесі.
Адамнан үлкен ат жоқ,
наннан үлкен ас жоқ. / мақал. /
17 слайд
Ерте кезде кісі өлтірген адам тарапынан
төленетін айып мал, төлем.
Өлтірген адамы үшін құн төледі
2. Белгілі бір затқа тән баға, ақы.
Сен оған жерінің құнын түгел төлейсің.
18 слайд
Ынта, ықылас, ұмтылушылық.
Арман еткен баланың қайырмайық талабын
2. Міндет, жауапкершілік.
Әдебиет өскен сайын
оқу – үйрену талаптары да
тереңдей беруге тиіс.
/ Ғ. Мүсірепов,Суреткер. /
19 слайд
Мектеп жүйесінде өтілетін пән және сол пәндерден
оқушыларға берілетін тапсырма.
Мұғалім әдебиет сабағында баланы
әсемдікті ұғынуға, қоғам мен адам
арасындағы қарым – қатынастардың
сырын түсінуге үйретеді.
20 слайд
Толассыз соғатын жел.
Тоқтамай соққан толағай
Толастар мезгіл жеткей дүр.
2. / көнерген сөз /
Түгі жоқ, тап – тақыр, жалаңаш.
Тау толағай көрінер тасы кетсе.
21 слайд
Шай қайнатуға арналған,
оттығы іш жағына орналасқан
металл ыдыс.
Әңгіме қызып отырғанда сары
самаурын да быжылдап келіп қалды.
22 слайд
Техникалық аспаптар арқылы
алыстан сөйлесетін құрал.
23 слайд
Әбу Насыр әл - Фараби
24 слайд
Үлкен ғалым болу
үшін адам бойында
қандай қасиеттер
қалыптасуы
керек?
25 слайд
Жұлдыз жорамалға
сенесіз бе?
26 слайд
мерген
бикеш
егіздер
арыстан
таразы
суқұйғыш
27 слайд
Қай сөздерді кірме
сөздер дейміз?
28 слайд
Қай тілден енген
кірме сөздер қазақ
тілінде жиі кездеседі?
29 слайд
Жәшік, сөмке, бәтеңке
сөздері қай тілден енген?
30 слайд
Ұлыс, нөкер, жасақ
сөздері қай тілден енген?
31 слайд
Тарбағатай, Нарынқол,
Баянауыл, Зайсан
сөздері қай тілден енген?
32 слайд
Ұстаз, әдебиет, білім
сөздері қай тілден енген?
33 слайд
173 – жаттығу
Орыс тілі сабағында пән мұғалімімен бірлесіп қазақ тілінен орыс тіліне енген сөздерді анықтау.
Үйге тапсырма
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың тақырыбы: Кірме сөздер
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: тіліміздегі кірме сөздер, олардың тілімізге кіру себептері туралы мағлуматтар беру.
2.Тәрбиелік: оқушыларды халқымыздың тарихын қастерлеуге, ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: өмір ағымынан қалмай ілесіп отыру үшін де кірме сөздер мен жаңа сөздерлі меңгере білулерін, басқа халықтар туралы да көптеген мағлуматтар білулерін дамыту.
Сабақтың типі:жаңа сабақ
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі:1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
ІV Жаңа сабаққа дайындық
1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу
2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Кірме деген сөз «жергілікті» немесе «тұрғылықты» емес деген ұғымды білдіреді. Жер бетінде бірде бір басқа тілден енбеген сөз жоқ десек қателеспейміз. Себебі кез келғен халық басқа халықпен аралас- құралас болады, көрші тұрады. Сол себепті бір тілден екінші тілге міндетті түрде сөздер ауысады, кіреді. Қазақ тіліне арап, парсы, монғол тілдері енген көп сөздер бүгінде қазақ тілінің өз сөзіне айналып кетті, тіпті айырмайдай да қаламыз. Мысалы: Қаскелең, Шамалған деген жер атаулары монғолдың батырларының аты екен, өкінішке орай әлі өзгерте алма келеміз. Сол сияқты, Тарбағатай, Нарынқол, ұлыс, нөкер, жасақ, аимақ, т.б. сөздер осылай кірген екен. Ал, ғасырлар бойы бірге өмір сүріп келе жатқандықтан орыс тілінен де көптеген сөздер тілімізге енген. Жәшік, кереует, бәтеңке, кәмпит, тәрелке,т.б. ал, орыс тілінен кірген көптеген сөзер өзгеріссіз сол қатпында айтылады. телефон, телеграф т.б. Орыс тіліне шет тілдерінен кірген футбол, баскетбол, волейбол деген сөздер орыс тілі арқылы бізге енді. Ал енді қазақ тілінен орыс тіліне енген сөздерді көрейік; орыс тіліне түркі тілінен яркий деген сөз жарық, ярық деген сөзінен, топтать – таптайды, кремль – кремін т.б. сөздер енген екен т.б. сөздермен түсінік береді. Орыс тіліне түркі тілінен енген сөздер туралы қазақтың белгілі ақыны Олжас Сүлейменов «АЗиЯ» деген кітап жазған. Кейін үлкен болғанда осы кітапты оқыңдар т.б. деп түсініктер береді.
Өздерің байқап отырғандай, бұл сөздер қазақ тілінің дыбыстық қалпына түсіп өзгерген. Кейін, кеңестік дәуірде, орыс тілінен енген термин сөздер өзгеріссіз қалпында қолданылды: телефон, телеграф, автомобиль, т.б.
Соңғы жылдары кірме сөздердің біразы қазақшаға аударылды: самолет – ұшақ, вертолет – тік ұшақ, коллектив – ұжым т.б.
VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінік тексеру:
1.Қандай кірме сөздерді білесіңдер?
2. «Түсіндірме» сөздікпен таныстырып, олармен қалай жұмыс істеуді үйрету, 5-6 кірме сөздер жазу
6 663 765 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Кошербаева Меруерт Сапаргалиевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72/180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
8 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.