КТП по осетинскому языку 4 класс

Кусæн программæ

Саламаты Лидæ

4-æм   къласы

Ирон æвзаджы чиныгмæ

Программæ   арæзт æрцыд ног

Федералон Паддзахадон Ахуырадон Стандарты

(ФПАС-ы) домæнтæм гæсгæ

Программа сарæзта Алагиры 5-æм скъолайы

Бирагъзанджы филиалы райдиан кълæсты  ахуыргæнæг

Агънаты Изетæ

 4 кълас 

Ирон æвзаг

ÆМБАРЫНГÆНÆН ФЫСТÆГ

Программæ арæзт у Республикæ Цæгат Ирыстон – Аланийы иумæйаг  æмæ профессионалон ахуырады Ирон æвзаг æмæ литературæйы программæйы бындурыл.

Ирон æвзаг – нæ республикæйы паддзахадон æвзæгтæй иу, ирæтты мадæлон æвзаг. Ирæттæ – Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы титулон наци. Куыд уырыссаг æвзаг, афтæ ирон æвзаг у филологон циклы иу хай æмæ рæзын кæны скъоладзауы коммуникативон культурæ, æххуыс ын кæны йæ ныхасы рæзтæн, уæрæх ын кæны йæ дунеæмбарынад æмæ хъомыл кæны ирæтты хуыздæр традицитæ æмæ æгъдæуттыл.

Ирæттæ сæ рæвзæрдæй фæстæмæ аудынц сæ мадæлон æвзагыл, уымæн æмæ æмбарынц: цалынмæ æвзаг цæра, уæдмæ фидар уыдзæн национ культурæ, национ хиæмбарынад.

Ног (дыккаг фæлтæры) стандартты домæнтæ сты, цæмæй Уæрæсейы цæрæг алы адæмæн дæр йе ΄взаджы кад се ΄хсæн бæрзонддæр ист æрцæуа, цæхгæр фæхуыздæр уа йæ ахуыр кæныны хъуыддаг. Уыцы хæстæ та æххæст кæны райдайæн скъола.

Райдайæн скъолайы бындур æвæрд æрцæуы сывæллæтты алывæрсыг рæзтæн. Уымæ гæсгæ ирон æвзаг ахуыр кæныны хъуыддаг арæзт у ахæм нысан æмæ хæстæ сæххæст кæнынмæ:

- хъуамæ сывæллæттæ сæ кæрæдзимæ иронау дзурын сахуыр уой. Уый тыххæй та хъæуы фидар фæлтæрддзинад кæсын, фыссын æмæ хъуыды кæнынæй;

- сывæллæттæ зоной: æхсæнады адæмты ΄хсæн ног ахастытæ кǽй ис, иннæ æдæмы хæттыты сывæллæттæ дæр ирон æвзаг кæй ахуыр кæнынц, æмæ сæ уый кæрæдзийыл фидардæр кǽй  бǽтты; сæ алыварс цæрæг адæмтимæ хæларæй цæрын кǽй хъǽуы,уый;

- иумæйаг ахуырадон зонындзинæдтæ бæрзонддæр кæнын; ныхасы рæзтыл кусын; фылдæр базонынмæ æмæ интеллект уæрæхдæр кæнынмæ тырнын;

- мадæлон æвзаджы фæрцы сывæллоны алывæрсыгæй хъомыл кæнын;

- райдайæн скъолайы сывæллæтты лингвистикон зонындзинæдтæ рæзын кæнын хуымæтæг хуызы, цæмæй кæсын фыссын базоной;

- адæймаджы хъуыздæр миниуджытыл хъомыл кæнын.

- хъазты хуызы сывæллæтты эмоционалон уавæр рæзын кæнын;

- зонындзинæдтæ фылдæр кæнынмæ тырнындзинад рæзын кæнын. Чингуытæм, иннæ ахуырадон предметтæм сæм аудыны цæстæнгас  рæзын кæнын.

Скъолайы иннæ ахуырадон предметты ′хсæн ирон æвзаджы нысан у ирон æвзагæй зонындзинæдтæ фылдæр кæнын æмæ сывæллæтты æхсæны культурæ бæрзондæр кæнын:

1-аг нысан – зонындзинæдтæ фылдæр кæнын. Ам скъоладзаутæн æмбарын кæнын хъæуы æппæтдунеон наукæйы иу къабаз кæй у, йæ сæйрагдæр хæйтты йын зонын кæй хъæуы; уыцы зонындзинæдты бындурыл та аразын логикон хъуыдыкæнынад.

2-аг нысан – æхсæны культурæ бæрзонддæр кæнынмæ хауы скъоладзауты коммуникативон арæхстдзинад, ома дзургæ æмæ фысгæ ныхасы рæзт, монологон æмæ диалогон ныхас, раст æмæ æнæрæдыдæй фыссын. Уыдон иумæ сты адæймаджы иумæйаг культурæйы бæрæггæнæнтæ.

Программæйы домæнтæ куыд æмбæрст æрцыдысты, æмæ цы фæстиуджытæ хъуамæ раттой, уый номхыгъд.

Грамматикæ, растфыссынад æмæ ныхасы рæзтыл куыст.

4-æм къласы рауагъдон базондзæн:

1.     Вазыгджын дзырдтæ. Иумæйаг æмбарынад вазыгджын дзырдты тыххæй. Арæхдæр цы вазыгджын дзырдтæ æмбæлынц, уыдоны растфыссынады хуымæтæг хуызтæ.

2.     Ныхасы хæйттæ:

1)    Номдар. Номдарты тасындзæг иууон æмæ бимрæон нымæцты. Номдарты бирæон нымæцы арæзты хицæндзтнæдтæ: 1) хъæлæсон а æмæ о-йы ивынад хъæлæсон æ-мæ; 2) бирæон нымæцы фæсæфтуан т-йы дывæркæнынад, 3) æмхъæлæсонты къордæй цы дзырдтæ фæвæййынц, уыдоны т-йы разæй хъæлæсон ы-йы фæзынд. Номдарты растфыссынад.

2)    Миногон. Миногонты тасындзæг. Хъуыдыйæдтæ аразгæйæ, сæ хъуыдымæ гæсгæ, хæстæг, стæй ныхмæ чи лæууы, ахæм миногонтæ æвзарын зонын.

3)    Номивæг. Цæсгомон номивджытæ, сæ тасындзæг æххæст хуызы. Цæсгомон номивджытæй раст пайда кæнын ныхасы, сæ растфыссынад.

4)    Мивдисæг. Мивдисæджы ивынад цæсгæмттæм æмæ нымæцтæм гæсгæ нырыккон, ивгъуыд æмæ суинаг афонты (æргомон здæхæны). Мивдисæджы кæрæтты растфыссынад. Хайыгтæ нæ æмæ нал-ы растфыссынад мивдисæгимæ.

5)    Фæрсдзырд. Иумæйаг æмбарынад. Фæрсдзырдтæ иртасын ахæм фæрстытæм гæсгæ: кæм?, кæдæм?, кæцæй?, кæд?, куыд? Арæхдæр чи æмбæлы, уыцы фæрсдзырдты растфыссынад.

Дзырдуатон куыст. Хъуыдыйæдтæ æвзаргæйæ, хъуыдымæ гæсгæ æмхуызон кæнæ ныхмæвæрд номдартæ, миногонтæ æмæ мивдисджытæ æвзарын. Хъуыды бæлвырддæр æмæ аивдæр дзырдтæй аразын. Ныхас уыцы иугъæдон дзырдтæй сыгъдæг кæнын.

3.     Хъуыдыйад:

1)    Хъуыдыйады æмхуызон уæнгтæ бæттæгтæ æмæ, фæлæ, тæ-имæ, стæй æнæ бæттæгтæй. Ранымады интонации; æмхуызон уæнгтæ кæрæдзийæкъæдзыгæй хицæн кæнын; æмхуызон уæнгтимæ хъуыдыйæдтæ аразын.

2)    Вазыгджын хъуыдыйадимæ зонгæ кæнын. Бæттæгтæ æмæ, фæлæ, та-йы фæрцы баст вазыгджын хъуыдыйæдтæ аразын зонын. къæдзыг вазыгджын хъуыдыйады.

4.      Сидæн. Хъæлæсы уагæй сидæн хъуыдыйады раст кæсын. Сидæн къæдзыг æмæ хъæры нысанæй хицæн кæнын.

5.      Комкоммæ ныхас.

1)    Комкоммæ ныхасимæ зонгæ кæнын. Хъуыдыйæдтæ авторы дзырдты фæстæ æвæрд комкоммæ ныхасимæ.

2)    Комкоммæ ныхас хъæлæсы уагæй хицæн кæнын зонын. æрхæцæн нысæнттæ комкоммæ ныхасимæ (дыстъæлф, дыкъæдзыгтæ). Комкоммæ ныхас кæм уа, ахæм хъуыдыйæдтæ аразын.

6.     Афæдзы дæргъы цы æрмæг ахуыр кодтой, уый фæлхат кæнын.

1)    Ныхасы рæзтыл куыст. Цы æрмæг юбакастысты, уымæн пълан аразын. Текст (70-90 дзырды) сæрмагонд пъланмæ гæсгæ бæстон æмæ цыбырæй хи ныхæстæй дзурын, йæ формæ йын ивгæйæ (цæсгом, афон, комкоммæ ныхас æмæ æнд.).нывмæ гæсгæ радзырд ныффыссын. Фыстæг ныффыссын æмбалмæ, хæстæгмæ. Исты цау кæнæ фæзынд чысыл радзырды хуызы ныффыссын. Къласы, скъолайы цардæй къулы газетмæ уацхъуыд фыссын (ома, публицистон стилæй пайда кæнын).

Сыгъдæгфыссынад. Иухаххон тетрады рæсугъд, раст æмæ тагъд фыссын ахуыр кæнын

                                             Къæлиндарон-тематикон пълан

№	Темае	Х/к	Афон
1	Мырта ама дамгъата.	Фаелт. 8.
2	Алфавит.	Фалт.15.
3	Даргъватин амхъаласонта	Фаелт.22
4	Цавд.	Фаелт.29
5	Вазыгджын дзырдта.	Фаелт.35
6	Вазыгджын дзырдта.	Фаелт.41
7	Вазыгджын дзырдта. Н.р. Изложени фалт. 42 гасга	Фаелт.48
8	Номдар. Номдарты ивынад хауантам гасга.	Фаелт.54
9	Номдарты тасындзаг. Номон хауан	Фаелт.59
10	Гуырынон хауан	Фаелт.64
11	Даттынон хауа	Фаелт.75
12	Аразтон хауан.	Фаелт.79
13	Иртастон хауан	Фалт. 84
14	Аддагбынатон хауан.	Фаелт. 90
15	Цадисон хауан	Фаелт. 94
16	Административон контролон диктант.	Фаелт.100
17	Хуызанон хауан.	Раиртасстыта зонын, хауаентае ахуыр каенын.
18	Хауанты тыххай армаг фалхат канын.	Фаелт. 106
19	Номдарты тасындзаг бираон нымацы.	Фаелт.111
20	Номдарты тасындзаг бираон нымацы.	Фаелт.117
21	Номдарты бираон нымацы аразты хицандзинадта	Фаелт122
22	Номдарты бираон нымацы аразты хицандзинадта	Фаелт.127
23	Номдарты бираон нымацы аразты хицандзинадта	Фаелт.133
24	Номдарты растфыссынад.Н.р.Нывма гасга куыст.	Фаелт.139
25	Номдар фалхат канын	Фаелт.145
26	Миногон	Фаелт.149
27	Миногон	Фаелт.155
28	Миногонты тасындзаг.	Фаелт.161
29	Номиваг. Цасгомон номивджыта	Фаелт.165
30	Цасгомон номивджыты тасындзаг. Н.р. Текстима куыст.	Фаелт. 167
31	Административон контролон диктант	Аермаег заердыл дарын
32	Радыдтытыл куыст. Цасгомон номивджытае фаелхат каенын.	Фаелт.176
33	Мивдисаг.	Фаелт. 181.
34	Мивдисæг. Мивдисæджы афонтæ	Фаелт. 186
35	Мивдисæджы ивынад нымæцтæм гæсгæ.	Фаелт.191
36	Мивдисæджы ивынад цæсгæмттæм гæсгæ	Фаелт. 197
37	Нырыккон афоны 1 аг цæсгомы мивдисджытæ , нырыккон афоны 2 аг цæсгомы мивдисджытæ.	Фаелт.208
38	Нырыккон афоны 3аг цæсгомы мивдисджытæ.	Фаелт. 214
39	Ивгъуыд афоны 1 аг цæсгомы мивдисджытæ. Ивгъуыд афоны 2-аг цасгомы мивдисджыта.	Фаелт.220
40	Ивгъуыд афоны 3-аг цасгомы мивдисджыта	Фаелт. 231
41	Суинаг афоны 1-аг цасгомы мивдисджыта. Н.р. Изложени "Саджы лаппын"	Фаелт. 236
42	Суинаг афоны 2-аг цасгомы мивдисджыта	Фаелт. 241
43	Суинаг афоны 3-аг цасгомы мивдисджыта.	Фаелт.247
44	Мивдисджыты каратты растфыссынад.	Фаелт.252
45	Радыдтытыл куыст. Мивдисджыты растфыссынад. Контролон диктант тема "Мивдисаг"-ма гасга..	Аермаег зонын.
46	Радыдтытыл куыст. Мивдисджыты растфыссынад
47	Мивдисаег фаелхат каенын.	Фаелт.262
48	Фаерсдзырд	Фаелт.267
49	Фаерсдзырд	Фаелт.272
50	Фаерсдзырдты растфыссынад	Фаелт.277
51	Диктант	Раиртаста зонын.
52	Фаерсдзырдты растфыссынад	Фаелт.282
53	Хъуыдыйад.	Фаелт.288
54	Хъуыдыйады амхуызон уангта.	Фаелт.294
55	Хъуыдыйады амхуызон уангта.	Фаелт298
56	Хъуыдыйады амхуызон уангта.	Фаелт.302
57	Вазыгджын хъуыдыйад	Фаелт.307
58	Вазыгджын хъуыдыйад	Фаелт.311
59	Вазыгджын хъуыдыйад	Фаелт.316
60	Хъуыдыйады тыххай армаг зардыл арлаууын канын.	Фаелт. 321
61	Н. р. Ма хъуыдыта Уалахизы боны тыххай.	Фаелт319 сахуыр канын.
62	Сидан.	Фаелт.328.
63	Сидан	Фаелт. 333
64	Комкомма ныхас.	Фаелт.337
65	Комкомма ныхас.	Фаелт. 342
66	Контролон диктант.	Армаг фалхат канын.
67	Комкомма ныхас фалхат канын . Рацыд армаг фалхат канын .	Фаелт,347,353.
68	Рацыд армаг фаелхат каенын.	Армаг зардыл дарын.