Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
улэлиир бырагыраама
Үөрэх биридимиэтин өйдөбүлэ
Үлэ бырагыраамата Федеральнай государственнай үөрэх стандартыгар, “Россия гражданинын лиичинэһин сиэрин-майгытын сайыннарыыга уонна иитиигэ кэнсиэпсийэтигэр», үөрэх биридимиэтин үөрэтии тумуктэригэр олоҕуран сурулунна.
Бастакы суһүөх оскуолаҕа литература ааҕыыта-уус уран аймньыны үөрэтии уонна тылы сайыннарыы курдук икки хайсханы тутуһар сүрүн биридимиэттэртэн биирдэстэрэ. Биридимиэт оҕо ааҕар үөрүйэҕин, тылынан уонна суругунан саҥатын сайыннарар сүрүн оруоллаах. Оҕоҕо ааҕар уонна тиэкиһи кытта үлэлиир үөрүйэх иҥмит эрэ буоллаҕына, кини атын биридимиэттэргэ ситиһиилээхтик үөрэнэр кыаҕы ылар.
«Литература ааҕыыта» биридимиэт оҕо сааһыгар сөптөөх өйү-санааны иҥэрэр, айар, толкуйдуур дьоҕурун, майгытын-сигилитин, тылын-өһүн сайыннарар, ааҕыы эйгэтигэр киллэрэр, кинигэҕэ интэриэһи үөскэтэр, ааҕар баҕаны олохсутар, уус-уран аймньы тыл искусствота буоларын өйдөтөр, оҕо бэйэтэ сайдар, дьону кыта бодоруһар кыаҕын олохсутар. Ааҕыы оҕо лиичинэс быһыытынан сайдарыгар, тулалыыр эйгэтин өйүнэн-сүрэҕинэн, дууһатынан ылынарыгар суолтата улахан. Бу этиллэр санаа “Литература ааҕыыта” биридимиэт сүрүн сыалын быһаарар:
Маҥнайгы кылааска букубаар кэнниттэн үөрэх дьылын иккис аҥаарыгар «Литература ааҕыыта» биридимиэти үөрэтии саҕаланар. Уус – уран айымньыны ааҕан, үөрэнээччи айымньы ааптарын, дьоруойдарын кытта сэһэргэһэр, алтыһар, сиэр-майгы өрүттэрин, кинилэр сыһыаннарын ырытан, тоҕо итинник буолбутун, ол суолтатын, төрүөтун өйдүүр буолар.
Уус – уран айымньы тыл искусствота буоларын ааҕыы уруогар ааҕан, тыл уруогар ырытан, айымньыны ырытар үлэҕэ тылы тэҥнээн, ааптар этэр санаатын, иэйиитин өйдүүр. Үөрэнээччи айымньы дьоруойдарыгар бэйэтин сыһыанын быһаарар, суруйааччы уонна айымньы туһунан санаатын этэн, сыһыанын көрдөрөр.
Биридимиэт сүрүн ис хоһоонун араас оҕо литературата (саха, Саха сирин хотугу, Россия, тас дойду араас омуктарын суруйааччыларын айымньылара), научнай-популярнай айымньылар арыйаллар. Уус –уран уонна научнай – биллэрэр айымньылары тэҥнээн көрүү тыл искусствотын дириҥник өйдүүргэ көмөлөһөр. «Литература ааҕыыта» биридимиэти атын биридимиэттэри («Култуура», «Тулалыыр эйгэ», «Музыка», «Уруһуй») кытта ситимнээхтик үөрэтии, ырытыы көдьүүстээх, олоххо туох барыта ситимнээх биир кэлим диэн өйдөбүлү үөскэтэр.
«Литература аа5ыыта» биридимиэт ис хоһооно:
Бастакы салаа - «Саҥа үлэтин көрүҥнэрэ. Бодоруһуу култуурата». Манна о5о аа5ар уонна суруйар, истэр уонна саҥарар дьоҕурун, арас түгэҥҥэ үлэтин саҥа көрүҥүн сайыннарыыта көрүллэр. Бырагыраама таска сүһүөхтээн ааҕыыттан сыыйа бүтүн тылынан, онтон интонацияҕа, ааҕыы тэтимигэр, ис хоһоонноохтук ааҕыыга, сыыйа искэ ааҕыыга болҕомто уурар, бастакы суһүөх саха оскуолатын үөрэнээччитэ мүнүүтэҕэ ааҕар нуорматын быһа холоон биэрэр. Начаалынай оскуоланы бутэрэр үөрэнээччи быһа холоон мүнүүтэҕэ 80-100 тылы ааҕар. Маннык нуорма оҕо бэйэтигэр эрэллээх буолуутун, аахпыт тиэкиһин ис хоһоонун өйдүүрүн, үөрэх тиэкситэрин кытта үлэҕэ көҕүлүүр.
Биридимиэт ис хоһоонугар истии диэн салаа оҕо тылга, дьон саҥатыгар болҕомтолоох буоларын, этиллибит кэрчик сүрүн санаатын араарарын, өйдүүрүн, ырытарын, өйдөммөт түгэҥҥэ туоһулаһар ыйытыылары биэрэрин ирдиир.
Саҥаны сайыннарыы (бэйэ санаатын этии, ыйытыы биэрии, ыйытыыга эппиэт, кэпсэтиһии, кэпсээһин) саҥа этикетин кытта быстыспат ситимнээхтик бэриллэр. Үөрэнээччи саҥарыан иннинэ тугу этиэн баҕарарын толкуйдаан, ырытан, хонтуруоллаан, атын киһини болҕойон истэн, кэпсэтэр киһитигэр убаастабыллаахтык сыһыаннаһан иитиллэрэ эрэйиллэр.
Улахан болҕомто сурук үлэтигэр ууруллар. Ааҕыы уруогар үөрэнээччи аахпыт тиэкиһигэр олоҕуран бэриллэр тиэмэҕэ бэйэ санаатын, аахпыттан, өйтөн (ойуулаан, ырытан, кэпсээн) суруйа үөрэнэр. Бастакы сүһүөх оскуолаҕа оҕо истэр, саҥарар, ааҕар уонна суруйар дьоҕурун сайыннарар.
Ииккис салаа- «Тиэкиһи кытта үлэ көрүҥнэрэ. Саҥа-иҥэ үлэтэ». Уус –уран айымньыны кытта үлэҕэ үөрэнээччи тиэкиһи чаастарга аат биэрэ, былаан оҥоро, аахпыт тиэкиһин кылгатан уонна сиһилии кэпсии, сүрүн санаатын араара уонна ону бэйэ тылынан этэргэ үөрэнэр. Бу салаа тиэкис араас көрһҥүн өйдүү (ойуулуур, ырытар, кэпсиир) , тиэкис аатын ис хоһоонун кытта ситимнии, үөрэх, научнай – биллэрэр уонна уус – уран тиэкиһи араара, суолтатын быһаара үөрэтэр. Үөрэнээччи бодоруһуу арааһын, сыалын- соругун өйдүү үөрэнэр, учуутал көмөтунэн кэтээн көрөр.
Уһус салаа- «Уус – уран айымньыга кэрэ уонна сиэр – майгы иитиллиитигэр үлэ».
О5о уус-уран айымньы нөҥүө сиэр-майгы туһунан өйдөбүлэ кэҥииригэр, эстетическай уонна айар дьоҕура сайдыытыгар туһаланар. Оҕо уус –уран айымньыга да, биллэрэр да тиэкискэ тулалыыр эйгэ ойууланар ньыматын араара, уратылаһар өрүтүн өйдүү, бэйэ тиэкиһин оҥоро үөрэнэр. Бырагыраама оҕо эрэ уус-уран литературатын кытта буолбакка, искусство атын көрүҥнэрин тиэкистэрин (айымньыларын) кытта билиһиннэрэр.
Үөрэнээччи уус-уран айымньыны научнай –биллэрэр ис хоһоонноох тиэкистэн араара үөрэнэр. Уус-уран айымньы –ааптар айымньыта, кини баай тыл-өс көмөтүнэн ааҕааччыга тулалыыр эйгэ уонна дьон араас сыһыанын, ытык өйдөбүллэри, майгыны-сигилини иҥэрэр, кэрэҕэ угуйар искусство ураты көрүҥэ диэн өйдүүр. «Литература аа5ыыта» ис хоһоонугар уус-уран айымньыны судургу ырытыы: ол эбэтэр бастаан тиэки7и саба5алаан, истэн, онтон аа5ан, ырытан, хат-хат төннөн, ис хоһоонун, саҕаланыытын, бүтүүтн ырытан, айымньы аатын, сүрүн санаатын, ис хоһоонун кытта тэҥнээн көрүү ыытыллар. Аймньыны ырытыыга тиэрмин туттуллубат. Айымньы уус-уран тыла ааҕыы бары түһүмэҕэр болҕомтоҕо ылыллар. Тиэкиһи ырытыыга тыл (эпитет, тэҥнэбил) туспа тутан ырытыллыбат, айымньыга сыһыаран, туох суолталаахтык туттуллубутун тоһоҕолоон бэлиэтэнэ, көрүллэр.
Ааҕыы ис хоһоонугар оҕо сааһыгаро өйдөнөр тиэмэ уонна уус-уран айымньы проблемата, онно этиллэр майгы-сигили сыаннастара, тыла-өһө көрүллэр. Айымньыны ырытыы араас таһымнаах: сюжет таһымыгар (дьоруойдары кытта билсиһии, кэпсэнэр түгэни ырытыы); дьоруой таһымыгар (дьоруой тугу эрэ гынар сүрүн ис хоһооно, киниэхэ ааҕааччы сыһыана); ааптар таһымыгар (ааптар дьоруойугар сыһыана, ааптар этэр санаата уонна айымньы уопсай ис хоһооно). Маннык ырытыы айымньыны кэлимник көрөргө сүрүн хайысха буолар. Айымньыны араастаан ырытыы оҕо айымньыны ис хоһоонун өйдүүрүгэр, тылга болҕомто уурарыгар, өйө-санаата байарыгар, майгыта-сигилитэ тупсарыгар көдьүүстэх. Айымньыны хаста да төхтөрүйэн ырытыы түмүгэр, оҕо доҕордоһуу, убаастабыл, кыра уонна кыаммат дьоҥҥо көмөлтө, үтүө сыһыан сыаннастарын иҥэринэр, ааҕыыттан дуоһуйар, астынар, болҕомтолоох ааҕыы түмүгэр айымньы туһунан, ис хоһоонугар бэйэтин сыһыанын этэр. Бырагыраама айылҕа тиэмэтин хабар элбэх айымньылаах, ол иһин оҕо айылҕаны кэтиир үөрүйэҕэ олохсуйар, олоҕун уопута сайдар.
Оҕо айар дьоҕура сайдарыгар айымньыны оонньоон көрдөрөрө, онно кыттара улахан оруоллааҕын бырагыраама учуоттуур. Айымньыны оонньоон көрдөрөрүгэр оҕо айымньыны, дьоруойдарын өйдүүр, бэйэтин сыһыанын тириэрдэн оонньуур.
Төрдүс салаа- «О5о аа5ар эйгэтэ. Аа5ыы култуурата».
Ис хоһоонун уонна ааҕыллыан сөптөөх айымньы аатын ыйар. Манна саха, Саха сирин хотугу омуктарын, Россия араас омуктарын, тас дойду суруйааччыларын уус-уран айымньылара, научнай биллэрэр, аныгы кэм суруйааччыларын айымньылара, ону таһынан норуот тылынан уус-уран айымньыта (остуоруйа, уһуйээн, ырыа, өс хоһооно, таабырын, о.д.а.) киирэллэр. Бырагыраама кыра оҕо интэриэһин учуоттаан, олох араас өттүн хабар айымныьларга болҕомто уурар: бэйэ саастыылааҕын уонна улахан дьону кытта сыһыан, мүччүргэннээх сырыы, айылҕа, дойду историята, култуурата, омуктар култууралара, ону тэҥнээн көрүү, биир тиэмэлээх араас ааптар айымньытын ааҕыы, ырытыы, о.д.а. Тиэмэ төһөнөн киэҥ да, оҕо соччоннон олоҕун уоптуа байар кыахтанар, билэр-көрөр баҕата кэҥиир, ааҕар кыаҕа сайдар, ааҕыы култуурата иҥэр. Киирбит айымньылар кыра саастаах оҕо өйүн – санаатын, майгытын-сигилитин, эстетическай өттүнэн иитиигэ суолталара улахан. Оҕо ааҕар үөрүйэҕэ сайдыытын көрөн, тулалыыр эйгэтин туһунан билиитэ дириҥээн истэҕин аайы, ааҕар эйгэтэ кылаастан кылааска кэҥээн, эбиллэн, байытыллан иһэр. Сыыйа оҕо библиографическай култуурата олохсуйар.
Онон литература ааҕыытын кууруһа уус-уран эстетическэй, өй-санаа, майгы-сигили хайысхалаах буолан, ааҕыы кэмпитиэнсийэтин байытар, кэҥэтэр. Үөрэнээччи бэйэтин билиитин, ааҕар үөрүйэҕин, сатабылын үөрэх сыалын уонна тустаах олох түгэннэрин быһаарарыгар сөпкө туһанар үөрүйэҕин олохсутунар, кэпсэтэр эйгэтэ кэҥиир, ааҕыы култуурата сайдар (аахпытын дириҥник өйдүүр, ааҕар кинигэтин талар үөрүйэхтэнэр, уус-уран литератураны өрүү ааҕар баҕата олохсуйар). Оҕо ааҕар култуурата төһөнөн баай да, соччонон үтүө майгылаах уонна кэрэни өйдүүр сайдыылаах киһи буола улаатар.
Түмүктээн эттэххэ, «Литература аа5ыыта» ис хоһооно оҕо тылын-өһүн, аан дойду уус-уран литературатыгар киириитин, ааҕар кыаҕын, ааҕар култууратын сайыннарар, байытар.
ҮӨРЭХ БЫЛААНЫГАР ҮӨРЭХ БИРИДИМИЭТИН МИЭСТЭТЭ
Үөрэх былаанынан алын сүһүөх оскуолаҕа «Литература аа5ыыта» биридимиэти үөрэтиигэ 3 кылааска нэдиэлэ5э 2 ч. сылга 69 чаас көрүллэр.
ҮӨРЭХ БИРИДИМИЭТИН ҮӨРЭТИИ ТҮМҮГЭ
ҮӨРЭХ БИРИДИМИЭТИН ИС ХОҺООНО
Тереебут литератураны уерэтии маннык ис хоьоонноох буолар:
Санарыы уонна аа5ыы улэтин коруннэрэ:
Таска суьуехтээн аа5ыыттан сыыйа бутун тылынан аа5ыыга кеьеругэр, аа5ыы тэтимин тургэтэтэригэр, орфоэпияны, интонацияны, сурук бэлиэтин тутуьа, тиэкистэр ис номохторун ейдуу, аа5ыы керунун быьаара уерэнэригэр билиини биэрэр.
Искэ аа5ыы. Кээмэйинэн уонна керунунэн септеех айымньылары таска аа5ыыттан сыыйа искэ аа5ыыга кеьуу. Аахпыт тиэкиьи ейдуургэ ис хоьоонун санатыьан уонна ыйытыыларга хоруйдаан хонтуруолланар уонна кеннерунэр ньымалары туьаныы. Аа5ыы араас керунун уратытын ейдееьун: факт, ойуулааьын, этиини толоруу уо.д.а.
Араас тиэкиьи кытта улэ:
Библиографическай култуура кинигэ искусство биир керунэ, билии терде буоларын, керунун, тутулун, тииптэрин (ыйынньык-кинигэ, уерэх кинигэтэ, уус-уран кинигэ) туьунан биллэрэр.
Санарыы диалог, монолог диэн сана араас керунэ буоларын биллэрэр, былааннаан санарар, уус-уран ньыманы туттар, айымньыны сал5аан, ейтен этэр дьо5уру, кэпсэтии этикетин тутуьар култуураны олохсутар.
Сурук суругунан сана литературнай нуорматын, ис хоьоон уонна тиэкис аата сеп тубэсиьиилэригэр (тиэмэ, кэпсэнэр сир, герой быьыыта-майгыта), тэттик ейтен суруйууга (ойуулааьын, сэьэргээьин, толкуйдааьын) уус-уран ньыманы (синоним, антоним, тэннээьин) туьанарга, бэриллэр тиэмэ5э кэпсээн, сыанабыл онорорго уерэтэр.
О5о аа5ар эйгэтэ норуот тылынан айымньытын, Саха сирин, Россия уонна тас дойдулар о5о литературатыгар классическай айымньыларын, о5о аа5ар тиэмэлэрин быьаарар.
Литературнай ойдобуллэринэн улэ:
Уерэнээччи айар улэтэ оруолунан аа5арга, тылынан ойуулуурга, бэриллибит тиэмэ5э ейтен суруйарга, тиэкиьи инсценировкалыырга, айар улэтинэн араас тэрээьиннэ кыттарга, тыл этэргэ олук уурар.
Уерэтии тумугэр салгыы уерэнэргэ бэлэм буолууну кэрэьэлиир сайдыы таьыма:
- тулалыыр эйгэни билиигэ уус-уран литератураны аа5ыы суолтатын ейдуур;
- уус-уран литература киьи-аймах ытык ейдебуллэрин билиьиннэрэр суолтатын инэринэр;
- айымньы керунун бытаарыыга, геройу ойуулааhынна ырытыыны, тэннээьини туттары сатыыр;
- араас тиэкистэн туhааннаах информацияны ылар;
- ыйынньыгынан, энциклопедиянан о.д.а. матырыйаалларынан сатаан улэлиир.
3 кылааска аа5ыы уруога тематическай принципкэ оло5урар. Лексическэй тема ахсын уорэнээччи онно сыьыаннаах норуот айымньытын, араас суруйааччы кэпсээнин, хоьоонун, тылбаас айымньыны аа5ар. Онон суруйааччыны кытта билсии салгыы кэниир, биир тиэмэлээх тус-туспа айымньыны тэннээн корер кыах баар буолар. Тиэмэ араас еттуттэн арыллан, о5о билиитэ-керуутэ сааьыланарыгар туьалыыр.
№ | Тема уроков | Кол-во часов | Характеристика учебной деятельности учащихся | Планируемые результаты | Виды, формы контроля |
1 | «Үөрэх баар- бараммат баай” Айымньы туьулгэтигэр айан. | 1 | «Литература аа5ыыта» үөрэх кинигэтинэн сирдэтинэр. Болдьох бэлиэлэри быһаарар. Наадалаах салааны үөрэх кинигэтин ис хоһоонунан булар. | Болдьох бэлиэлэри быһаара уорэниэхтээх. Наадалаах салааны ис хоһоонунан булары сатыахтаах. | фронтальнай |
«Иитиллэр ийэ айылҕабыт” ((9ч) | |||||
2 | Михаил Чооруоьап «Балысхан баайдаах дойду» | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыыр. Айымньы ааптарын уонна кинигэ аатын билэр. Искэ, таска ааҕар. Пейзаж, уус-уран ньыма диэн өйдөбүл ис хоһоонун, уратытын быһаарар. Тэҥнээһин, тыыннааҕымсытыы диэн өйдүүр, бэйэ холобурун булар. Худуоһунньуктар айылҕа туһунан хартыыналарын ойуулаан кэпсиир. Кэпсииригэр туһанар тылларын булар | Хартыына уларыйарын кэтээн көрүөхтээх. Тиэкискэ туттуллар этиилэри быһаарыахтаах. Уус –уран уонна ойуулуур – дьүһүннүүр айымньылары тэҥниэхтээх. Кинигэ быыстапкатын тиэмэтин уонна аатын быһаарыахтаах. Кинигэлэри бөлөхтүөтээх.Наадыйар кинигэтин булуохтаах. Үөрэх кинигэтигэр баар хонтуруоллуур үлэҕэ олоҕуран, ситиһиилэрин сыаналанар уонна бэрэбиэркэлэнэр буолуохтаах. | фронтальнай |
3 | Николай Габышев«Буеккэ киьиргэс дуо?» | 1 | комбинированнай | ||
4 | Моисей Ефимов «Куьун кутаата» | 1 | индивидуальнай | ||
5 | Григорий Данилов «Ким киэргэттэ?» | 1 | индивидуальнай | ||
6 | Ча5ыл5ан «Кыьынны ырыа» | 1 | комбинированнай | ||
7 | Иван Мигалкин«Мин сааьы таптыыбын» | 1 | фыронтальнай | ||
8 | Леонид Попов «Моойторук охсуста» | 1 | фронтальнай | ||
9 | Иннокентий Сосин «Дьэдьэнньиттэр» | 1 | фронтальнай | ||
10 | Ситьиьиибитин сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлиибит. | 1 | фронтальнай | ||
Кинигэ-мин аргыьым-6ч. | |||||
11 | Кинигэ- киьи до5оро. | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыыр. Кинигэ арааһа, чопчу өйдөбүл ис хоһоонун быһаарар: кинигэ муудараһа, кинигэ туһунан улуу этиилэри доҕотторун кытта дьүүллэһэр. Кинигэ туһунан бэйэ санаатын чопчулуур. | Кинигэ туһунан бэйэ санаатын чопчулуохтаах. Сахалыы бастакы үөрэх кинигэтин туһунан тугу билэрин уонна сабаҕалаан кэпсиэхтээх. Доҕорун санаатын сатаан ситэ истиэхтээх, пааранан үлэлиэхтээх. Бэйэ иһитиннэриитин бэлэмнииригэр атын кинигэлэри сөпкө туһаныахтаах, талыахтаах. | фронтальнай |
12 | Фёдор Ефимов «Бастакы кинигэлэр» | комбинированнай | |||
13 | Буотур Тобуруокап «Кундуттэн кунду кылаат» | 1 | комбинированнай | ||
14 | Иннокентий Лёвин «Чэй суута» | фронтальнай | |||
15 | Айар улэ умсул5ана «Сахалыы бастакы кинигэтэ хаьан уоскээбитэ буолуой?» Айар улэ. | 1 | индивидуальнай | ||
16 | Айымньы дойдутун кистэлэннэрэ. Ситьиьиибитин сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлиибит. | 1 | фронтальнай | ||
Остуоруйа дойдута-8ч | |||||
17 | «Тулаайах уол» (саха остуоруйата) | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыыр. Таска уонна искэ болҕомтолоохтук, сурук бэлиэтин тутуһан ааҕар. Норуот уонна суруйааччы остуоруйата диэн өйдөбүл хоһоонун, уратытын быһаарар. Алыптаах-дьиктилээх, хамсыыр харамай, олох-дьаһах туһунан остуоруйа диэн араарар. | Остуоруйа дьоруойдарын характеристикалыахтаах, тэҥниэхтээх. Ойууну сыныйан көрүөхтээх, дьоруойдарын быһаарыахтаах, хартыынанан кэпсээн оҥоруохтаах. Тиэкис былаанын оҥоруохтаах, чаастарга араарыахтаах, былааҥҥа олоҕуран сиһилии кэпсиэхтээх. Ханнык остуоруйа дьоруойдарын сөбүлүүрүн, тоҕо сөбүлүүрүн пааранан эбэтэр бөлөҕүнэн үлэҕэ дьүүллэһиэхтээх. | комбинированнай |
18 | «Кэ5э» (эбэнки остуоруйата) | 1 | комбинированнай | ||
19 | Иннокентий Сосин «Икки чабычах» | 1 | фронтальнай | ||
20 | Александр Пушкин «Муора хонно5ор куох дууп маска» («Руслан уонна Людмила» поэматтан быьа тардыы) | 1 | индивидуальнай | ||
21 | «Карнайдаах уол» (узбек остуоруйата) | 1 | комбинированнай | ||
22 | «Суус ей» (Алтай остуоруйата) | 1 | фронтальнай | ||
23 | «Кэччэгэй балыксыт» (саха остуоруйата) | 1 | индивидуальнай | ||
24 | Ситьиьиибитин сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлиибит. | 1 | фронтальнай | ||
Олонхо-торообут тыл кэрэтэ, обугэ угэьэ- 6ч. | |||||
25 | Тиэмэ сурун ойдобуллэрэ: олонхо дьоруойдара, сурун санаата, олонхо тыла-оьо. | 1 | Олоҥхо ааҕыллар уратытын,салаа сүрүн өйдөбүллэрин өйдүүр. Олоҥхо дьоруойдарын араарар. Олоҥхо дьоуройдарын саҥаларын уратыларын билэр, үтүктэн ааҕар. Аахпыт кэрчигин ис хоһоонун өйдүүр. олоҥхо сүрүн санаатын быһаарар. Олоҥхоттон айыы киһитин сиэрин-майгытын иҥэринэн, атын дьону кытта алтыһыытыгар туһанар. тылдьыттан билбэт тылын суолтатын, олоҥхо сүрүн санаатын этэр тыл олуктарын булар. | Тылдьыттан билбэт тылын суолтатын, олоҥхо сүрүн санаатын этэр тыл олуктарын булуохтаах. Олоҥхоҕо этиллэр миэстэни булан ааҕыахтаах. Олоҥхо кэрчигин бэйэтин тылынан кэпсиэхтээх. Олоҥхону чаастарга араарыахтаах, аат булуохтаах. Олоҥхо остуоруйаттан уратытын өйдүөхтээх. Истибит уонна аахпыт кэрчиктэргэ сөп түбэһэр иллюстрацияны булуохтаах. Быһа тардыыны тылынан ойуулуохтаах. | фронтальнай |
26 | Куннук Уурастыырап «Нуо5алдьын Кугас аттаах Тойон Дьа5арыма бухатыыр» | 1 | комбинированнай | ||
27 | Бибилэтиэкэ5э дьарык. Куннук Уурастыырап «Нуо5алдьын Кугас аттаах Тойон Дьа5арыма бухатыыр» | 1 | комбинированнай | ||
28 | Биьиги театрбыт. Олонхоттон быьа тардыыны туруоруу. | 1 | фронтальнай | ||
29 | Бэйэ аа5ыыта. Сергей Васильев «Кун Эрили» | 1 | индивидуальнай | ||
30 | Айар улэ умсул5ана «Олонхо дьоруойдара» | 1 | индивидуальнай | ||
Таптыыбын бары тыынар тыыннааҕы -11ч. | |||||
31 | Владислав Авдеев «Олуйтарыы» | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыыр. Уус-уран уонна сурутуу литература диэн өйдөбүллэр чопчу ис хоһооннорун быһаарар. Уус-уран уонна сурутуу литератураны тэҥниир; уратыларын быһаарар. Көрдөөх-күлүүлээх айымньы (айымньыга кырдьык уонна сымыйа) уратытын өйдүүр, араарар. Айымньыны болҕомтолоохтук ааҕар, ис хоһоонун быһаарар. Айымньыга кырдьыгы, сымыйаны араарар. | Биллэрэр-көрдөрөр тиэкис уратытын өйдүөхтээх, кэпсиэхтээх. Тиэкис туһунан ыйытыы биэриэхтээх, ыйытыылары сыаналыахтаах. Оҕо хаһыатын, сурунаалын билиэхтээх, ааҕыахтаах. Наадыйар информациятын сурунаалтан булуохтаах. Айымньы дьоруойдарын туһунан пааранан уонна бөлөҕүнэн үлэҕэ дьүүллэһэр, дьоруой туһунан бэйэтин тус санаатын этиэхтээх, быһаарыахтаах. Оруоллары үллэриэхтээх. Айымньыны туруорарга кыттыахтаах.Үөрэх кинигэтигэр баар хонтуруоллуур үлэҕэ олоҕуран, ситиһиилэрин сыаналыахтаах уонна бэйэтин бэрэбиэркэлэниэхтээх | комбинированнай |
32 | Николай Якутскай «Хотой до5оро» | 1 | фронтальнай | ||
33 | Буотур Тобуруокап «Чыычаах о5ото» | 1 | кмбинированнай | ||
34 | Тимофей Сметанин, Яков Стручков «Тобобор кус сымыыттаабыта, олор суолтан боро быыьаабыта» | 1 | комбинированнай | ||
35 | Михаил Тролуков «Чыычаа5ым» | 1 | фронтальнай | ||
36 | Василий Тарабукин «Куба олуутэ» | 1 | индивидуальнай | ||
37 | Стиьиини сыаналыыбыт. Билиибитин бэрэбиэркэлиибит | 1 | фронтальнай | ||
38 | Бэйэ аа5ыыта. «Саьыл, эьэ, киьи» | 1 | индивидуальнай | ||
39 | Василий Тарабукин «Санаа хайдыьыыта» | 1 | комбинированнай | ||
40 | Николай Носов «О5урсу» | 1 | индивидуальнай | ||
41 | Семен Руфов «Албынчыктар» | 1 | комбинированнай | ||
42 | Суорун6 Омоллоон «Сымыйалыан-бэйэ5эр куьа5аны оностуон» | 1 | фронтальнай | ||
43 | Семен Винокуров «Куоскун эрдэ орунумэ» | 1 | фронтальнай | ||
Суруйааччылар о5олорго 10ч | |||||
44 | Моисей Ефимов «Куобах кутуруга уолчаан» | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕылыыр. Өйдөбүл чопчу ис хоһоонун, уратытын быһаарар: хоһоонунан остуоруйа, үгэ, ойуу. Таска, искэ ааҕар. Кылгатан кэпсииригэр тирэх тыллары булар. Кылгатан кэпсиир. Ааптар ойуулуур хартыынатын хараҕар оҥорон көрөр уонна сөптөөх тыллары булар. Хартыынанан өйгө айар. Саха уонна нуучча суруйааччыларын үгэлэрин билэр, тэҥниир. Үгэлэр ааттарын билэр. Үгэ сүрүн ис хоһоонун өйдүүр, быһаара үөрэнэр. | Үгэ сүрүн ис хоһоонун өйдүөхтээх, быһаара үөрэниэхтээх. Үгэ дьоруойдарын майгыларын ырытыахтаах, дьиҥнээх олоххо сыһыаран көрүөхтээх. Үгэ иснценировкатыгар кыттыахтаах, оруолу үллэриэхтээх. Кинигэ быыстапкатын тиэмэтин уонна аатын быһаарыахтаах. Кинигэлэри бөлөхтүөхтээх. Наадыйар кинигэтигэр булуохтаах. Бэйэни бэрэбиэркэлэниэхтээх уонна үөрэх кинигэтигэр баар хонтуруоллуур үлэҕэ олоҕуран, ситиһиилэрин сыаналыахтаах. | индивидуальнай |
45 | Анна Неустроева «О5олор» | 1 | фронтальнай | ||
46 | Бэйэ аа5ыыта. Сергей Васильев «Кун Эрили» | 1 | комбинированнай | ||
47 | Эрилик Эристиин «Кыьынны киэьэ» | 1 | комбинированнай | ||
48 | Семен Тумат «Туундара оьо5о» | 1 | фронтальнай | ||
49 | Софрон Данилов «Торбостор» | 1 | индивидуальнай | ||
50 | Уйбаан Бахсылыырап «Аат» | 1 | фронтальнай | ||
51 | «Эьэлээх куобах» угэ Иван Крылов «Аьына уонна кымырда5ас» угэ | 1 | индивидуальнай | ||
52 | «Куба, сордон уонна рак» угэ | 1 | комбинированнай | ||
53 | Болот Боотур «Чугаьын6ан тойооску» | 1 | фронтальнай | ||
Олохтоох суруйааччылар 15ч | |||||
54 | Урсун «Чыычаахтар» | 1 | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыыр. Ааҕыы араас көрүҥүн сайыннарар. «Айыы, айар үлэ, айымньы» диэн өйдөбүллэр суолталарын быһаарар. Бэйэтэ араас историяны айар. Аахпыт айымньыларын суруйааччыларын үтүгүннэрэн, дьоҕус кэпсээни эбэтэр остуоруйаны айан кэпсиир. Көрбүт мультигар олоҕуран кэпсиир | Тиэмэ аатыгар олоҕуран, туох туһунан айымньылар киирбиттэрин сабаҕалыахтаах. Ааҕыы араас көрүҥүн сайыннарыахтаах.«Айыы, айар үлэ, айымньы» диэн өйдөбүллэр суолталарын быһаарыахтаах. Бэйэтэ араас историяны айыахтаах. Аахпыт айымньыларын суруйааччыларын үтүгүннэрэн, дьоҕус кэпсээни эбэтэр остуоруйаны айан кэпсиэхтээх. Көрбүт мультигар олоҕуран кэпсиэхтээх. Кинигэ быыстапкатын тиэмэтин уонна аатын быһаарыахтаах. Кинигэлэри бөлөхтүөтээх.Наадыйар кинигэтин булуохтаах. Үөрэх кинигэтигэр баар хонтуруоллуур үлэҕэ олоҕуран, ситиһиилэрин сыаналанар уонна бэрэбиэркэлэнэр буолуохтаах. | фронтальнай |
55 | Наталия Дмитриева «Пейзаж» | 1 | комбинированнай | ||
56 | А Романова «Тэпсэ сылдьар отторбут. Уорэ ото» | 1 | индивидуальнай | ||
57 | Иннокентий Сосин «Ба5а хайдах бултууруй?» | 1 | комбинированнай | ||
58 | Влалдимир Федоров «Санта Клаус дойдутугар» | 1 | фронтальнай | ||
59 | Аким Кондратьев «Тохсунньуга тураах кэлбит» | 1 | комбинированнай | ||
60 | Михаил Пришвин «Тиин» Егор Макаров «Хотой о5ото» | 1 | индивидуальнай | ||
61 | Бэйэ аа5ыыта. Егор Макаров «Кулунчук» | 1 | комбинированнай | ||
62 | Василий Тарабукин «Хаххан» | 1 | фронтальнай | ||
63 | Быкова кэпсээнэ «Табыллыбатах булуу» | 1 | фронтальнай | ||
64 | «Унгра урэх тонмот» (Саха сирин дьиктилэрэ) | 1 | комбинированнай | ||
65 | «Дьикти котордор» (Саха сирин котордоро) | 1 | индивидуальнай | ||
66 | Хотугу эргимтэ Кырдьа5ас куората | 1 | комбинированнай | ||
67 | Саха сирин дьоно Олимп чыпчаалыгар | 1 | фронтальнай | ||
68 | Борону ата5а аьатар | 1 | фронтальнай | ||
69 | Сыллаа5ы хатылааьын.Олохтоох суруйааччы | 1 | фронтальнай |
Литературнай аа5ыы предмет сыллаа5ы календарно-тематическай былаана.
Литертурнай аа5ыы: нэдиэлэ5э 2 ч. Сылга – 69 ч
№ уроков | Раздел и тема урока | Дата
| Вид контроля | Примечание | |
планируемая | фактическая | ||||
1 | «Үөрэх баар- бараммат баай” Айымньы туьулгэтигэр айан. | 03.09 | фронтальнай | ||
«Иитиллэр ийэ айылҕабыт” ((9ч) | |||||
2 | Михаил Чооруоьап «Балысхан баайдаах дойду» | 05.09 | фронтальнай | ||
3 | Николай Габышев«Буеккэ киьиргэс дуо?» | 10.09 | комбинированнай | ||
4 | Моисей Ефимов «Куьун кутаата» | 12.09 | индивидуальнай | ||
5 | Григорий Данилов «Ким киэргэттэ?» | 17.09 | индивидуальнай | ||
6 | Ча5ыл5ан «Кыьынны ырыа» | 19.09 | комбинированнай | ||
7 | Иван Мигалкин«Мин сааьы таптыыбын» | 24.09 | фыронтальнай | ||
8 | Леонид Попов «Моойторук охсуста» | 26.09 | фронтальнай | ||
9 | Иннокентий Сосин «Дьэдьэнньиттэр» | 01.10 | фронтальнай | ||
10 | Ситьиьиибитин сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлиибит. | 03.10 | фронтальнай | ||
Кинигэ-мин аргыьым-6ч. | |||||
11 | Кинигэ- киьи до5оро. | 08.10 | фронтальнай | ||
12 | Фёдор Ефимов «Бастакы кинигэлэр» | 10.10 | комбинированнай | ||
13 |
Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:6 626 501 материал в базе Другие материалы
Вам будут интересны эти курсы:
Ваша скидка на курсы 40%
Скидка для нового слушателя.
Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой
Курс профессиональной переподготовки Методист-разработчик онлайн-курсов
Методист-разработчик онлайн-курсов
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации Актуальные вопросы преподавания литературы в условиях реализации ФГОС72 ч.
2200 руб.
1100 руб.
Курс повышения квалификации Методические аспекты при изучении русской литературы последней трети XIX века в современной школе36 ч. — 144 ч.
от 1700 руб.
от 850 руб.
Курс повышения квалификации Методические подходы при изучении литературы "Серебряного века" в современной школе72 ч. — 180 ч.
от 2200 руб.
от 1100 руб.
Мини-курс Инновационные методы обучения и игровые практики для детей с ОВЗ3 ч.
780 руб.
390 руб.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.