Инфоурок Другое КонспектыКъулийланы Къайсынны поэзиясыны от жагъасында.

Къулийланы Къайсынны поэзиясыны от жагъасында.

Скачать материал

Дерсни темасы: Къулийланы Къайсынны поэзиясыны от жагъасында.

Эй, юйге да игилик, жаным – кёзюм,

Окъуучум! Санга аманатды сёзюм!

Къулийланы Къ.

Дерсни мураты: XX ёмюрню айтхылы поэтлеринден бири, малкъар халкъны ийнагъы, кёпхалкъланы да жюрек жууугъу Къулийланы Къайсынны чыгъармачылыгъыны юсюнден билимлерин теренлеу. Аны поэзиясыны юсю бла сабийлени Ата журтха сюймекликлерин кючлеу, анагъа, тиширыугъа, табийгъатха хурмет берирге, бир бирни сюерге, адамлагъа, жерге, шуёхлукъгъа, тенгликге сакъ болургъа, кёп окъургъа, кёп ишлерге кёллендириу.

Дерсге керекли затла: китап, газет кёрмючле, суратла, компьютер, магнитофон, къабыргъа газет, сабийлени энчи ишлери.

Дерсни барыуу: I. «Къор болайым, туугъан жерим, мен санга!»-деген жыр эшитиледи.

Къайсынны ауазы: «Туугъан жерим» (1-чи слайд).

Устаз: Сабийле, биз бюгюн къыралда бек уллу жазыучулагъа тенг болуп, кеси миллетини сыйын бийикге кётюрюп, аламат чыгъармалары бла бизни халкъыбызны атын битеу дуниягъа айтдыргъан малкъар халкъны ийнагъы Къулийланы Къайсынны жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсюнден ушакъ дерс ётдюрлюкбюз.

Сиз бусагъатда эшитген аламат ариу жыр Къайсынны «Туугъан жериме» деген назмусуна этилген жыр эди. Андан сора поэтни ауазын эшитдигиз. Къаллай уллу магъана барды аны хар сёзюнде. Поэтни жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну, биз аны алай багъалы нек кёргенибизни юсюнден сёлешейик.

Окъуучу: Къулийланы Къайсынны жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсюнденкъысха билдириу.

Устаз: Поэтни поэт этген, аны керти жюрегин, ниетин, таза сезимин кёргюзтген назмуларыдыла. Андан болур, аны сёзлерине кёп композиторла жырла жазгъанлары. Бюгюн биз аладан бир ненчасын эшитирикбиз.

«Все ещё впереди» деген жыр эшитиледи.

Устаз: II. Ата журтуна къыйынлыкъ келгенде, ол, арсарсыз, урушха киреди. Поэт урушну жоллары бла кеси ётгени себепли, аны башха жазыучуладан керти,

ачыкъ кёргюзтгенди. Ол урушну зараны къуру адамлагъа жетип къалмай,

табийгъатха, жаныуарлагъа, къанатлылагъа да жетгенин суратлайды.

«Урушну суратлары», «Эшитигиз, таулула», «Уллу жигитлик»,

«Сермешни аллында», бютюн да «Перекоп» бла «Сиваш» деген назмулары сыйлы жерни аладыла. Къайсын кесини «Перекоп» деген циклына Н. Тихо- новну «Но мёртвые, прежде чем упасть, делают шаг вперед» деген

сёзлерин эпиграф этип алгъанды.

Уруш деген бетсиз, кюйсюз бла тюбегенме

Мен бюгюн бетден бетге.

Жан жанымда кырдыкланы къучакълап,

Жаш тенглерим жыгъыладыла жерге…(2-чи слайд)-

деп Къайсын кесини поэзиясы бла жашауну, от кюнлени байламлыкъларын тынгылы ангылатханды. Халкъгъа келген къыйынлыкъны аны бла бирге чыдамлыкъны, кишиликни, жан къайгъыны унутуп, «Ата журтум», - дей билгенлени автор бек уллу хурмет бла, уллу усталыкъ бла кёргюзтеди.

Окъуучу:

Бу къолларым бла асырагъанма

Къазауатда жоюлгъан солдатланы,

Боз кюнлерине да кёп къарагъанма

Кёзиусюз жукъланып къалгъан отланы…

Устаз: Поэтни кёп чыгъармалары башха тиллеге кёчюрюлгендиле. Келигиз, аны«Жаралы таш» деген назмусун малкъар, орус, ингилиз тилледе эшитейик.

Юч окъуучу «Жаралы таш» деген назмуну малкъар, орус, ингилиз тилледе окъуйдула (3-чю слайд).

Устаз: III. Урушну къыйынлыгъындан къутулгъунчу бизни халкъыбызгъа энтта бир къыйынлыкъ келди. Сегизинчи мартны эрттенлиги!… Сабыр тынчлыкъны бузгъан къара эрттенлик! (сурат, 4-чю слайд).

Окъуучу:

Къызгъан темир кибик сёзле бла да,

Къурч къамача кирлик сёзле бла да,

Айталмазса ачыуун ол кюнлени,

Жерге кебин салынмай киргенлени!

«Таукеллик» деген жыр жырланады.

Устаз: IV. Поэт кёчгюнчюлюкню жылларында Чегемни табийгъатын тансыкълап,

кёп назму жазады: «Кюз арты келген болур», «Къыйынлыкъ жетген

сагъатда», «Туугъан жериме», «Туугъан жериме айтама» - деген поэмасы.

Окъуучу «Туугъан жериме» деген назмуну окъуйду (5-чи слайд).

Окъуучу «Ташлагъа, къаялагъа жокъду ёлюм...» деген назмуну окъуйду.

Окъуучу «Байракъ» деген поэмадан юзюкню окъуйду.

Туугъан жерге къайтыу.

Устаз:

Олтурама, таулагъа къарап,

Элни сууу алгъынча бара.

Жюрегими жолу, ташы, къары,

Мирзеую, гюлю, сууу – бары

Манга алгъындан да багъалы,

Тауу, жыры, кырдыгы, малы…

Неда: «Жылы уям, мен сени энда тапдым» - дегенди поэт назмуларыны биринде.

Энди уа, тынгылачыгъыз, къалай ариу, жылы сёзле айтады поэт ана тилни

юсюнден.

Окъуучу «Бизге бешик жыр айтдыргъан тилибиз» деген назмуну окъуйду.

Устаз: V. Къайсынны чыгъармачылыгъыны кёп бутакълы уллу терегине къарасакъ,

аны ариу чакъгъан бутакъларындан бири таулу тиширыуну сыфатыды. Ана!.. Мени анам! – Жылы, хычыуун, багъалы, огъурлу сёзле. Тынгылачыгъыз, аналарыбыз къысхан жаулукъну къалай багъалайды поэт.

Окъуучу:

Дертли къамаладан кючлю жаулукъ,

Бийик къалаладан кючлю жаулукъ,

Кёп, кёп жашауну сакълагъан жаулукъ,

Тюзлюк белгисинлей къалгъан жаулукъ.

Неда: Адамла, мен сизге жангыз игилик,

Не аз гитче хайыр да этген эсем,

Терезеге тийген тамычы кибик

Бир къууанч ёмюрде берген эсем,

Сиз алгъыш этигиз мени анама!..

Къайсынны ауазы – «Тиширыулагъа».

Окъуучу «Къобузчу къызгъа» деген жырны жырлайды.

Устаз: VI. Къайсын сабийлени бек сюйгенди, алагъа кёп назму тизгин атагъанды.

Окъуучу:

Жукълайдыла сабийле, тюшлеринде да ёсе.

Жай кече аны биле, шошлукъну сакъла, сен!..

Окъуучу «Сабийле ёлмесинле» деген назмуну окъуйду.

Устаз: Халкъын а къалай сюйгенди Къайсын?

Окъуучу:

…Халкъым жашар ючюн халкъла ичинде,

Тохтамай къарс таууш тау ауузлада,

Душман огъу сууусун жюрегимде,

Сен жоюлмай жаша ансы дунияда!..

Окъуучула Къайсынны юсюнден аны къалам къарындашлары айтхан сёзлени окъуйдула.

Устаз: Къайсын хар айтхан сёзюне окъуучусу ийнаныр, андан бир затха юйренир,

аз-кёп болса да бир хайыр алыр деген умут бла жазгъанды. Аны себепли, поэтни хар сёзю, хар назму тизгини бизни барыбызгъа да дерсди. Аны «Анама сын», «Жаулукъ», «Шопенни» согъадыла», «Тиширыу сууда жууунады», «Къара ат акъ къарда ёледи» деген назмулары, «Сюймекликни поэмасы», «Аууш», «Чегемни поэмасы», «Оракъ», «От», «Осуят» деген поэмалары, «Была зима» - деген романы (орус тилде) – ёлюмсюздюле.

Окъуучу: Къулийланы Къайсын – Къабарты – Малкъарны халкъ поэти – 1966 ж.

«Жаралы таш » деген китабы ючюн РСФСР-ни М.Горький атлы саугъасына;

1974ж. «Жер китабы» ючюн СССР-ни къырал саугъасына; 1985 ж., ол

дуниядан кетгенден сора, «Адам. Терек. Къанатлы.» деген назму китабы

ючюн Ленинчи саугъагъа тийишли болгъанды. Къайсынны назмуларын

биз бек сюйюп окъуйбуз, аланы терен магъаналарына сейир этебиз, къууанабыз.

Къайсынны ауазы – «Мамырлыкъ, къууанч сизге, жашагъанла!» деген назмуну окъуйду.

Устазны бегитиу сёзю: Къулийланы Къайсын– гитче халкъны поэтиди, битеудуния поэзияныкерти адамыды. Ол хар заманда кесини халкъыны атындан сёлеше келгенди. Битеу адам улу аны чыгъармаларыны шаудан сууундан ичип къаннганды. Жашау бла Къайсынны поэзиясы бир бири бла къаты байламлыдыла. Къайсынны жазгъанлары ма аны ючюн ёмюрлюкдюле.

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Къулийланы Къайсынны поэзиясыны от жагъасында."

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Микробиолог

Получите профессию

Фитнес-тренер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 625 564 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 11.12.2018 915
    • DOCX 26.9 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Карчаева Салима Мухтаровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Карчаева Салима Мухтаровна
    Карчаева Салима Мухтаровна
    • На сайте: 7 лет и 3 месяца
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 5895
    • Всего материалов: 11

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Технолог-калькулятор общественного питания

Технолог-калькулятор общественного питания

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Специалист в области охраны труда

72/180 ч.

от 1750 руб. от 1050 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 40 человек из 19 регионов

Курс профессиональной переподготовки

Руководство электронной службой архивов, библиотек и информационно-библиотечных центров

Начальник отдела (заведующий отделом) архива

600 ч.

9840 руб. 5900 руб.
Подать заявку О курсе

Курс профессиональной переподготовки

Библиотечно-библиографические и информационные знания в педагогическом процессе

Педагог-библиотекарь

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 458 человек из 66 регионов

Мини-курс

Развитие коммуникации и речи у детей раннего возраста

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 35 человек из 20 регионов

Мини-курс

Современные подходы к духовно-нравственному воспитанию дошкольников

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

ЕГЭ по биологии

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе