Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Сабақ тақырыбы:
Сезім мүшелері. Көздің құрылысы. Алыстан және жақыннан көргіштік
2 слайд
Сезім мүшелері
ЕСТУ
КӨРУ
ИІС СЕЗУ
3 слайд
ДӘМ СЕЗУ
СИПАП СЕЗУ
ТЕПЕ-ТЕҢДІК
4 слайд
ҚЫЗМЕТІ
ТІТІРКЕНУ
ҚАБЫЛДАУ
ӨЗГЕРТУ
ЖЕТКІЗУ
ТАЛДАУ
5 слайд
ҚҰРЫЛЫСЫ
ШЕТКІ БӨЛІМ
РЕЦЕПТОРЛАР
ӨТКІЗГІШТІК
СЕЗІМТАЛДЫҚ ЖҮЙЕ
6 слайд
ҚҰРЫЛЫСЫ
ОРТАЛЫҚ БӨЛІМ
МИ ҚЫРТЫСЫНЫҢ ТИІСТІ АЙМАҒЫ
7 слайд
КӨРУ МҮШЕСІ-КӨЗ
АҚ ҚАБЫҚ
ҚАСАҢ ҚАБЫҚ
ТАМЫРЛЫ ҚАБЫҚ
НҰРЛЫ ҚАБЫҚ
ҚАРАШЫҚ
ТОРЛЫ ҚАБЫҚ
ТАЯҚША
ҚҰТЫША
КӨЗ АЛМАСЫ
8 слайд
ҚОСЫМША АППАРАТ
ҚАС
ҚАБАҚ
КІРПІК
ЖАС БЕЗІ
БҰЛШЫҚЕТ
9 слайд
КӨРУ ЖҮЙКЕСІ
ӨТКІЗГІШТІК БӨЛІМ
ШҮЙДЕ БӨЛІМІ
ОРТАЛЫҚ БӨЛІМ
10 слайд
МАҢЫЗЫ
ЗАТ
ПІШІН
ТҮР
ҚҰРЫЛЫС
ҚИМЫЛ
11 слайд
ОПТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ҚАСАҢ ҚАБЫҚ
НҰРЛЫ ҚАБЫҚ
ҚАРАШЫҚ
КӨЗ БҰРШАҒЫ
ШЫНЫ ДЕНЕ
12 слайд
13 слайд
14 слайд
15 слайд
А-тапсырмалар
Адамда қанша сезім мүшелері бар,оларды атаңдар.
Жарық сезгіш жасушалары дегенді қалай түсінесіңдер,олар қандай қызмет атқарады?
Анализатор дегеніміз не.анықтамасын беріңдер,ол қанша бөліктен тұрады?
Қарашық көздің қай қабықшасында және қай жерде орналасқан?
Көздің қосымша мүшелер жүйесіне жататын мүшелерді және олардың атқаратын қызметін талдап түсіндіріңдер.
16 слайд
В-тапсырмалар
Сыртқы және ішкі рецепторлар қайда болады,олардың қызметін ажыратып сипаттаңдар.
Көз алмасы қанша қабықшадан тұрады,сыртқы қабықшасы қалай аталады?Олардың атқаратын қызметі қандай?
Адам көзінің қара,көкшіл,жасыл,болып келуі неліктен,бұл қай қабықшаға байланысты?
Соқыр дақ пен сары дақ қайда орналасқан,атқаратын қызметі қандай?Айырмашылығын талдаңдар.
Алыстан көргіштік пен жақыннан көргіштіктің қандай айырмашылығы бар,ол жағдайға байланысты?
17 слайд
С-тапсырмалары
Адамда болатын зезім мүшелерін атап,әрқайсысы қандай қызмет атқаратынын талдаңдар.
Көз алмасыныңсызбанұсқамен сызып көрсетіп,түсіңдіріңдер.
Таяқша ,колба тәрізді жасушалар деп неліктен атайды,олар қай жерде орналасқан,қызметі қандай?
Көз гигиенасына жататын жағдайларды атаңдар.
Көздің ортаңғы қабықшасын толық сипаттап беріңдер?
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сезім мүшелері, көздің құрылысы, алыстан және жақыннан көргіштік.
Адам көру анализаторы арқылы қоршаған дүниеден 90%-дан көп ақпарат алады. Бізді қоршаған заттар мен құбылыстарды, денеміздің өзін ең алдымен көру арқылы қабылдаймыз. Көруге байланысы тұрмыстық және еңбек дағдыларын, міңез-құлықтың белгілі бір ережелерін орындауды үйренеміз.Демек, адам үшін сыртқы дүниені тануда көру аса маңызды рөл атқарады. Қоршаған табиғаттағы, сәулет өнері, мүсін өнері, кескіндеме, балет, кинодағы әдемілікті көре білу тәрбиелі адамды ерекше көрсетеді.
Көздің кұрылысы. Көз косымша мүшелерді: қас, қабақ, кірпік, көз жасы бездері, жас өзекшесі, көзді қимылдататын бұлшық еттер, көз шарасын қорғайды. Адам көз алмасын жас сұйықтығымен ылғалдау үшін қабағын ашып- жабады. Сөйтіп, оны жылытады жөне көз алмасына түске. ауа қоспасын тазартады. Көз жасы безі жас сұйықтығын. шығарады. Жас сұйықтығының артық мәлшері жас өзегі арқылы мұрын қуысына ағады Көз алмасының пішіні шар тәрізді, 2/3 белігі бас сүйектегі көз шарасымен коршалады да, көз алмасының солға, онға, жоғары жөне төмен қозғалысын камтамасызі ететін көз алмасын кимылдататын бұлшык ет арқылы көз шарасына бекінеді . Көз алмасы ақ қабық (склера), тамырлы және тор қабықтан тұрады. Ақ қабықтың алдыңғы белігі мөлдір қасаң қабыққа жалғасады. Ол кеөді сыртынан қоршайды, оған көзді
бұлшық еттер бекінеді. қабық жарықты өткізеді, Тамырлы қабықта кан тамырлары Қан тамырлары ақ қабық жағынан қара пигментпен жабылған. Сондықтан көз алмасының ішіне түскен жарықты өткізбейді.Тамырлы қабық көздің барлык қоректік заттармен және оттекен қамтамасыз етеді. Тамырлы қабыктың алдыңғы жағы орталығында қарашықорналасқан нұрлы(түсті) қабыққа жалғасады.
Көздін түсі нұрлы қабық түсіне байланысты. Қарашық жарқыраған жарықтан тарылып, көз ішіне жарық ағынын шектейді, ал қараңғыда ұлғайып, шашыраған жарықты ұстайды. Бұл бейімделу (адаптация) деп аталады. қарашықтын арткы бөлігінде екі жағы дөнес_линза тәрізді көзбұршақ (хрусталик) орналасады. Көзбұршак кірпік бұлшық етіне бекінеді және оның жиырылуына байланысты пішінін өзгертіп отырады (кисықтығын өзгертеді). Егер алысқа қарасақ, оның қисыктығы азаяды да, алыстағы заттарды жақсы көреміз, ал жақын орналаскан заттар айкын болмайды. Жакын орналаскан заттарды көргенде керісінше болады. Көзбұршақ өз қисықтығын ұлғайтады. Көзбұршақтың мүндай өзгерісі аккомодация деп аталады. Көз алмасының артқы қабырғасында көздің тор қабығы (сетчатка) орналасады .
Көздің тор қабығында жарыққа сезімтал рецепторлар: құтышалар (жарык пен түсті қабылдайтын рецепторлар) ж\е таяқшалар (қас қарайғандағы жарық рецепторлары) орналаскан. Көздің тор қабығында қарашыққа қарсы жиналған құтышалар сары дақ деп аталады. Ал көздің тор қабығындағы көру жүйкесі шығатын жерді соқыр дақ дейді., жарық тітіркендіргіштерін қабылдамайды.Көздің ішкі бөліғі көздің пішінін сақтайтын мөлдір іркілдек затпен — шыны тәрізді денемен толтырылған Көздін. тор қабығында басталған заттың түсі, пішіні, жарықтандыруының, оның бөлшектерінің анализі ми қыртысының көру аймағында аякталады (41-сурет).Көрудің бұзылуы.. Шыны тәрізді денедегі су азаяды да, көз алмасы қыскарады. Жарык сәулесінің сынуы көздің тор қабығының шегінен шығады - алысты көргіштік — кырақтылық (дальнозоркость) дамиды.
Көру анализаторының қызметі. Жарык көз алмасына қарашық аркылы түседі. Қарашык жарық сөулесін тоғыстау кызметін аткарады (фокустайды). Көзбұршақ жарық сәулесін сындырады да, оларды шыны тәрізді дене арқылы аударылған күйінде көздің тор қабығына бағыттайды
Кезді қимылдататын бұлшық ет заттың кескіні көздің тор қабығына, сары даққа дәл түсетіндей етіп көз алмасын қозғайды.Көздің тор кабырының фоторецепторларында көру жүйкесі арқылы миға — үлкен ми сыңарлары қыртысын көру аймағына берілетін жарықтың жүйке импульстеріне Жарық түрленуі жүреді: сол козден оң жак көру бөлігіне, ал оі көзден — сол жақ көру бөлігіне, ярни айқасып беріледі.
6 651 097 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Букенова Гульжанат Куанышбаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.