Литературлуг номчулга. Тема. Э.Кечил-оол «Кайгамчыктыг картошкам», Ч.Ондар «Кыштын тыныжы»

10 кичээл                                                                                                                    Эрттирген хуну________

Тема.  Э.Кечил-оол «Кайгамчыктыг картошкам», Ч.Ондар «Кыштын тыныжы»

Сорулгазы:  шулукту шын, аянныг номчуп, утказын эдерти чугаалап унелел билиринге ооренир, ооредилгеге сонуургалдыг болурун кижизидер, хумагалыг болурунга ооредир, кижизидер, билиндирер. Кичээнгейин сайзырадыр, анализин кылып, деннеп, туннеп билиринге ооренир. Өөреникчи кижинин чурумун сагып билиринге өөредип кижизидер, ( бодун шын алдынып, кичээнгейлиг, бодунга бузурээр, куш-ажылчы, харысаалгалыг болурунга ооренир). Аразында эп-найыралдыг билиндирер, чылыг-чымчак эп-сеткилдиг, бот-боттарынга дузалажыр, кижи кижиге эш болгаш оннук болур дээрзин билиндирер.

Планнаан туннелдер: чечен чугааны шын номчуп утказын чугаалап ооренир.

УУД:

 Л:

ü  оореникчи кижинин ролюн хулээп билир, ооредилге херек деп чувени билиндирер;

ü  биче-сеткилдиг, бойдуска камныг, хумагалыг болурунга ооренир;

ü  эштери-биле дугуржуп, тургустунган шаптараазыннардан шын харыыны тып ооренир;

ü  ооредилгеже болгаш школаже сонуургалын бедидер;

ü   ооренип турар билиинче сонуургалын угландырып ооренир.

Р:

ü   кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир ;

ü   башкынын айыткан кылдыныынын утказын билип ооренир;

П:

ü  номда бердинген айтырыгларнын утказын билип ооренир;

ü  салган айтырыгнын утказын билип, анаа харыылап билиринге ооренир;

ü  шулук чергелешкек база кожаланчак аяннажылгалыг тургустунар деп билир;

ü   чувелерни деннеп, ооренгени-биле билиин болуктеп билир;

ü  чуге ындыг болурун билир;

ü  хевиринин аайы-биле ангылап болгаш туннеп ооренир.

  К:

ü   болук болгаш эжеш ажылдарга киржир;

ü  оске кижилернин узел-бодалын дыннап билир;

ü  аразынга дугуржуп, чангыс туннелге кээрин билиндирер;

ü  бот-боттарынын аразынга найыралдыг, чангыс саналга келиринге ооренир:

ü   улустар-биле чугаалажып, эш-оорунун болгаш башкызынын чугаазын узе кирбейн дыннап билир, айтырыглар салып өөренир.

Предметтиг:

ü   Чечен чугааны, шулукту аянныг, медерелдиг номчуурунга чанчыктырар;

ü  Ажыглаар херекселдери: болук-биле ажылдаар.

Башкынын кылдыныы	Өөреникчилернин кылдыныы	УУД
1.Организастыг кезээ  (2мин)  Кичээлге уругларнын белеткелин хынаар.	Кичээлге белеткелин хынаар, бижип тура шын олурарынын негелдезин катаптаар.	Р: кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир; личностные: бодун шын алдынып билир
2.   Билиглерни билири 1. Бажынга онаалга хыналдазы	Оореникчилер айтырыгларга харыылаар. Чечен чугаанын утказын чугаалаарын хынаар.	Р: кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир П: бот-боттарынын аразынга найыралдыг, чангыс саналга келиринге ооренир:  К: улустун салган унелелин хулээп билир; П:  чогаалдын жанрын ылгап ооренир
3.Кичээлдин темазын болгаш сорулгазын дамчыдар. Бо кичээлге чунун дугайында ооренир –дир бис?	Улегер домакты сайгарар.	Р: кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир П: салган айтырыгнын утказын билип, анаа харыылап билиринге ооренир;
4.  Созуглел-биле таныжылга.  Э.Кечил-оол «Кайгамчыктыг картошкам», Ч.Ондар «Кыштын тыныжы»  (Арын  33-35 )  Словарьлыг ажыл.	Уруглар кичээнгейлиг эдерти коруп олургаш, дыннаар. Хавыяалыг – алдарлыг Анмаар – эт-херексел, далган-тараа шыгжаар тудуг Соннээр –хундулеп чемгерер	Предметтиг:тоолду  аянныг номчуп билиринге ооренирП:  чуге ындыг деп чувени билир Р:кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир
5. Чогаадыкчы ажыл.  Айтырыгларга харыыладыр.	Уруглар айтырыгларга харыылаар, номдан харыыларын тып ооренир.  Бо шулукту кандыг аян-бил номчуп болурул: чоргаарланган, мунгараан, когуткен, амыраан? -Картошканы чуу деп мактап турар-дыр? -Чуге картошканы ийи дугаар хлеб дээрил? -Куску уени чуге тодуг уе дээрил?	Р: кичээлдин кезектеринин аайы-биле сорулгазын хулээп, ажылдап билир Дыннадыглыг:кезектерден тургустунган состерни  шын тургузуп, номдан билигни ап база сайгарып билир.  Предметтиг:  самбырадан чувени шын дужуруп бижиир.
6.    Созуглелди номчудар. Утказын чугааладыр. Чечен  чугааны рольдап номчудар	Айтырыгларга харыыладыр	Предметтиг: шын, аянныг, медерелдиг номчуур; Р: дурум-биле ажылдап, дурум езугаар кылып ооренир; П: шулук дугайында билиин быжыглаар, ажылын туннеп билир;
7. Айтырыгларга харыылаар Арын  33-35 Эпитет деп чул?	- Шулуктернин  темазы кандыг-дыр?	К: эжеш ажылдап билир;кылган ажылынга демдек салып билир,  салган айтырыгларга харыылап билир.
8.Сула шимчээшкин	Сула шимчээшкинни кылыр. Шулуктун состеринге сула шимчээшкинден чогааткаш, аянныг номчувушаан, сула шимчээшкинни кылдырар.	Л: ооредилгеже болгаш школаже сонуургалын бедидер
9.  Кыдыраашка ажыл  Чурук чуруур. Эпитет дугайында терминни бижиир, ооренир.		Р: чазыгны эдип, кылган ажылдарны туннеп ооренир;П: номда схемалар, демдектер –биле ажылдап ооренир; К: чангыс туннелге келиринге ооренир; Предметтиг : шулуктун утказын билип, оон утказынга дууштур ажылдарны кууседип  билир.
10. Туннел. 1.Кичээлге чуну ооренип алдывыс? 2.Оореникчилернин билиин унелээр.- Кым богун эки ажылдады? Кым бодунун харыызы-биле бисти кайгатты? Чуу деп бодап тур силер? -Кым кылган ажылынга таарзынып тур? Кандыг даалгалар силерге солун болду?	Уруглар кичээлдин туннелин чугаалап, кичээл сорулгазын чедип алган бе, каяа бергедежип турганын айтырар Богун кичээлге мен: - ооренип алдым - солун болду - берге болду Мен бодаарымга… Мен билип алдым…	Р: башкызы болгаш эштери –биле ажылынга унелел бээринге ооренир,  К: кижи бурузунун саналы ангы деп чувени ооренир;