Лiтаратурная гасцеўня «Запрашаем да Купалы»
(па старонках жыцця i творчасцi Янкi Купалы)
Аннотация: данное мероприятие направлено на развитие социально-патриотических чувств, которые являются одной из составляющих патриотизма как социально-педагогической категории.
Чувства – одна из форм переживания человеком своего отношения к предметам и явлениям действительности, отличающаяся относительной устойчивостью.
Формирование гражданина, патриота своей Родины начинается с развития в детстве любви к родным людям, родному краю, родному языку, традициям. На основе этих чувств формируется и укрепляется любовь к Родине.
Произведения Янки Купалы – летопись жизни белорусского народа, отражение национального характера. Они глубоко народны и национально своеобразны.
Творчество Я. Купалы «всегда отличалось высокой нотой патриотизма и духовности».
План мерапрыемства
Тэма мерапрыемства: «Запрашаем да Купалы»
Эпіграфы: 1 Ён плыў над палямі з жытнёваю хваляй,
Праносіўся ў далі, ляцеў…
Ён зваў да жыцця і да лепшае долі
Ўсіх, хто сном каменным спаў…
2 Дый чаго ж ты, дуб зялёны,
Пахінаешся?
Дый чаго ж ты, мой міленькі,
Задумляешся?
3 Без кахання шчасця,
долі няма на зямлі.
4 Ён з народа выйшаў, жыў з народам.
І ў народзе вечна будзе жыць.
Мэты: – прывіцце глыбокай павагі да нацыянальнай спадчыны,
традыцый, звычаяў, культуры, рэлігій народа Беларусі;
– прывіцце любові і павагі да беларускай мовы;
– папулярызацыя лепшай высокаякаснай, узорнакласічнай літаратуры;
– маральна-эстэтычнае выхаванне;
– стымуляванне чытання;
– фарміраванне чытацкіх густаў.
Тып мерапрыемства: літаратурная гасцёўня
Абсталяванне: мультымедыйная энцыклапедыя «Паўлінка»;
фрагменты з песень на словы Я. Купалы ў
выкананні ансамбля «Песняры»;
відэафільм;
выстава кніг Янкі Купалы;
малюнкі да твораў пісьменніка;
прадметы дэкарацыі.
Введение
Любовь к родному языку – одно из проявлений патриотизма. Еще К. Д. Ушинский говорил, что язык народа является полнейшим отражением родины и духовной жизни народа: «Усваивая родной язык, ребенок усваивает не одни только слова, их сложения и видоизменения, но бесконечное множество понятий, воззрений на предметы, множество мыслей, чувств, художественных образов, логику и философию языка… Таков этот великий народный педагог – родное слово».
Действенным голосом народа, выражением его страданий и требований, его наставником, агитатором, пророком и поводырем белорусская литература стала с начала ХХ века – с приходом в нее Янки Купалы (сборники «Жалейка», «Гусляр», «Дорогами жизни», пьесы «Павлинка» и «Разоренное гнездо») и Якуба Коласа («Песни печали»), которые практически заложили основы белорусской национальной идеи, идеи национального достоинства. Их творчество было проникнуто заботой о судьбе народа, призывами к борьбе за лучшую долю, за национальную независимость, за учреждение белорусской государственности.
Молодежь во все времена несла и несет особую ответственность за сохранение и продолжение традиций общества, за преемственность его истории и культуры, за будущее своей страны. От того, какими приоритетами в системе ценностных ориентаций будут руководствоваться молодые люди, во многом будут определяться темпы социального и экономического развития республики, ее благополучие.
Сцэнарый мерапрыемства
Уступнае слова выкладчыка i бібліятэкара.
Верш «А хто там ідзе?» чытае навучэнец каледжа Первянецкі Раман
Пад мелодыю «Купалінкі» (песню спявае навучэнец каледжа) дзяўчаты ў беларускім нацыянальным аддзенні выконваюць танец.
1-шы чытач.
Купала, купалле і купал нябёс,
Куванне зязюлі ля струн лозаў ніцых…
2-гі чытач.
Купала – Шлях Млечны птушыных бяроз,
Жывыя званы беларускіх крынічак.
(Ул. Карызна. «Пакуль ёсць Купала»)
1-шы чытач.
І народ свята захоўвае ў сваім сэрцы памяць аб лепшым сыне, які прайшоў разам з ім слаўны шлях барацьбы ў імя лепшых чалавечых ідэалаў.
(Якуб Колас пра Янку Купалу)
2-гі чытач.
Імкліва бягуць гады. Але колькі б часу ні прайшло, заўседы будзе жыць у памяці людзей Купала – выдатны народны паэт, без якога немагчыма ўявіць сабе беларускую літаратуру.
1-шы чытач.
Багатую спадчыну пакінуў нам Янка Купала – паэт, драматург, палымяны публіцыст. Яго творы жывуць і будуць жыць праз стагоддзі. Час не мае над ім ўлады. Уся літаратурная спадчына паэта засведчана асабіста перажытымі хваляваннямі, выклікана асабістымі абставінамі. Кожны твор Янкі Купалы – споведзь, дзённік, па якім можна ўзнавіць увесь шлях песняра.
Віктарыну ведаў «Жыццё і творчасць Янкі Купалы» праводзіць бібліятэкар Iрына Уладзiмiраўна Марозава.
1 Назавіце месца і час нараджэння Янкі Купалы.
1 Мінск, 1891 г.
2 Засценак Акіньчыцы (недалёка ад сяла Мікалаеўшчына),
1882 г.
3 Фальварак Вязынка Вілейскага павета, 1882 г.
4 Вёска Пяшчаны Лідскага павета, 1876 г.
5 Фальварак Завоссе Навагрудскага павета, 1798 г.
2 Якое сапраўднае прозвішча паэта?
1 Іван Люцыянавіч Неслухоўскі.
2 Антон Іванавіч Лявіцкі.
3 Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч.
4 Іван Антонавіч Брыль.
5 Іван Дамінікавіч Луцэвіч.
3 Легенда пра якую расліну натхніла маладога Івана Луцэвіча выбраць сябе псеўданім Купала?
1 Васілёк.
2 Папараць.
3 Гваздзікі.
4 Вярба.
5 Верас.
4 Назавіце асноўны занятак яго бацькоў?
1 Настаўнікі.
2 Арандатары.
3 Леснікі.
4 Адвакаты.
5 Чыгуначнікі.
5 Кім быў Я. Купала паводле веравызнання?
1 Католік.
2 Праваслаўны.
3 Будыст.
4 Мусульманін.
6 Творчасць Янкі Купалы стала вызначальнай вехай у гісторыі беларусаў і адлюстравала пачатак чарговага актыўнага перыяду ў іх духоўным жыцці. Згадайце час яго дзейнасці.
1 ХІІ ст.
2 ХVI ст.
3 XIX ст.
4 XX ст.
7 На старонках якой газеты і калі быў надрукаваны першы верш паэта?
1 «Наша ніва», 1907 г.
2 «Наша доля», 1906 г.
3 «Северо-Западный край», 1905 г.
4 «Мужыцкая праўда», 1863 г.
8 Калі і дзе ўпершыню сустрэліся Янка Купала і Якуб Колас?
1 У 1912 г. на хутары Смольня.
2 У 1908 г. у Вільні.
3 У 1913 г. у Пецярбургу.
4 У 1921 г. у Мінску.
9 1908 год асабліва памятны ў жыцці Янкі Купалы. У гэтым годзе выйшла першая кніга яго паэзіі. Адразу ж яна была забаронена і двойчы канфіскоўвалася царскімі ўладамі. Пра які зборнік ідзе гаворка?
1 «Жалейка».
2 «Гусляр».
3 «Шляхам жыцця».
4 «Спадчына».
5 «Безназоўнае».
10 Вядома, што Янка Купала зрабіў празаічны і вершаваны пераклады агульнага літаратурнага помніка трох усходнеславянскіх народаў – беларускага, рускага і ўкраінскага. Назавіце гэты твор.
1 «Аповесць мінулых гадоў».
2 «Слова аб палку Ігаравым».
3 «Жыціе Барыса і Глеба».
4 «Жыціе Еўфрасінні Полацкай».
11 Які верш Янкі Купалы перакладзены на 82 мовы свету?
1 «Мужык».
2 «А хто там ідзе?».
3 «Хлопчык і лётчык».
4 «Выйдзі».
5 «Малая Беларусь».
6 «З кутка жаданняў».
12 Хто высока ацаніў і назваў верш «А хто там ідзе?» суровай і красамоўнай песняй, гімнам беларускага народа?
1 Якуб Колас.
2 Максім Горкі.
3 Максім Багдановіч.
4 Аляксандр Твардоўскі.
5 Цётка.
13 Які верш паэта натхніў Юрыя Гагарына стаць у будучым касманаўтам?
1 «Хлопчык і лётчык».
2 «Млечны шлях».
3 «Алеся».
4 «Арлянятам».
5 «Сыны».
14 Хто з беларускіх кампазітараў напісаў музыку на тэкст верша «Спадчына».
1 М. Чуркін.
2 М. Аладаў.
3 І. Лучанок.
4 А. Багатыроў.
5 Э. Ханок.
15 Калі і дзе ў Беларусі быў устаноўлены першы помнік Янку Купалу?
1 У 1972 г. у Мінску.
2 У 1962 г. у Брэсце.
3 У 1977 г. у Гародні.
4 У 1982 г. у Гомелі.
5 У 1969 г. у Віцебску.
16 Дзе ў Мінску ўстаноўлены помнік Янку Купалу?
1 На перакрыжаванні вуліц М. Багдановіча і Варвашэні.
2 На перакрыжаванні праспекта Незалежнасці і вуліцы Кісялёва.
3 На перакрыжаванні вуліц Я. Купалы і М. Багдановіча.
4 На перакрыжаванні праспекта Незалежнасці і вуліцы Я. Купалы.
2-гі чытач.
Янка Купала – непаўторны талент, у якім увасабляецца сіла беларускага народа, прыгажосць яго духоўнага багацця, яго глыбокая гуманнасць, яго мудрая філасофія. Купалава творчасць – цудоўна-непаўторнае люстра, у якім праўдзіва, ярка, хвалююча адбілася шматграннасць жыцця і барацьбы беларускага народа за сваю гісторыю, за чалавечыя правы.
Пісаць аб народзе, па-народнаму і для народа – такіх дэвіз Купалы на ўсіх этапах творчасці. Здаецца, і ведаеш творы паэта, а ўсё роўна кожны раз, калі разгортваеш яго кнігу і пачынаеш чытаць – адкрываеш для сябе штосьці новае, нязведаннае.
1-шы чытач.
Проста і шчыра спяваў ён заўсёды,
Людзям у сэрцы песня запала –
Навекі зрадніўся з песняй народа
Сам творца песень – Янка Купала.
(А. Пракоф’еў)
Гучыць урывак з песні «Белоруссия» ў выкананні ансамбля «Песняры».
2-гі чытач.
Прызнаннем сусветнага значэння беларускай літаратуры з’яўляецца і той факт, што помнік аднаму з самых нацыянальных нашых паэтаў – Янку Купалу – устаноўлены побач з помнікамі Пушкіну, Шаўчэнку, Уітмену ў Ароў-парку пад Нью-Йоркам. А ў 2006 г. у Маскве на Кутузаўскім праспекце быў таксама ўстаноўлены помнік Янку Купалу.
1-шы чытач.
У 1982 г. па рашэнню ЮНЕСКА шырока, у міжнародным маштабе, адзначалася стагоддзе класікаў беларускай літаратуры Янкі Купалы і Якуба Коласа, творы якіх узбагацілі многанацыянальную літаратуру, сталі сусветна вядомымі.
3-ці чытач.
У 1996 г. створаны Міжнародны фонд Я. Купалы і Я. Коласа. 2007 г. у Беларусі быў аб’яўлены годам слова Я. Купалы і Я. Коласа.
4-ты чытач.
Белаю чаромхавай завеяй
Зноў пялёсткі бераг замялі,
Зноў у полі жыта палавее,
І Купала ходзіць па зямлі.
Ходзіць па снягах і па расе,
Заначуе ў полі або ў хаце, –
Ён такую спадчыну нясе, –
Што не можна ні забыць, ні страціць.
Спадчына – адзіны запавет,
Спадчына – усіх асноў аснова,
І нясе цераз вякі паэт
Матчына няскоранае слова.
(Сяргей Грахоўскі. «Ідзе Купала па зямлі»)
Гучыць песня «Спадчына» ў выкананні навучэнца каледжа Круталевіча П.
3-ці чытач.
Нарадзіўся наш Янка Купала – Іван Дамінікавіч Луцэвіч – у 1882 г. у фальварку Вязынка.
«Вязынка… Тут прыгожа, і міжволі пачынаеш разумець, што толькі на гэтай зямлі мог нарадзіцца чалавек з прыгожай душой», – пісаў Уладзімір Караткевіч. А вось і запаветная хата з белымі аканіцамі – гэта музей. Музей зусім невялікі, але ўсё тут, у гэтай мясціне, дыхае ўспамінамі аб ім: хата, сяло, навакольныя пушчы.
2-гі чытач.
Ля хаты цвітуць кветкі, гудуць пчолы. На другім беразе рачулкі ходзяць важныя буслы, шуміць лес…
4-ты чытач.
У хатцы маленькай радзіўся паэт,
Дзе чадна дыміла лучына.
Раз першы адгэтуль ён глянуў на свет
Праз вокны вось гэтай хаціны.
Яна ж саламяную стрэху сваю
Схіляла, старэнькая, к долу,
Не чула, не ведала —долю чыю
Гадуе пад спеў невясёлы.
А ён падрастаў, беларускі хлапчук,
З прачулай, гарачай душою,
I ўсё, што пабачыў, усё, што пачуў,
У сэрца ўбipaў маладое.
1-шы чытач.
Крыша темнеет намокшею дранкой.
Низкое небо на крышу упало.
Люди идут и идут спозаранку
В дом, где родился Янка Купала.
Болью рожденное в давние лета,
Скромное слово мне в сердце запало:
«Ждали давно белорусы поэта,
Пусть же им будет Янка Купала».
Снова сюда прихожу я усталым,
Только вздохну – и усталость пропала.
Стала родная земля пьедесталом
Дому, в котором родился Купала.
(Леанід Хаустаў, Расія)
3-ці чытач.
Янка Купала любіў свій народ, зямлю, мову родную. З яго іменем звязана гісторыя беларускага народа, нашы перамогі.з поўным правам упэўнена і ўсхвалявана пісаў Янка Купала ў сваім вершы «За ўсё»:
Я адплаціў народу,
Чым моц мая магла:
Зваў з путаў на свабоду,
Зваў з цемры да святла.
2-гі чытач.
Сам псеўданім Івана Дамінікавіча Луцэвіча– Янка Купала – мае шмат лёсавызначальных патаёмаў. Нарадзіўся ён перад самым Купаллем – старажытным язычніцкім святам. Свята летняга сонцазвароту называюць яшчэ і так: Іван Купала, Ян. Ва ўсходнеславянскай міфалогіі Купала – галоўны персанаж ночы цудаў, калі сама прырода набывала дар мовы. Слова ж «купала» расшыфроўваецца і як быць «укупе», «разам». Купець – гэта значыць гарэць, ускіпаць, горача жадаць, прагнуць… Тут і палкасць і жарсць, яднанне (сукупленне) людзей з прыродай і аднаго з адным.
Купальскія агні, паводле вераванняў наўых продкаў, увасаблялі сонца і надзялялі сілай зямлю даваць ураджай, а людзей – праганяць смерць.
Малюся я небу, зямлі і прастору,
Магутнаму богу – ўся свету малюся,
Ва ўсякай прыродзе, ва ўсякую пору
За родны загон Беларусі!
4-ты чытач.
Так пісаў Янка Купала яшчэ ў 1912 годзе ў вершы «Мая малітва», а мы і сёння паўтараем гэтыя словы нашага славутага песняра.
Гучыць урывак з песні «Малітва» ў выкананні ансамбля «Песняры».
2-гі чытач.
Купалу мы ведаем як паэта і драматурга, аўтара цудоўнай п’есы «Паўлінка». Паэт ён лірычна-ўзнёслы і рамантычны, парывісты, эмацыянальны, драматычны па прыродзе свайго таленту. Яго паэзія востраканфліктная.
1-шы чытач.
П’еса «Паўлінка», бадай, адзін з самых яркіх творчаў Янкі Купалы. Яле яе змест намнога больш складаны, чым гэта можа здацца на першы погляд. Не тое, што дзяўчына стаіць перад выбарам: за каго пайсці: замуж – за недацёпу пана Быкоўскага ці настаўніка Якіма Сароку, які ўвесь аддадзены новым ідэям часу. Тут – выбар шляху Маладой Беларусі. Праз выпрабаванні – да зорак. Смешнай, гарэзлівай выйшла з-пад пяра п’еса драматурга. Але змест яе глыбейшы, паўнейшы. Гэта твор пра жыццё і лёс беларусаў і Беларусі, пра іх характар, менталітэт, пра дасціпнасць народа і багацце яго ўнутранога свету.
Паказ урыўка са спяктакля «Паўлінка» ў выкананні артыстаў Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы.
2-гі чытач.
Глядзіце сцэну з п’есы ў выкананні студэнтаў архітэктурна-будаўнічага каледжа.
Паўлінка – Ганна Павар.
Якім Сарока – Раман Літвінаў.
Сцэна з п’есы «Паўлінка» ў выкананні навучэнцаў каледжа.
4-ты чытач.
Ў Янкі Купалы немагчыма вызначыць галоўны твор жыцця. Напэўна, гэта яшчэ адзін доказ велічы, геніальнасці яго як творца. Кожны твор унікальны, варты літаратурнай славы.
3-ці чытач.
«Паўлінка» ўвайшла ў залаты фонд беларускай драматургіі, стаўшы яе класікай. На яе аснове Беларускім тэлебачаннем пастаўлены фільм «Пасля кірмашу» (1973, рэжысер Ю. Цвяткоў, сцэнарый А. Макаёнка)
«Паўлінка» – гэта сапраўдная жамчужына беларускага мастацтва.
Менавіта дзякуючы «Паўлінцы» шматлікія нашы госці адкрываюць для сябе Беларусь і беларусаў, глыбей спасцігаюць нацыянальны характар.
«Паўлінка» – вечна жывое дрэва нацыянальная драматургіі. Яно з гадамі ніколькі не старэе. Будзе праходзіць час, а гісторыя кахання Паўлінкі і яе любага Якіма Сарокі парадуе нашых наступнікаў.
2-гі чытач.
Калі б Купала не напісаў болей ні радка, усё роўна ён бы стаў сапраўднай зоркай у прасторным небе духоўнасці нашай планеты.
Імя Янкі Купалы цесна звязана з нашым родным горадам і Магілёўшчынай. Купала наведаў Магілёў ў 1924г., 1933г. Выступаў на літаратурных вечарынах у педінстытуце, а ў 1933 годзе двойчы прысутнічаў на спектаклі «У пушчы Палесся» па твору Я.Коласа, якім адкрыў гастролі Беларускі Дзяржаўны тэатр. У летку гэтага году пабываў на фабрыцы штучнага валакна.
Янка Купала цікавіўся гісторыяй нашага горада Магілёва. Народнае паданне аб Магілёве і заснаванне горада паложана ў аснову яго паэмы «Магіла Льва» (1913):
Яго высокую магілу –
Дзе лес ды вецер панаваў –
Знаць, што вялікую меў сілу,
«Магілай льва» народ назваў.
Над ёю з часам дрэвы палі,
І горад вырас, як з зямлі,
Яго Магілёвам назвалі,
Бо інакш прыдумаць не маглі.
1-шы чытач.
Ты для патомкаў ў жыцці
Вялікіх спраў зрабіў нямала.
Жывым табе ў вякі ісці
З сваім народам, наш Купала…
(А. Астрэйка)
4-ты чытач.
Песні Купалы!
Іх спявалі дзяўчаты натхнённа, з душой,
Ім падпявалі хлопцы басіста.
Мне здавалася, што я кветку шчасця знайшоў
Пад напеў задушэўна-ўрачысты.
Гэта песні былі – агнявыя радкі –
Незабыўнага Янкі Купалы.
У іх чулася поле, заводаў гудкі
І туга, што ў душу нам запала.
2-гі чытач.
Раздалося як рэха: «А хто там ідзе?»
І адразу ж тут: «Явар з калінай».
Гукі слоў паплылі па крыштальнай вадзе,
Па-над гаем густым, салаўіным!..
Мн ездалося тады, што ўбачыў я сон,
Што было гэта ўсе не наяве.
Як сабе правяраў, можа дзесяць разоў,
Як шаптаўся з калінаю явар.
(Павел Пруднікаў. «Песні Купалы»)
Гучыць урывак з песні «Явар і каліна» ў выкананні ансамбля «Песняры».
3-ці чытач.
Янка Купала вечна будзе жыць у сэрцы нарадзіўшага яго народа.
Жыве і будзе жыць сонечная песня Купалы.
4-ты чытач.
Верны будзь слову,
Якім Купала,
Прарок народны,
Сэрцы ўзварушыў.
Верны будзь слову,
Якое ў полі
З матчыных вуснаў,
Як з неба, у душу.
(Л. Геніюш)
1-шы чытач.
Ён з іменем нівы нашай паўстае –
Нястомны сейбіт, ад каго пачуты,
І боль, і гнеў, і радасці яе
На свеце ўсюды.
Яго заўжды край родны будзе сніць –
У подзвігу яго натхнённай музы
Ёсць вера наша горда гаварыць:
(А. Русецкі)
3-ці чытач.
І покуль жыць будуць людзі,
Покуль сонца будзе ўсходзіць,
Жыць Купалы песня будзе
І імя яго ў народзе.
(А. Бачыла)
2-гі чытач.
…О не, ты не памрэш,
Не змоўкнеш ты, Купала,
Радзіма ўзняла цябе, ушанавала,
Ты ад народа і ты сам народ!
(К. Буйло)
Сваёй творчасцю Янка Купала падкрэсліў імкненне жыццём і песняй дапамагчы народу знайсці папараць-кветку, – кветку шчасця.
Гучыць песня «Папараць-кветка» ў выкананні ансамбля «Песняры».
Заключнае слова выкладчыкаў.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.