Ұлттық тағамдар. Тақырыптық тест. 9 сынып

9сынып Қазақ тілі. Ұлттық тағамдар.

І. Тест сұрақтарына жауап беріңдер.

1. Толықтырыңдар: Бауырсақ сөзі қазақ  тілінде   ... , ....  деген мағынаны білдіреді?

A) бақытты, бақытсыз

B) қуатты, күшті

С) жомарт, сараң

D) жақын,алыс

Е) бауырмал,үйірсек

2.  Уыз дегеніміз  не?

A) - түйе сүтінен жасалатын дәмді, жұмсақ, майлы сусын

B) - бие сүтінен ашытылып жасалатын  сусын

С) малдың  төлдегеннен кейінгі алғашқы  сүті

D) сиыр сүтінен ашытылып жасалатын жұмсақ  сусын

Е) су  мен шай

3.Қазақ   халқы   асты  қалай  бағалаған?

A) шексіз бақытты

B) өте жоғары

С) өте  тату

D)  ашық 

Е) арнайы

4. Толықтырыңдар: «...- түйе сүтінен жасалатын дәмді, жұмсақ, майлы сусын »

A) айран

B) қымыз

С) шұбат

D) уыз

Е) шай

5.Сұраулы сөйлемнің жасалу жолын табыңдар.

  «Сенің отбасыңда сүт тағамдарын  ұнатады  ма?»

A) сұрау есімдігі арқылы

B) сұраулық  шылау арқылы

C) көмекші сөз арқылы

D) интонация арқылы

Е) қосымша арқылы

6. «Көбінесе, майға қуырылған ұсақ ет, ірі қараның, қойдың  майлы  етіне өкпе-бауыр қосып  куырады.» Қай  тағам түрі туралы айтылған?

A) қазақша  ет

B) қымыз

С) шұбат

D) салма

Е) қуырдақ

7. Құрттың  сөзінде кездесетін септік  жалғаудың  түрін табыңыз.

A) барыс

B) табыс

С) жатыс

D) шығыс

Е) ілік

8. Аудармасы  қате  берілген  қатарды  көрсетіңіз?

A) бағалы-ценный

B) мырзалық -щедрость

С) құдірет-мощь

D) сусын-напиток

Е) күндік- через день

9.Толықтырыңдар: «...- бие сүтінен ашытылып жасалады.»

A) айран

B) қымыз

С) шұбат

D) уыз

Е) шай

10. Тамаққа байланысты этнолингвистикалық  атауларды  табыңдар.

A) сыбаға,қонақасы, қалжа, соғым,бастарту

B) сыбаға,қонақасы, қалжа, соғым,пицца

С) бал,қонақасы, қалжа, соғым,бастарту

D) сыбаға,йогурт, қалжа, соғым,бастарту

Е) сыбаға,қонақасы, қалжа, оливье,бастарту

11. Коп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар.

«Ас-  адамның ...».

A) тынысы

B) қазынасы

C) көңілі

D) отбасы

Е) арқауы

12. Қонаққа  арнап  әзірлейтін  тағам , ас?

A) соғым

B)сыбаға

C)қонаққасы

D) сірне

Е) қымыз

13. Сұраулы сөйлемнің жасалу жолын атандар. Дастарқанның басты асы  не?

A)Сұраулық шылау арқылы

B) Интонация арқылы

C) Оқшау сөздер арқылы

D) Сұрау есімдігі арқылы

Е) Қосымша арқылы

14. Сүт тағамдарын  көрсетіндер

A) соғым,бауырсақ

B)сыбаға , қонаққасы

C) қуырдақ, сүзбе

D) уыз,шелпек

Е) қымыз, шұбат

15. Қонақжайлыққа  тәрбиелеу қайдан басталады?

A)мектептен

B) достарынан

C) отбасынан

D) сыртқы адамдардан

Е) бейтаныс адамдардан

Берілген мәтінді мұқият оқып шығыңыз және арнайы тапсырмаларды дұрыс орындаңыздар.            (Внимательно прочитайте текст и правильно  выполните задания к тексту.)

Печенье

Әуежайда бір әйел кісі ұшаққа  мінетін уақытын  күтіп отырған болатын. Уақыты ұзақ  болған соң  оралған печенье  сатып алып, кітап оқи бастады. Сәлден соң  көрші орындаққа  бір кісі келіп  жайғасты  да,  ол  да кітабын шығарып , оқуға  кірісті. Әйел қасында  тұрған  қораптан   бір түйір  печеньені  ала бергенде  жаңа келіп  отырған  көршісінің де қорапқа  қол  созғанын  байқап  қалды . Бейтаныс  кісінің әдепсіздігіне  ашуланып, ұрсып  тастағасы келді  де өзін әзер  тежеді. Қорапқа  қолын созған сайын  ол кісі де бір түйірден  алуын  тоқтатпады.  Үндімеген  сайын  басынған  көршінің  бейәдеп  тірлігі ашуын  шегіне жеткізді. Осылай  іштей  арпалыста     отырғанда  қораптан  бір-ақ  дана  печенье  қалады. Енді не істер екен  деп отырғанда  әлгі кісі  еппен оны екіге  бөледі  де,  жартысын   қорапта  қалдырып  ,  әйелді  одан  ары  таң  қалдырады. Арсыз   әрекетке  әбден   ашуға булығып, орнынан  тұрады  да, кітабын  кітабын қолтықтап  ұшаққа  беттейді. Ұшақтағы орнына  жайғасып , әлгінде  болған  жайтты  санасына  әлі  де  сыйғыза  алмаған  күйі  қол  сөмкесін ашса , бағана  сатып  алған  қораптағы  өз  печеньесі  сол  қалпы тұр!Күтпеген  көрініс  маңдайына  үлкен  соққыдай болып  тиді. Артынша тұла  бойын  ұят  кернеп  өзін  қоярға  жер  таппады. Әлгі  бейтаныс кісі  кінәлағанындай  емес,  керісінше  нағыз  ұстамды  әрі жомарт  кісі  болып  шықты.

Осылайша, кейде  өзгені 100 пайызға  кінәлап, өзімізді  сүттен  ақ ,  судан   тазадай  сезінеміз. Шын мәнінде айыптаушымыз   адамгершілігі  мол,  бізден  өресі  биік , ұстамды  әрі  кішіпейіл  жан  болуын   мүмкін.

Айыптауға  асықпайық! Өзімізді тексеріп алу  ешқашан  арттық  емес.

www.bilim-all.kz

1. Мәтін  қандай  үлгіде  жазылған?

A) әңгіме 

B)ертегі

C)өмірбаян

D)эссе

Е)роман

2. Әйел кісіге тән   қатарды  табыңыз?

A) Ұшақтан қалып  қойды

B)Печеньесі  дәмді  болсын

C)Бейтаныс  кісімен  бөлісті

D)Айыптауға  асықты

Е)Пойыздан  қалып  қоймады

3. Бейтаныс  кісіге  тән  мінездемені белгілеңіз.

A) Әдепсіз

B)Ашулы

C)Жомарт

D)Арсыз

Е)көңілді

4. Берілген сөйлемдерді  мәтіннің  ой желісіне  сәйкес  орналастырыңыз.

1) Арсыз әрекетке  әбден ашуға  булықты 

2) Күтпеген  көрініс  маңдайына  үлкен  соққыдай болып  тиді.

3) Қорапқа оралған  печенье  сатып алды

4) Тұла  бойын  ұят  кернеп  өзін  қоярға  жер  таппады.

5) Қорапта  бір-ақ  дана  печенье  қалды.

A) 3.5.4.1.2

B)3.5.1.2.4

C)3.4.1.2.5

D)1.2.3.4.5

Е)1.4.3.2.5

5. Мәтіннен шығатын қорытындыны  табыңыз.

A) Адам ішін тартып жүруі  керек.

B) Айыптауға асықпайық!!!

C) Арттық сөйлеу қажет емес

D)Қоршаған ортаны сақта!

Е)Әуежайдың  қызметті үлкен.