Магнит өрісі. Эрстед және Ампер тәжірбиелері. Ампер заңы. Түзу және дөңгелек өткізгіштің төңірегіндегі магнит өрісі.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:					Мектеп:
Күні: 28.09.2015					Мұғалімнің аты-жөні: Абуов Е.А.
Сынып:   12 Ф6  12 Ф4					Оқушы  саны:                             14 Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы			Магнит өрісі. Эрстед және Ампер тәжірбиелері. Ампер заңы. Түзу және дөңгелек өткізгіштің төңірегіндегі магнит өрісі. Лоренц күші. Магнит өрісіндегі зарядталған бөлшектің қозғалысы.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)			1.                Сол және оң қол ережесін және F=IBLsinα мен F = BVqsinα формулаларын білу және түсіну. 2.                Сол және оң қол ережесін және F=IBLsinα мен F = BVqsinα формулаларын қолдану.
Сабақ мақсаттары			- магниттіӊ полюстерін білу; - тұрақты токтыӊ магнит өрісін пайда ететіндігін білу; - Түзу және дөңгелек өткізгіштің төңірегіндегі магнит өрісін білу; - Эрстед және Ампер тәжірбиелерін сипаттау; - Лоренц күшін білу.
Жетістік критерийлері			Бағалауды жүргізу үшін оқушыларға берілген тапсырмада жұмысты түсіндіру үшін төмендегілерді ұсыну қажеттілігі көрсетілуі тиіс: 1.       F=IBLsinα мен F = BVqsinα формулаларын біледі және түсінеді. 2.      F=IBLsinα мен F = BVqsinα формулаларын қолданады. 3.      Сол және оң қол ережелерін біледі.
Тілдік  мақсаттар			Арнайы пәндік лексика және терминология: Тұрақты магнит- Permanent magnet Магнит өрісі- magnetic field Магнит өрісініӊ күш сызықтары- The magnetic field lines Магниттік полюстер- magnetic poles Оӊтүстік полюс -South Pole Солтүстіқ полюс - North Pole Диалог үшін пайдалы баянды сөйлемдер: Магнит өрісінің негізгі қасиеттері: 1) Магнит өрісін магниттелген денелер, тогы бар өткізгіштер және қозғалыстағы зарядталған денелер тудырады; 2) Магнит өрісінің күш сызықтары тұйықталған; 3) Магнит өрісі құйынды өріс (күш сызықтары тұйықталған өріс). Оң бұрғы ережесі: егер бұрғының ілгерілемелі қозғалысы токтың бағытымен сәйкес келсе, онда бұрғы тұтқасының айналу бағыты өрістің магниттік күш сызықтарының бағытын көрсетеді. Ампер гипотезасы: Тұрақты магниттің магнит өрісі зат молекуласының ішінде айналушы микротоктармен туындайды. Табиғатта электрлік зарядтар сыяқты магниттік зарядтар болмайды.
Құндылықтарды дарыту			Қоғамның дамуы үшін физиканың маңыздылығын түсіну. Физикалық білім жүйесін саналы түрде игеру логикалық ойлаудың, жадының, назар аударудың, елестетудің, ойлау қабілеттерінің, икемділік пен дарынның дамуына ықпал етеді. Қалыптастырушы бағалау кезінде оқушылар академиялық әділдікті сақтайды.
Пән аралық байланыстар			Есептер шығару кезінде математикалық теңдеулерді пайдаланады. ИКТ пайдаланып мәліметтер іздейді.
АКТ қолдану дағдылары			twig-bilim.kz, http://files.school-collection.edu.ru/ , https://www.youtube.com/watch?v=9Wby4aHyXJQ сайттарын қолдану
Бастапқы білім			Бағалауды жүргізу үшін оқушыларға берілген тапсырмада жұмысты түсіндіру үшін төмендегілерді ұсыну қажеттілігі көрсетілуі тиіс: 1. Сурет және сызба арқылы күш сызықтарының бағытын дұрыс көрсете алады. 2. Электр тогының болу шарттарын еске түсіру 3. Нақты айғақты дәлелдей білу 4. Конструкцияларының сызбасын берулері және өз конструкцияларын жасау және сынақтан өткізу
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет					Ресурстар
Сабақтың басы 10-14-минут	Сабақ басында: - Ынтымақтастық ортаны қалыптастыру. - техника қауіпсіздік ережесін қайталау. - «Ақылды доп» әдісі арқылы оқушылардың өткен сабақты қаншалықты түсінгендігі жайлы мәлімет алу.
Сабақтың ортасы   10-12-минут 5 мин 20 мин.	Жаңа сабақ. Магнит  өрісі Магнит өрісі-қозғалыстағы электр  зарядтарының (тогы бар  өткізгіштің) әсерлесуін  қамтамасыз   ететін  материяның  ерекше  түрі. Тұрақты токтыӊ магнит өрісі Электрлік және магниттік кұбылыстар арасындағы терең байланыстың бар екендігін көрсетуші бірінші тәжірибелерді 1820 жылы даниялық  физик Х.Эрстед жүзеге асырды. Бұл тәжірибелер ток өтіп тұрған өткізгішке жақын орналасқан магниттік тілшесіне күш әсер ететіндігін көрсетті. Осы жылы А.Ампер параллель токтардың өзара әрекеттесу заңын анықтады. Тогы бар өткізгіштер бір-бірімен тікелей емес, ал магнит өрісі арқылы әрекеттеседі. Эрстед тәжірибесі: а) Тізбекте электр тогы жоқ кезінде компас тілшесі (магниттік тілше) солтүстікке бағытталған. б) Егер тізбекті тұйықтасақ (электр тогы болса) компас тілшесі бағытын өзгертеді (ориентациясын өзгертеді). Өткізілген тәжірибе бойынша қорытынды жасаймыз: Ток өтіп тұрған өткізгіш маӊында магнит өрісі пайда болады. Осы өріс магниттік тілшеге әсер етіп, оныӊ орналасуын өзгертеді. Тогы бар өткізгіш және магниттік тілше арасындағы өзара әрекет күші магниттік күш деп аталады. Кез келген тогы бар өткізгіш айналасында магнит өрісі бар болады. Солай етіп, қозғалмайтын электр зарядтары айналасында тек қана электр өрісі болады, ал қозғалатын электр зарядтары (электр тогы) айналасында электр және магнит өрістері болады. Электр және магнит өрістерініӊ пайда болуы Магнит өрісінің негізгі қасиеттері: Ø  Магнит өрісін магниттелген денелер, тогы бар өткізгіштер және қозғалыстағы зарядталған денелер тудырады; Ø  Магнит өрісінің күш сызықтары тұйықталған; Ø  Магнит өрісі құйынды өріс (күш сызықтары тұйықталған өріс). Тұрақтты магниттіӊ және тогы бар катушканыӊ магнит өрістері: Магнит  өрісінің индукция векторы-магнит өрісінің әсерлік  мәнін  анықтайды. В-индукция векторының  бағытын Оӊ бұрғы ережесімнен анықтайды. Оӊ бұрғы ережесі Оң бұрғы ережесі: егер бұрғының ілгерілемелі қозғалысы токтың бағытымен сәйкес келсе, онда бұрғы тұтқасының айналу бағыты өрістің магниттік күш сызықтарының бағытын көрсетеді. Ампер және Лоренц күштерін түсіндіру. Есептер шығару. Громцова 144 бет. Бағытын анықтауға Рахашев 2					http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/669ba077-e921-11dc-95ff-0800200c9a66/4_1.swf Тогы бар катушканың магнит өрісін зерттеу http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/669ba078-e921-11dc-95ff-0800200c9a66/4_2.swf https://twig-bilim.kz/film/what-are-electromagnets-5814/ Ампер күші https://www.youtube.com/watch?v=9Wby4aHyXJQ
Сабақтың соңы 3-минут	Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: - нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім - немен жұмысты жалғастыру қажет Үйге тапсырма.
Саралау – оқушыларға қалай  көбірек қолдау көрсетуді  жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?				Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?		Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін. Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады				Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз		Денсаулық сақтау технологиялары. Сергіту сәттері мен белсенді  іс-әрекет түрлері. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?		Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Қалыптастырушы бағалау жұмысы № 2

Аты,тегі:  ____________________________________________________________________ 

1)  Тұрақты магниттiң өрiсiн күш сызықтарымен кескiндеңiз

2) Қайсы суретте магнит өрiсiнiң күш сызықтары дұрыс және қәте көрсетiлген

1)_____________________________________ 2)_____________________________________ 3)_____________________________________

3) Соленоидтағы токтың магнит өрiсiнiң күш сызықтарын сызып көрсетеңiз және полюстерiн анықтаңыз

4) Қайсы суретте тiзбектегi токтың және магнит өрiсiнiң күш сызықтары дұрыс көрсетiлген

№1	№2	№3

5) Суреттегі өткізгіштерге әсер ететін Ампер күштерінің бағытын анықтаңдар.

6) Суреттегі зарядтарға  әсер ететін Лоренц күштерінің бағытын анықтаңдар.

7)  Ұзындығы 20 см, ток күші 40 А өткізгіш магнит өрісіне перпендикуляр орналасқан. Егер, Ампер күші 8 Н болса, онда магнит өрісінің индукциясы қаншаға тең?

8) Индукциясы 2 Тл біртекті магнит өрісінде 1000 км/с жылдамдықпен электрон қозғалуда. Егер, электрон индукция векторына 30⁰ бұрышпен бағытталған болса, зарядқа әсер ететін күшті табыңдар.

9)  Электрон  индукциясы 1,26 мТл магнит өрісіне перпендикуляр бағытта 10⁶ м/с жылдамдықпен енеді. Электронның қисықтық радиусын анықтаңдар.