Урок по казахскому языку для 7 класса с русским языком обучения на тему «Құрманғазы Сағырбаев»

ІІІ тоқсан Қазақ тілі 7-сынып 09.01.2014 пән мұғалімі. О.Х. Раева «ТЕКСЕРІЛДІ»

Сабақтың тақырыбы: Құрманғазы Сағырбаев (1806 – 1879)

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік  мақсаты: Оқушылардың буын үндестігін туралы түсініктерін кеңейту, мағыналық түрлерімен таныстыру.

2. Дамытушылық: Оқушының жүйелі ойлау, ойын тиянақты, әсерлі жеткізу, шығармашылық ізденістерін арттыруға ықпал жасау.

3. Тәрбиелік: Құрманғазы Сағырбайұлы - қазақтың күйші композиторы, домбрашының өмірімен танысып, оның шығармаларына деген сүйіспеншілік сезімін жандандыруға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың көрнекілігі: компьютер, интерактивті тақта, суреттер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Сәлемдесу. 2. Сөйлесу.

ІІ. Өткенді қайталау. «Сиқырлы сандар» атты ойын. Сандардың артында жасырылған сұрақтарға жауап беру керек

1. Қазақтың музыкалық аспаптарының топтары мен түрлері. / үрмелі, ішекті, ұрмалы/

2. Қазақтың әнші-ақындары / Ақан сері, Біржан сал, Жаяу Муса/

3. Қазақ халық әндерін зерттеген ғалымдар / А.В. Затаевич, Т. Беккожина, З. Қоспақов/

4. Қазақ халық әндері / « Дудар-ай», «Гүлдерайым», «Арман-ай», «Ақ баян» «Бір бала», «Ақ ерке»/

5.Қазақстанда музыкалық мектептер қай жылы, қайда ашылды? / 1934жылы, Алматы мен Орал қалаларында/

6. Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы үлгілерін кім ұсынған? / А. Жұбанов/

7. Қазақтың ұлттық аспаптары / домбыра, жетіген, қобыз, сырнай, дауылпаз/

8. Өлеңге, музыкаға қатысты қандай мақал-мәтелдерді білесіңдер? / Ақын мен әнші – адамзаттың бұлбұлы.

Жігітке өлең де –өнер, өнер де –өнер. Өлең-алтын, сөз-күміс. Өлең өмірді ұзартады. Өлең-сөздің патшасы. Ән-көңілдің ажары.

9. Үндестік заңына бағынбайтын сөздерді табыңыз./Балалық, Әуезов, жігерлі, Құрманғазы, балалар, көрші, жанкүйер, үміткер, шәкірт, мамандық, көлдер, өзендер, қаламдар, қыздар, тауды, ұшқыш, жазушы, суретші, талапкер, баламен,балгер, әсемпаз, сәнқой, балалық, әкетай, дәрісхана, үйге, баламен, Айнаштікі/

ІІІ. Жаңа сабақ.

Күй аңыздарының түрлері

Халық күйлерінің күй аңызы

Халық композиторлары шығарған аңыз-әңгіме

Қазіргі күйші-композиторлар шығарған күйлердің аңыз-әңгімесі

Сөйлемддерді жазып, септік жалғауларын анықтау.

1. Күй- қазақтың ертеден келлле жатқан аспатық музыкалық жанры.

2. Күй XІV ғасырда жанр болып қалыптасқан.

3. Ұлттық күй аңыз, ертегі, нақтылы тарихи оқиғалар негізінде құрылып, ілгері дамыды.

4. Өздері күй шығарып, орындауышы – күйшілер – Құрманғазы, Есбай, Тәттімбет, Сүгір, Дина, т.б.

1. Сөздікпен жұмыс.

Алып-гигант әділетсіздік –несправедливость қайрат –сила

Қажымас –неустанный озбырлық-эксплуататор, угнетатель

әлеуметтік –социальный бейне –изображение әрі –и

Қазақтың күйші композиторы, домбырашы

Құрманғазы Сағырбаев

(1806 – 1879)

Құрманғазының алғашқы ұстазы Ұзақ, Ханбазар

Қазіргі Орал облысы, Жанғалы ауданының Жиделі елді мекенінде дүниеге келген

"Адай","Балбырауын", "Сарыарқа", "Ақсақ киік";, "Түрмеден қашқан", "Ертең кетем", "Кісен ашқан", "Қайран шешем", "Ақбай", "Көбік шашқан", "Аман бол шешем" , "Кішкентай";

Күй тыңдау.

136б. 2-тапсырма Диалог бойынша сөйлесу.

136б. 3-тапсырма. Сөйлемдердегі кірме сөздердің астын сызып, тиісті жалғауларын койып жазу.

Жауап үлгісі:

1. Мұқан Төлебаев – композитор, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1949ж.), КСРО халық әртісі ( 1959ж.).

2. Мұқан Төлебаев 1913-1960 жылдар аралығында өмір сүрген.

3. Ол 1942-1944 жылдары қазақтың халық аспаптары оркестрінің дирижері болды.

4. Композитордың шығармашылығы Ұлы Отан соғысы жылдарында қалыптасты.

5. «Амангелді» операс, «Таня туралы ән» (Зоя Космодемьянскаяға арналған), «Кестелі орамал», т.б. әндері бар.

6. Мұқан Төлебаев драмалық спектакльдер мен кинофильмдерге арнап музыка жазды.

IV. Сабақты қорытындылау.

Кубизм әдісі бойынша сұрақ - жауап қойып жауап алу арқылы жаңа сабақты қорытындылау.

1. Құрманғазы Сағырбайұлы кім?

2. Құрманғазы Сағырбайұлының қандай күйлерін білесің?

3. Құрманғазы күйлері арқылы нені суреттейді?

4. Құрманғазының ұстазы кім болған?

V. Үйге тапсырма.

1. 136 бет., №4 –кестені толықтырып, мазмұнын айту;

2. Жаңа сөздерді жаттау.

Қосымша:

2-тапсырма. Берілген сөздерге синоним сөздерін тауып жазу. Қайрат(күш), атақты(белгілі), дүниеге келу(туу), есім(аты), ел(халық), күрес(сайыс), суреттеген(бейнеленген), жасау(істеу), көне(ежелгі), бүкіл(бәрі).

3. Грамматикалық тапсырма.

Буын үндестігіне қатысты 1-2 сөзге талдау жасаңдар.

Мысалы: шығармашылығы –шық-түбір, -ар-жұрнақ, -ма-жұрнақ, -лық –жұрнақ, -ы-3-жақтың тәуелдік жалғауы.