Махамбет Өтемісұлы

Сабақтың тақырыбы:

 Махамбет Өтемісұлы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік.М.Өтемісұлының ақындық шеберлігін таныту,оқушылардың танымдық біліктілігін  арттыру.

Дамытушылық.Оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын оқу. жазу мазмұндау, сұрақ жауап  арқылы дамыту.

Тәрбиелік. Оқушылардың елін,жерін, Отанын шексіз сүюге, қорғауға тәрбиелей отырып,  Махамбет бойындағы ерлікті,ақындықты  оқушы санасына ұялату.

Сабақтың әдісі: «Ой шақыру», «Венн диаграммасы»,    «сұхбаттасу»,  «мазмұндау» т.б.

Пәнаралық байланыс : қазақ тілі, тарих,биология.

Сабақтың жабдығы: электронды оқулық.

Сабақтың түрі: бекіту  сабақ

І. Ұйымдастыру

Махамбет Өтемісұлы туралы білетіндерін жеке қағазға түсіруге 1-2 мин. Топта бөлісу.Ортақ пікірді тақтаға жазу

 Сабақтың жоспары:

1.  Сұхбат «Махамбет Өтемісұлының  өмірбаяны»
2. Монолог «Махамбеттің өмірі»
3. М.Өтемісұлының шығармалары.

     4. Топтық жұмыс ( Махамбет өлеңдерін кезеңдерге бөлу кезеңдері)

5. Сөздікпен жұмыс

Құсалық – құса болғандық (уайым , шер) , қасіретке батушылық.

Қызғыш – желкесінде  айдары бар , кішкентай қоңыр 

                    ала құс.

Лашын – тепкіні қатты тегеурінді құс.

     6.Қорытынды

Проблемалық сұрақ

Махамбеттің шығармаларынан өз бойларыңа қандай  асыл қасиеттер алдыңыздар?

1.      Сұхбат

-                 Махамбет Өтемісұлы  қай жылы, қайда туған?

-                 Ол кім болған?

-                 Махамбеттің руы кім?

-                 Махамбеттің атасы кім, неше әйелі болған?

-                 Махамбет қандай тілдерді жақсы меңгерген?

-                 Өз шығармаларында нені жырлаған, ұйымдастырған?

-                 Оның қандай өледерін білесің?

-                 Махамбет қай жылы қімнің қолынан қайтыс болды?

2.                                 Махамбет Өтемісұлы (1803 - 1846)

                                                                Өмірбаяны

3.                                Шығармалары:

Соғыс, Жабығу, Еруеіл атқа ер салмай, Мұнар күн, Ұлы арман, Жайықтың бойы көк шалғын, Атадан туған ардақты ер, Біртіндеп садақ асынбай, Арғымақтың баласы, Азамат ердің  баласы, Қара нар керек біздің бұл іске, Жалған дүние,Исатай деген ағам бар, Исатай сөзі, Тарланым, Жәңгірге, Баймағанбет сұлтанға. Арғымаққа оқ тиді,

Махамбет атақты күйші, сазгер де болған. «Өкініш», «Қайран Нарын», «Жұмыр қылыш», «Терезе», т.б. күйлері күйтабаққа жазылған.

Оның көтеріліс туралы толғаулары. «Жәңгірге», «Баймағамбет сұлтанға» деген өлеңдерінде үстем тап өкілдерін кылыктарын бетіне айтады.

 Исатай — Махамбет өлендерінің басты қаһарманы. «Тайманның ұлы Исатай», «Исатай деген ағам бар», «Исатай сөзі», «Тарланым», т.б. өлеңдерінде Исатайдың адамгершілігі, азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы сипатталады.

 Махамбеттің өлеңдері, көбінесе толғау, жыр, терме үлгісінде жазылған.  

Исатайға арнаған өлеңінде  жоқтау сарыны басым келеді.

Дептерге жазу: Жоқтау деген не?

Мұңайма, , Желп- желп,Жайықтың бойы көк шалғын, Ұл туса, Толарсақтан саз кешіп  жырлары бар. Бұнда ақын жырлары  орыс, араб, парсы, шағатай, сөздері көп кездесуімен ерекшеленеді. Ақын   орыс, араб, шағатай ,татар әдебиетімен таныс болғанын  көрсетеді.

4.Топтық  тапсырмалар.

А) Махамбет  өлеңдерінің кезеңдері

Б) Махамбеттің бір өлеңін жатқа

С)Ел, ер, отан   туралы  мақал- мәтел            

А) Махамбет өлеңдерінің кезеңдері:

Көтеріліске дейін    Көтеріліс кезінде   Көтерілістен кейін

С) Мақал – мәтел

1.      Жаңбырсыз – жер жетім,

Басшысыз жер жетім.

                                               2.Сабыр  - ақыл серігі

                                               3.Жеріне қарап елі туар,

Еліне қарап ері туар.

                                                 4.Ақылды елді оздырады,

Ақылсыз өзін – өзі тоздырады.

5.Кімнің батыр екенін жау келгенде білерсің,

Кімнің шешен екенін дау келгенде білерсің.

6.Жақсыдан хат қалады,

Жаманнан тат қалады.

                                                  7.Татулық үшін дау жаман,

Іштен шыққан жау жаман.

8.Ат сүрінбей жер танымас,

Ер сүрінбей ел танымас.

                                               9.Бірлік бар жерде тірлік бар,

Ру бар жерде бұру бар.

Ән – сәнің, күй - көркің

Топпен жұмыс     

Өлеңге композициялық талдау жасау.

Өлеңді салыстыру.

Бекіту сұрақтары:

1.Махамбет Өтемісұлы қай жерде дүниеге келген?

2.Махамбет қай жерде жерленген? ( Қараой)

3.Жергілікті ақын-жазушылардың Махамбетке арнаған қандай шығармаларын білесіңдер?

4.Махамбет арманына жетті ме ?

Сабақты  қорытындылау Тест          

 Бағалау.

Үй тапсырмасы : өлеңді жаттау, тірек сөздерді пайдалана отырып «Махамбет- патриот ақын» тақырыбында шағын шығарма жазу