Қазақ халқының әдет- ғұрпы мен салт- дәстүрлері.

«Боранқұл орта мектебі» мемлекеттік мекемесі.

Тарих 10 сынып

Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының әдет- ғұрпы мен

салт- санасы

Тақырыбы: Қазақ халқының әдет- ғұрпы мен салт- дәстүрлері.

Мақсаты:

Білімділік: Мыңдаған жылдар бойы халықтың өмірі мен тұрмысына алтын арқау болған, салты мен санасына бағыт- бағдар етіп сақтаған әдет- ғұрып, салт- дәстүр, әдеп пен жоралғы сияқты қазақ мәдениеті мен тіршілігін насихаттау.

Тәрбиелік : Салт-дәстүрдің мазмұнымен таныстыра отырып, оқушыларды адалдыққа, бір сөзділікке, адамгершілікке, халықтық мұраларды, салт- дәстүрлерді құрметтеуге тәбиелеу.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілетін, қиялын дамыту, шығармашылықпен жұмыс істей білуге машықтандыру.

Сабақ түрі: Дәстүрлі сабақ..

Сабақтың әдісі: Сұрақ- жауап, баяндау, топтық жұмыс, шығармашылық ізденіс.

Көрнекілік: Оқулық «Ұлттық ойындар» сурет топтамасы, Жетондар, С. Кенжеахметов «Жеті қазына» №1, №2 кітап, «Бабалар дәстүрі» Ахмет Жүнісов, тірек сызба, интербелсенді тақта.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру:

А) Амандасып түгендеу.

Ә) Оқушыларды топқа бөлу.

ІІ. Өткен материалдарды пысықтау мақсатында әр топқа сұрақтарды кезекпен қою, жауап берген оқушыларға жетон беру.

І- топқа:

1. «Қазақ поэзиясы – халық өмірінің айнасы» кімнің сөзі? (Ш. Уәлиханов)

2. Шаруашылықты қай жұлдызының тууына жүргізген? ( Үркер)

3.«Қырында киік жайылған

Суында балық ойнаған

Жемде кеңес қылмадың

Жемнен де елді көшірдің» кімнің жырынан үзінді? (Асан қайғы)

4. ХV ғасырда Қазақ хандығы құрылғаннан кейін шыққан ақын- жыраулар? ( Асан Сәбитұлы, Қодан тайшы, Қазтуған)

5. Дешті Қыпшаққа әйгілі Дайыр қожа биді Әбілқайырдың атақты билерінің бірі дейді халық оны кім деп атайды? (Ақжол би)

6. «Алаң да алаң,алаң жұрт» жыры кімдікі? (Қазтуған)

7. «Айнала бұлақ басы жоқ», «Тоғай, тоғай, тоғай су», «Азау, азау дегенің», «Арғымаққа оқ тиді», «Айналайын ақ жайық» кімнің жырлары? (Доспамбет)

8. «Есім сені есірткен

Есіл де менің кеңесім

Ес білгенен Есім хан

Қолыңа болдым сүйесін

Қолтығыңа болдым демесін»,- кімнің жырынан үзінді? (Жиенбет)

9. 17 жасында соғысқа қатысып, 54 жасында өлім жазасына бұйырылған, 93 жасында Семей өңірінде қайтыс болған кім? (Ақтамберді)

10. «Қамыстың басы майда, түсі сайда»,- кімнің жыры? (Тәтіқара)

11. Абылай ханның ақылшы биі болды, мемлекет істеріне араласып, ақыл- кеңес беріп ықпалын тигізіп отырған , жырау кім? (Бұқар)

12. «Күлдір де күлдір кісінетіп,

Күреңді мінер ме екенбіз?!

Күдеріден бау тағып,

Ақ күреуке киер ме екенбіз?!»,- кімнің жыры? (Ақтамберді)

13. «Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай» деген сөзді айтқан кім? (Г.Н.Потанин)

14. Елге жау шапқанда хабар беретін музыкалық аспсптар? (Дабыл, дауылпаз, ұран, керней.)

15.Әнші- күйшілер, өлең- жыр, терме айтқанжа немесе күй шеркенде пайдаланылатын аспаптар? (Домбыра, сыбызғы, сырнай, қылқобыз)

ІІ- топқа:

1. Жаңа түскен келіннің бетін ашып,түскен еліне таныстыру (Беташар)

2. Қазақ пен ноғайды ортақ тұлға, Қазақстанның батысында өмір сүрген жырау? (Сыпыра жырау)

3. Ш. Уәлиханов «Қазақ- ноғай халқының философы» деп атаған жырау? (Асан қайғы)

4. «Қарап жүрмей жайыңа

Қара қыпшақ Қобыдандыда

Нең бар еді құлыным?»,- бұл қай жыраудың өлең жолдарынан үзінді? (Қодан тайшы)

5. ХV ғасырдың 90- жылдарында Азау қаласында әскери билеуші шонжар тұқымынан шыққан жау жүрек батыр болған жырау? (Доспамбет)

6. «Қайран да менің Еділім

Мен салмадым, сен салдың

Қайырлы болсын сендерге

Меннен бір қалған Еділ жұрт» кімнің шығармасы (Қазтуған)

7. Әскери жорықтармен Кавказдың терістігін, Қырым, Дон бойын аралап шыққан жырау? (Шалкиіз)

8. ХVI- XVII ғ. өмір сүрген жыраулар? (Жиенбет, Марғасқа)

9. «Еңсегей бойлы ер Есім» жыры кімнің шығармасы? (Марғасқа)

10. Суырып салма ақындығын турашылдығын,жаудан қайтпас батырлығын Абылай хан жоғары бағалаған шаруа отбасынан шыққан ақын кім? (Тәттіқара)

11. «Ей, Ақтамбеді, Қабанбай, Бекболат биге»

«Бөгенбай өліміне» жырларының авторы? (Үмбетей)

12. «Алтын тақтың үстінде

Үш жүздің басын құрадың

Жетім менен жесірге

Ешбір жаман қылмадың

Әділет пен жүрдіңіз

Әдепті іске кірдіңіз».-кімнің жырынан үзінді? (Бұқар)

13. Таң патшалығының көрнекті ақыны Бэй Жуші өзінің «Биші бикеш» өлеңінде қандай тайпаның қыздарың билерін сипаттайды? (Қаңлы)

14. Қазақ халқының 1000 әні» кітабының авторы? (А.В.Затаевич)

15. Қазақ шеберлері қандай болып бөлінеді? (Ағаш металл, сүйек пен мүйіз тері, темір ұсталары.)

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Ұлттық салт- дәстүрлер.

2. Қазақ халқының шаруашылығына байланысты әдет-ғұрыптар мен салт- дәстүрлер.

3.Отбасына байланысты әдет- ғұрыптар, салт- саналар.

4.Ұлттық ойындар.

5. Діни наным- сенімдер.

IV. Мұғалім кіріспе сөзі.

V. Алдын ала берілген тапсырма негізінде жоспардағы 2,3,4 тақырыпшалар бойынша әзірленіп келген оқушылар сөйлейді.

VІ. Әр оқушы өздерінің баяндаған тақырыптары бойынша, сұрақтар қояды. (Жауап берген оқушыларға жетон беріледі.)

2 тақырыпша: Қазақ халқының шаруашылығына байланысты әдет- ғұрыптар.

1. Ұлт дегеніміз не?

2. Шаруашылыққа байланысты қандай әдет- ғұрыптарды білесіңдер?

3. «Отпен тазарту», «Қарқаралы көш» деген не?

4. «Отау қағу», «Бие мұрындық» қандай әдет- ғұрып?

5. Құрық желі, көген. Жүген, ноқта, бақан- олар не үшін қажет. Оларда басуға неге тиым салынған?

3 тақырыпша: Отбасына байланысты әдет- ғұрыптар, салт-саналар.

1. Бата аяқ, қарғыбау немесе үкітағар, киіт кигізу, ұрын бару, қыз қашар, желі тарту, есік ашар т.б. ырымдар қай кезде жасалады?

2. Ат тергеу дегенді қалай түсінесің?

3. Жылу, асар, немеурін деген не?

4.Қоштасу, кешірім сұрау, естірту, жұбату, көңіл айту т.б. қай жағдайларда айтылады?

5. Наурыз көже жылдың қай мезгілінде беріледі? Оған қандай тағамдар қосылады?

4 тақырыпша: Ұлттық ойындар.

1. Сурет топтамаларында қазақтың қандай ұлттық ойындары туралы көрсетілген?

2. Спорттық денені шынықтыруға арналған ойын түрлерін ата.

3. Күні бүгінге дейін жеткен не лақ, не серке бауыздалып, басы алынады да, оны аттылар тартысады бұл қандай ойын? (Көкпар)

4. Мұны ер жігіттер ойнайды, ол үшін жүйрік ат, ептілік және шапшаңдық керек. Қажет заттың тек ұшы ғана көрінеді. Оны қолы жеткен жігіт оны ұнатқан адамына сыйлайды. Бұл қандай ойын? Ол не? (Теңге ілу ойыны, түйіншек)

5. Мергендік сыналатын ұлттық ойын түрлерін ата. (Жамбы ату)

VII. Діни наным-сенімдер жөнінде айта отырып, өтілген сабақты қорытындылау. Интерактивті тақта бойынша «Әдет- ғұрыптар мен салт- дәстүрлер» тірек сызбасын қолдану.

VIII. Жинаған жетон санын, сабақтағы белсенділігін ескере отырып, оқушыларды бағу. Жеңімпаз топты анықтау.

IX. Үйге тапсырма: $27. Бүгінгі күнге дейін жеткен салт- дәстүр, әдет- ғұрыптар жөнінде өз ойларың жазып келу.

Скачать материал

Скачать материал "Қазақ халқының әдет- ғұрпы мен салт- дәстүрлері."

Как учитель может зарабатывать на Инфоуроке?

Краткое описание документа:

Тақырыбы: Қазақ халқының әдет- ғұрпы мен салт- дәстүрлері. Мақсаты: Мыңдаған жылдар бойы халықтың өмірі мен тұрмысына алтын арқау болған, салты мен санасына бағыт- бағдар етіп сақтаған әдет- ғұрып, салт- дәстүр, әдеп пен жоралғы сияқты қазақ мәдениеті мен тіршілігін насихаттау. Салт-дәстүрдің мазмұнымен таныстыра отырып, оқушыларды адалдыққа, бір сөзділікке, адамгершілікке, халықтық мұраларды, салт- дәстүрлерді құрметтеуге тәбиелеу. оқушылардың ойлау қабілетін, қиялын дамыту, шығармашылықпен жұмыс істей білуге машықтандыру. Сабақ түрі: Дәстүрлі сабақ.. Сабақтың әдісі: Сұрақ- жауап, баяндау, топтық жұмыс, шығармашылық ізденіс. Көрнекілік: Оқулық «Ұлттық ойындар» сурет топтамасы, Жетондар, С. Кенжеахметов «Жеті қазына», «Бабалар дәстүрі» Ахмет Жүнісов, тірек сызба, интербелсенді тақта. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру: ІІ. Өткен материалдарды пысықтау мақсатында әр топқа сұрақтарды кезекпен қою, жауап берген оқушыларға жетон беру. І- топқа: 1. «Қазақ поэзиясы – халық өмірінің айнасы» кімнің сөзі? 2. Шаруашылықты қай жұлдызының тууына жүргізген? 3.«Қырында киік жайылған Суында балық ойнаған Жемде кеңес қылмадың Жемнен де елді көшірдің» кімнің жырынан үзінді? 4. ХV ғасырда Қазақ хандығы құрылғаннан кейін шыққан ақын- жыраулар? 5. Дешті Қыпшаққа әйгілі Дайыр қожа биді Әбілқайырдың атақты билерінің бірі дейді халық оны кім деп атайды 6. «Алаң да алаң,алаң жұрт» жыры кімдікі? 7. «Айнала бұлақ басы жоқ», «Тоғай, тоғай, тоғай су», «Азау, азау дегенің», «Арғымаққа оқ тиді», «Айналайын ақ жайық» кімнің жырлары? 8. «Есім сені есірткен Есіл де менің кеңесім Ес білгенен Есім хан Қолыңа болдым сүйесін Қолтығыңа болдым демесін»,- кімнің жырынан үзінді? 9. 17 жасында соғысқа қатысып, 54 жасында өлім жазасына бұйырылған, 93 жасында Семей өңірінде қайтыс болған кім? 10. «Қамыстың басы майда, түсі сайда»,- кімнің жыры 11. Абылай ханның ақылшы биі болды, мемлекет істеріне араласып, ақыл- кеңес беріп ықпалын тигізіп отырған , жырау кім? 12. «Күлдір де күлдір кісінетіп, Күреңді мінер ме екенбіз?! Күдеріден бау тағып, Ақ күреуке киер ме екенбіз?!»,- кімнің жыры? 13. «Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай» деген сөзді айтқан кім ІІ- топқа: 1. Жаңа түскен келіннің бетін ашып,түскен еліне таныстыру 2. Қазақ пен ноғайды ортақ тұлға, Қазақстанның батысында өмір сүрген жырау? 3. Ш. Уәлиханов «Қазақ- ноғай халқының философы» деп атаған жырау? 4. «Қарап жүрмей жайыңа Қара қыпшақ Қобыдандыда Нең бар еді құлыным?»,- бұл қай жыраудың өлең жолдарынан үзінді? 5. ХV ғасырдың 90- жылдарында Азау қаласында әскери билеуші шонжар тұқымынан шыққан жау жүрек батыр болған жырау? 6. «Қайран да менің Еділім Мен салмадым, сен салдың Қайырлы болсын сендерге Меннен бір қалған Еділ жұрт» кімнің шығармасы 7. Әскери жорықтармен Кавказдың терістігін, Қырым, Дон бойын аралап шыққан жырау? 8. ХVI- XVII ғ. өмір сүрген жыраулар? 9. «Еңсегей бойлы ер Есім» жыры кімнің шығармасы? 10. Суырып салма ақындығын турашылдығын,жаудан қайтпас батырлығын Абылай хан жоғары бағалаған шаруа отбасынан шыққан ақын кім? 11. «Ей, Ақтамбеді, Қабанбай, Бекболат биге» «Бөгенбай өліміне» жырларының авторы? 12. «Алтын тақтың үстінде Үш жүздің басын құрадың Жетім менен жесірге Ешбір жаман қылмадың Әділет пен жүрдіңіз Әдепті іске кірдіңіз».-кімнің жырынан үзінді? 13. Таң патшалығының көрнекті ақыны Бэй Жуші өзінің «Биші бикеш» өлеңінде қандай тайпаның қыздарың билерін сипаттайды? ІІІ. Жаңа сабақ. 1. Ұлттық салт- дәстүрлер. 2. Қазақ халқының шаруашылығына байланысты әдет-ғұрыптар мен салт- дәстүрлер. 3.Отбасына байланысты әдет- ғұрыптар, салт- саналар. 4.Ұлттық ойындар. 5. Діни наным- сенімдер. IV. Мұғалім кіріспе сөзі. V. Алдын ала берілген тапсырма негізінде жоспардағы 2,3,4 тақырыпшалар бойынша әзірленіп келген оқушылар сөйлейді. VІ. Әр оқушы өздерінің баяндаған тақырыптары бойынша, сұрақтар қояды. 2 тақырыпша: Қазақ халқының шаруашылығына байланысты әдет- ғұрыптар. 1. Ұлт дегеніміз не? 2. Шаруашылыққа байланысты қандай әдет- ғұрыптарды білесіңдер? 3. «Отпен тазарту», «Қарқаралы көш» деген не? 4. «Отау қағу», «Бие мұрындық» қандай әдет- ғұрып? 5. Құрық желі, көген. Жүген, ноқта, бақан- олар не үшін қажет. Оларда басуға неге тиым салынған? 3 тақырыпша: Отбасына байланысты әдет- ғұрыптар, салт-саналар. 1. Бата аяқ, қарғыбау немесе үкітағар, киіт кигізу, ұрын бару, қыз қашар, желі тарту, есік ашар т.б. ырымдар қай кезде жасалады? 2. Ат тергеу дегенді қалай түсінесің? 3. Жылу, асар, немеурін деген не? 4.Қоштасу, кешірікөрсетілген? 2. Спорттық дене IX. Үйге тапсырма: $27

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 661 558 материалов в базе

Найти материалы

Скачать материал

Другие материалы

docx

Урок истории в 5 классе «Финикия»

27.05.2014
1563
0

docx

«ҚЫЛМЫС» ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ ҚЫЛМЫСТЫҢ ҚҰРАМЫ»

27.05.2014
3580
9

docx

Внеклассное мероприятие по истории «Минувших лет святая память...»

27.05.2014
1000
1

docx

Урок «Рабство в древнем мире»

26.05.2014
1959
2

docx

Методическая разработка урока в 5 классе в соответствии с требова иямии ФГОС второго поколения к учебнику истории 5 класса. Авторы: Вигасин А.А.,Годер Г.И.

26.05.2014
2757
9

docx

Контрольный тест по истории средних веков к учебнику «История средних веков» Е.В.Агибалова, Г.М.Донской.

26.05.2014
16625
2

docx

Рабочая программа по истории для школ VIII вида. 9 класс.Б.П. Пузанов, О.И. Бородина.

Рейтинг: 1 из 5

26.05.2014
4443
44

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

Скачать материал
- 27.05.2014 4570
- DOCX 45 кбайт
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Майлыбаева Саним Досановна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Автор материала

Майлыбаева Саним Досановна
- На сайте: 8 лет и 9 месяцев
- Подписчики: 0
- Всего просмотров: 4125
- Всего материалов: 1