Синонимдер

ОҚО. Түлкібас ауданы

№47 М.Шаханов атындағы    орта  мектебі

 қазақ тілі  мен әдебиеті пәнінің  мұғалімі 

 Ермекбаева Айгүл Тәліпқызы

Пәні:   қазақ тілі

Сыныбы: 5

Өтілетін күні: 18.10.2013 ж

Сабақтың тақырыбы: Синонимдер

Сабақтың мақсаты:

 1. Білімділік: синоним  туралы  мәлімет беру,жасалу жолдарын түсіндіру.Синонимдік қатарлардың әр түрлі сөз таптарынан жасалатынын байқату.Олардың кез келген сөздермен тіркесе бермейтінін ұғындыру.

2. Дамытушылық: өз ойын жүйелі түрде айта білуге , сөздік қорын  дамытуға, шығармашылықпен жұмыс істей білулеріне  машықтандыру;

3. Тәрбиелік: ана тілін сүюге , ұлттық салт-дәстүрді құрметтеуге, адамгершілікке  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:  топтық , деңгейлік тапсырмалар.

Сабақтың әдісі: репродуктивті-түсіндірмелі ,сұрақ-жауап,талдау, шығармашылық тапсырмалар

Пәнаралық байланыс: әдебиет, бейнелеу өнері.

Сабақтың көрнекілігі:   грофопроектор, үлестірмелі қағаздар мен кесте

Сабақтың барысы:

Сабақтың міндеті:

 -тақырып бойынша  оқушылардың сөздік қорларын толықтыру, омониммен салыстыру;

-сауатты жазу,оқу дағдыларын жетілдіру,белсенді ойлау,есте сақтау,ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамыту;

-бірін-бірі сабақ барысында тыңдауға дағдыландыру:.

Сабақтың  эпиграфы:

Ашық  аспан болсын!

Әр күніміз біздің

Сәттілікке толсын!

Қазақ тілі пәнінен,

Білмегенді білейік

Үйренейік ,күлейік!

Сабақты деңгейлік,топтық  тапсырма арқылы жүргізу:

               Жоспар:

—  І. Ұйымдастыру кезеңі

—  ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

—  ІІІ. Жаңа сабақ

—  ІҮ. Синоним белгілері

—  Ү. Деңгейлік тапсырма

—  ҮІ. Жаттығулармен жұмыс

—  ҮІІ. Кім тапқыр?

—  ҮІІІ. Тапсырмамен жұмыс

—  ІХ.Сабақты қорыту мен бағалау

—  Х. Үйге тапсырма

     Оқушыларды үш топқа бөлу.

      Бірінші  топ - ”Инабат”

Екінші  топ -   ”Ізет”

Үшінші  топ -“Мәдениет»

Үй тапсырмасын сұрау:

Үйге берілген 68-жаттығуды бөліп оқыту.

Үй тапсырмасын қорыту сұрақтары:

1.Омоним дегеніміз не?

2. Омоним қалай жасалады?

3.Омонимдердің көп мағыналы сөздерден айырмашылығы қандай?

Жаңа сабақ

Мағыналары бір-біріне жақын, бірақ әр түрлі  дыбысталып  айтылатын сөздер тобы синонимдер  деп аталады

  Синонимдер мынадай белгілеріне қарай топтастырылады

1.Сөздің дыбысталуында өзгешелік болуы керек;

2.Сөздер бір ғана ұғымды білдіруі керек;

3.Сөздер бір ғана сөз табына  қатысты болуы тиіс.

Синонимдік қатарлар

әр сөз табының құрамында кездеседі:

1.-зат есімдерден болған синонимдер:

өң, түр, түс, келбет, пішін, ажар,рең.

2.-сын есімдерден болған синонимдер:

салмақты,сабырлы,байыпты, ұстамды.

3.-етістіктерден болған синонимдер:

амандасу, сәлемдесу, есендесу.

4.-үстеулерден болған синонимдер:

 тез ,жылдам,шапшаң, лезде.

Дәптерлерді ашайық,

Қолға қалам алайық.

Түп-түзу боп отырып,

Көркем етіп жазайық.

Жаттығулармен жұмыс:

70-жаттығуды берілгеніне қарай орындау.

                   Ауызша ой дамыт.

      Дәрігер суреті

                                                           Батыр  суреті

           Жайлау суреті

                    Тақтамен, кеспемен жұмыс жүргізу

Сергіту сәті.

•         Барлығымыз  еркін отырып, көзімізді кезегімен жоғары-төмен 25 секунд, оң жаққа-сол жаққа 15 секунд  қара.

•         Көзіңнің қарашығымен аты-жөніңді жаз, ұзақтығы бір затқа 20 секунд, алдыңдағы қағазға 20 секунд көзіңді тік;

•         Сағат тілі бойынша оған кері қарай көзіңмен үш бұрыш және квадрат сал.

 Деңгейлік тапсырмамен жұмыс

                                                І деңгей

1.     Берілген “сұлу” сөзінен синоним сөздер шығарып жазыңда

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.     Берілген синоним сөздерін қатыстырып сөйлем құраңдар.

               ұшты,көтерілді, зымырады, самғады

        -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------          ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

                                                           ІІ деңгей

1.     Берілген “құрметтеу” сөзінен синоним сөздер тауып жазыңдар

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.     “Әдептілік деген не?” ойтолғау жазыңдар

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

                                                            ІІІ деңгей

1.     Берілген “амандасу” сөзінен синоним сөздер тауып жазыңдар

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.     Берілген сөйлемдерден синоним сөздерін тауып, қай сөз табы болып тұрғанын айтыңдар.

Ұстаз- бала үшін биік тұлға.

Маржан таяуда Алматыдан келеді.

Астанада көрікті жерлер өте көп.

Ойын “Кім тапқыр?”

—  Төмендегі сөздерді сәйкестендіріп қойыңдар.

—  ауру-келбет

—  алыс-қант

—  шекер-шалғай

—  дымқыл-науқас

—  ажарлы-дидар

—  сулы-көрікті

Сөздердің синонимдік қатарларын толықтыр:

Әңгімелеу, ...

Аяқтау, ...

Ауру, ...

Басқару, ...

Тынығу, ...

Оқымысты ,...

Сабақты қорыту:

1.Синоним дегеніміз не?

2.Синоним белгілерін кім айтып береді?

 3.Синоним қандай сөз таптарының құрамында кездеседі?

Сабақты бағалау:

Үйге тапсырма:

  75-жаттығудағы синоним сөздерді тауып жазып келу және синоним сөздерін қатыстырып  өз жолдастарыңа мінездеме беріңдер.