Курделі функцияның туындысы

Сабақтың тақырыбы: Күрделі функцияның туындысы.

Сабақтың мақсаты:

а)оқушыларға күрделі функция ұғымын, оның туындысын есептеу формуласын меңгерту;

күрделі функция  туындысын есептеу бойынша оқушылардың білік , дағдыларын қалыптастыру;

б)ойлау жүйелілігін және талдау , салыстыра білу қабілетін дамыту;

в) іздену, бақылау арқылы оқушылардың дүние таным қабілеттерін қалыптастыру.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар:тақырып бойынша   

                   таблицалар(туынды табу    ережелері, туынды табу 

                   формулалары),жаңа сабақ    бойынша мысалдар,

   тест тапсырмалары.

Сабақтың типі:Жаңа білім беру

Сабақтың әдісі:түсіндірмелі, практикалық.

Сабақтың  барысы:

                             I.Ұйымдастыру кезеңі.Оқушыларды түгелдеп,       

                            сабаққа назарын аудару. Сабақтың жоспарымен , 

                            бағалау шкаласымен  таныстыру.

II.Үй тапсырмасын тексеру.1)№203(а,ә);№204(б)

 .№203(а,ә)

а)f(x)=x⁴ ; x₀=-1  

y=  f(x₀)+ f (x₀)(x-x₀)  формуласы бойынша  жанаманың теңдеуін жазамыз:

f(x₀) =(-1)⁴=1        f ¹(x)=4x³        f ¹(-1)=4(-1)³ =-4           y= 1-4(x+1) = -4х-3 

ә) f(x)=х-3x² ; x₀=2  

 f(x₀) =2-32²=-11                    f ¹(x)=-6х      f ¹(2)=-12         y= -11-12(x-2) =   -12х+13

№204(б)

 f(x)=3-х²+х⁴         а =-1

y= f(x₀)+ f (x₀)(x-x₀)  формуласы бойынша  жанаманың теңдеуін жазамыз:

 f(x₀) =3-1+1 =3       f ¹(x)= -2х+4x³        f ¹(-1)=2+4(-1)³ =6      y= 3+6(x+1) =6х+9

2)Математикалық диктант.

1.                                                     6.

2.                                                      7.

3.                                                  8.

4.                                                        9.

5.                                                      10. Жанаманың теңдеуі.

Орындалуын тексеру: тақтадағы есепті тексеру үшін дұрыс жауабы ілінеді. Оқушы өзін-өзі тексереді.

Орында отырған оқушылардың жұмыстарын жинап алып тақтаға дұрыс жауабы  ілінеді, бірден алған ұпайлары  жарияланады.

III. Жаңа сабақ.

а) Туындының көмегімен күрделі теңдеулерді шешуге, физикада жылдамдық пен үдеуді есептеуге, геометрияда жанаманың теңдеуін анықтауға және де білімнің басқа салаларында да пайдаланылады .

     Осы уақытқа дейін элементар функциялардан туынды алып үйрендік . Бүгінгі сабақта күрделі функция ұғымымен және оның туындысын есептеу формуласын пайдаланып есептер шығаруды үйренеміз.

  б) Күрделі функция деп  y=f(u)  :    u€U; y€Y  u=g(x)  x€X

               y=f(g(x))функциясы аталады.        

                     y= f(g(x))күрделі функцияның жалпы түрі

u=g(x) күрделі функцияның ішкі бөлігі, ал y=f(u)сыртқы бөлігі деуге болады.

Енді күрделі функцияның ішкі және сыртқы бөлігін ажыратуға бірнеше мысал келтірейік:

  y=f(u)         u=g(x)

1.u=           3х+5  функцияның ішкі бөлігі;    y= фунцияның сыртқы бөлігі

2.y=sin(3x-)           3x- функцияның ішкі бөлігі;    y=sinu  фунцияның сыртқы бөлігі

3.y=              функцияның ішкі бөлігі;    y=u⁵  фунцияның сыртқы бөлігі

 Күрделі  функцияның туындысытабу ережесі:

Осы формуланы пайдалануға мысал келтірейік:

y=(5+2x³)⁷            

y⁼         

     iV.Жаңа   сабақты бекіту Күрделі функцияның туындысын табу  жұмыртқаның бөліктері ретінде қарастырып,

сыртқы бөлігінен туынды алу , «қабығын ашу» ретінде қарастыру бірақ ақ уызы мен сары уызы өзгеріссіз қалады, яғни:

V.Жаттығу  есептерін шығару

.№213(а,б) №214(а,б) №215(а,б)

№213    Күрделі функциясын құрайтын функцияларды анықта:

          a) y=(x+3)² ;   х+3  функцияның ішкі бөлігі;    y=u² фунцияның сыртқы бөлігі

         б)y=cos(x+)      u=x+    функцияның ішкі бөлігі; cosu фунцияның сыртқы бөлігі

№214   Элементар функциялардан  тұратын  күрделі функция  жазу керек:

        а)  f(x)=sinx ;  g(x)= 5x   y=sin 5x  немесе    y=5sinx

        б )  f(x)=tgx ;  g(x)= 7x+1     y=7tgx+1    немесе     y=tg(7x+1)

  №216  Функцияның туындысын тап:

а) y=    

  б)     

  №217     Функцияның туындысын тап:

а)      

б)            

VI. Тест  алу

1. Функцияның туындысын табыңыз: f(x) = x⁵ - 2.

A) 5x⁴ - .    B) 5x⁴ - .    C) 5x⁴ + .     D) 5x⁴ - .         E) 5x⁴ - .

2. f(х) = 3х² + 10 функциясы берілген. f¢(х) табыңыз.

A) 6х - .      B) 6х - .     C) 6х + .      D) 6х - .           E) 6х + .

3. f(x) = (x+2)3 +  функциясының туындысын табыңыз.

A) 3(x+2)2 + .     B) x + .     C) 3(x+2)2 +          D) 3(x+2) + 2.        E) 3x2 + 2.

4. Функцияның туындысын табыңыз                 у = x⁸ - 3x⁶ + 2x³ - 7.

A) 8x⁷ + 18x⁵ - 6x.   B) 8x⁷ - 18x⁵ + 6x.  C) x⁹ - 3x⁷ + 2x⁴.  D) 8x⁷ - 18x⁵ + 6x².     E) x⁷ - x⁵ + x².

 Жауабы:А;В;С;Д;Е.

VII.Қорытынды. а)Күрделі функцияның туындысын  қандай                       

                                 ереже бойынша аламыз?

                                ә)есеп шығаруда қандай ереже  жиі

                                   пайдаланылды?

VIII.  Үйгетапсырма:№213-216(ә,в)

 IX.Бағалау.

   Бағалау шкаласы

13-15  -«5»

9-11-   «4»

5-8  -«3»

Математикалық диктант-2есеп -1ұпай

Жаңа сабақ бойынша есеп-1 есеп -1 ұпай

Тест-1 есеп -1 ұпай