ДК мониторларының түрлері, электронды
сәулелі түтікше қызметі
Монитор-бұл компьютердің экраны ретінде танымал бұл
компьютердің сыртқы құрылғысы. Компьютердің өңдеп дайындаған графикалық
ақпараттарын бейне тақша арқылы экран бетіне шығарады. Монитор бетінде
ақпараттың берілуі негізінен, графикалық адаптермен мониторға
байланысты. Ақпараттың бірнеше стандарты бар.
Монитордың екі түрі кәзіргі кезде кеңінен
қолданылады. Олар:CRT және LCD.
CRT (электронды түтікшелі монитор) теледидар
экранына ұқсас және ауыр болып келеді, вакумдық түтікше арқылы электронды
сәуле шашады. Вакумды түтікше түрлі - түсті ақпаратты экран бетіне
шығаратын фосфор бөледі. Кәзіргі уақытта бұл мониторлар әлі де қолданысқа ие.
Экран бетінде ақпарат бірнеше амалдармен беріледі, яғни электронды зеңбірек
қыза отырып электрондар өрісін таратады ол өте қатты жылдамдықпен экранға
атқылайды. Экран түбінде люминофор қабаты орналасады.
Сәуле қатты жылдамдықпен ауысып отырып берілетін
жарықтықты экран бетінде тез өзгертіп отырады. Бұл процесс ақпаратты
регенерация жасау деп аталады. Көбінесе регенерация жиілігі 85
г.ц яғни, экрандағы ақпарат секундына 85рет жаңарып отырады. Жиілікті азайту
ақпараттың экранда берілу сапасын азайтады. Бұл көздің нашарлауына әкеп
соғады.Яғни регенерация жиілігі қаншалықты жоғары болса, соншалықты тұнық
болып көрінеді. Регенрация жиілігі қолданылатын бейнеадаптермен сәйкес болу
керек. Егер бұл сәйкестік болмаса ақпарат мониторда көрінбеуі мүмкін, немесе
монитор істен шығуы мүмкін. Негізінде бейнеадаптерлердің регенерация жиілігі
мониторға қарағанда жоғары болып келеді. Яғни стандартты бейнеадаптерлерде
601гц.
Монитор экраны екі түрлі болады. Тегіс және
дөңес.Дөңес келген экрандарда көбінесе қолданушыға зақым келтірмейтіндей
арнайы қабатпен қапталады.
DVI – Digital Video Interfаse. DVI – стандарты тегіс панелді экрандарға
арналған. 1999жылдан бастап осы DVI – I стандартын шығарды.Осы кезге
дейінгі мониторлар 15 контактіден тұратын разъемі бар. VGА разъемдерімен
жабдықталған.
Кәзіргі уақытта DVI дамып келе жатыр,ал VGА жойылып
бара жатыр.
Монитор - компьютерлік жүйенің ең қымбат бөлігінің
бірі.Ол мәліметті экранға үздіксіз шығаруға арналған.
Монитор компьютерлік мәліметтерді өңдеуге қатыспайды,
бірақ соған қарамастан ең күрделі бөлік болып табылады.
Кез келген монитордың енгізгі мінездемесі экранның
көлемі мен диогональі және экранның бір –біріне қарама – қарсы
бұрышының арақатынасында. Бұл параметр жұмыстың ыңғайлы болуын және шешімнің
жоғарылығын анықтайды. Экранның көлемі мен диогональін дюммен өлшеу
қабылданған, қәзіргі уақыттары 15,17 және 19 дюмдық мониторлар көп таралған.Ал
15 дионональді құрылғылар аз кездеседі ал сатылымда жоғалып кетті. 19
диогональді және одна жоғары мониторлар өте қымбат тұрады және үйде
қолданылмайды.
Бұл құрылғылармен сызушы және бастырушы қызметтерін
ыңғайлы жерде жұмыс жасау үшін үлкен шешімді экран қажет.
Шешім - монитордың екінші маңызды мінездемесі ол
экарнның шешіміне байланысты:егер диогональдің көлемі жоғары болса, шешімі де
жоғары болады. Әр түрлі мониторларға ұсынылған шешімдері болады. Мысалға, 15 дюмдік
дисплейлерде көбінесе 1021х 768 шешімін қолдайды. Бұл дегенміз экрандағы
көрініс көлденеңінен 1024, ал тігінен 768 нүктеден тұрады, яғни барлығы
768432 нүкте. Егер шешімді 1280х1024 нүктесіне жақындатсақ онда сурет 1310720
нүктесінде салынады. Бірақ суреттің бөлшектері алдыңғысынан да кішкене
болады.
Техникалық мінездемесінде монитор экранында үлкен
шешімге шек қояды. Мысалы көптеген СК дисплейлердің ең жоғарғы шешімі
1024х768 нүкте.
Монтордың үшінші маңызды мінездемесі бұл – қалпына
келтіру жиілігі. Бұл параметр экранындағы суреттің қалай салынатынын
анықтайды. Қалпына келтіру жиілігі экранның шешіміне тәуелді. Шешім неғұрлым
үлкен болса қалыпына келтіру жиілігі соғұрлым аз болады. Бұндай жағдайда
пайдаланушы өзін жайлы сезінеді. Осының маңыздысы сурет секундына 85 рет
жаңарады.
Электронды сәулелі түтікше
Электронды сәулелі түтікше – кинескоп сияқты
өзімізге таныс теледидарды еске түсіреді. Экрандағы кескін қалай қалыптасады?
Электронды сәулелі түтікше - өзінің әйнек колбасы
бар, ол жерден ауа кіріп тұрады. Ал артқы бөлігіндегі колбада электродтар
орналасқан, ол үш сәулелі зеңбіректі білдіреді. Алдыңғы бөлігінде экран
орналасқан. Ал ішкі жағында арнайы люминофор қабаты орналасқан. Оған
электрондар түскенде ол жарық береді. Жабық люминофор түрлі – түсті
нүктелерден тұрады. Ол көк, қызыл, және жасыл. Әрқайсысы үш электронды сәуле
береді. Үш электронды пушканың әрқайсысы өз кезегінде яғни «оқ» өзінің
түсіне бағытталған. Егер зеңбірек экран бетінде керек нүктеге тиген болса,
онда арнай зеңбірек кинескопта электромагниттік өрісін жасаушы арқылы
бекітілген. Қай кезде селі (поток) электрондық зеңбіректен қай кезде ұшатын
болса, сол кезде бұл селі керек жағғдайда электрондық сәуле экран нүктесіне
келіп түседі. Зеңбірек электрондық селдерін үлкен жиілікпен алып тастайды,
жүйелі секунд жүйесіне арналған электрондық сәуле барлық экран нүктелерін
жағып үлгереді, люминофор қасиеттеріне мұндай нүктеден сәуле кеткен соң ол
оңайшылықпен сөнбейді. Осы себепті біздің көзіміз экран бетіндегі суретті
тұтас бейне ретінде түсінеді, ал жарық беріп тұрған нүктелер жүйелілік
болмайды. Түрлі түсті бейне экран бетінде негізгі үш түс арқылы жасалады. (қызыл
-R ,жасыл – G, және көк –В) осы түстер әр түрлі жағдайда пропорцияланады. Сондықтан
кинескоп үщ электронды зеңбіректі ұстанады, ал люминофор экран бетінде әр
түске айналады. Әрбір топ көз алдына келген нүктелер горизонтальмен
орналасады. Ал нүкте соңғы жағдайда дөңгелек, ал сәл керілгендер тік болады. Нүктелердің
тобы пиксель деп аталады. Пиксел - бейнелерді ең аз ұпай мөлшерімен сала
алады.
Кинескоп-өте күрделі құрылғы. Бейнелеу бумаларының
себебімен монитор көптеген қызметтер атқара алады.
