Инфоурок Классному руководителю Другие методич. материалыВнеклассное мероприятие

Внеклассное мероприятие

Скачать материал

Казан шәһәре Совет районының аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүче 144 нче номерлы гомуми урта  белем бирү мәктәбе

 

 

 

 

“ШАГЫЙРЬ ГАИЛӘСЕ”

 

 

 

 

 

Башкаручылар:                                                                                          Гаязова Әлфинур Исмәгыйль кызы,                                                                                   I категорияле татар теле укытучысы,                                                                                         Сәйфетдинова Ландыш Радик кызы,                                                              I категорияле татар теле укытучысы                                                                    Казан шәһәре, Совет районы,                                                                                144 нче номерлы мәктәп

 

 

 

 

Кереш сүз.

 Мөхәррир сүзе: Кешенең иң зур бәхете- гаиләсе. Тормышның нигезе дә, җәмгыятьнең нигезе дә – гаилә. Ә гаиләнең нигезе нәрсә икән? Гаиләнең нигезен мәхәббәт тәшкил итә. Җир йөзендә бу хистән мәхрүм кеше юктыр, мөгаен. Еш кына мәхәббәт, гаилә тормышы зур сынаулар, газаплар аша уза. Илдә булган давыллы, шомлы еллар, сугышлар, шәхес культы күп гаиләләрне зур сынаулар алдына куя. Язмыш җиле аларны аерса да,алар мәхәббәт дигән олы хискә тугры булып калганнар. Чын мәхәббәт-матур һәм көчле күренеш. Ул яраткан кешеңә тирән ихтирам,дуслык, җаваплылык хисе һәм аны төрле авырлыклардан саклап калырга тырышу.                                                                                                                 Журналыбызда берничә гаилә тарихы белән танышып китәрбез. Аның исемен дә “Шагыйрь гаиләсе” дип атадык. Без М. Җәлил, Ф. Кәрим, А. Алишны сугыш батыры, талантлы шагыйрь буларак беләбез. Аларның гаиләләре белән якыннан танышу бер күркәм эш булыр. Бу басма берничә бүлектән тора.                                                                                                                   Ңурналда гаиләләр архивында сакланган фоторәсемнәр интерактив тактада күрсәтеп барылачак.

 

I. Гаиләләр тарихыннан сәхифәләр                                                                  

 

А. Алишлар гаиләсе                                                                                                               Алиш мәхәббәте. Алиш гаиләсе. Бу сүзләрнең мәгънәсе бик тирән. Троицк якларында туып үскән гүзәл кыз Рокыя белән бәйләнә аның тормыш юлы. Икесе дә чибәр, шат күңелле. 1934 елда тыйнак кына туй ясап, гаилә корып җибәрәләр. Башкаларны сокландырырлык тату, бәхетле тормыш башлыйлар. Алиш гаилә тормышына бик җитди һәм җаваплы карый. Хатыны Рокыяга күп яклап ярдәм итәргә тырыша. 1935 елда уллары Алмаз дөньяга килә. Ә өч елдан 1938 елда икенче уллары Айваз туа. Алиш бәхетле әти, кайгыртучан, ярдәмчел ир булып яши. 1941 елның җәе. Алиш пединститут тәмамларга әзерләнә. Ил өстенә килгән сугыш барысын да үзгәртә, бәхетләрен җимерә...(1нче слайд)

М. Җәлилләр гаиләсе                                                                                                                   Алар 30 нчы еллар башында Мәскәүдә танышалар. Бер кичәдә. Мәскәү кызы Әминәнең күзе бер тере, бик мөлаем, кара чәчле, чем кара күзле егеткә төшә. Муса да үзен бик тыйнак тоткан. Зифа буйлы , нәфис ак битле, акыллы кызга игътибар итми калмый. 5-6 елдан соң алар кабат очрашалар. Бу очрашудан соң алар башка аерылмыйлар. Гаилә коралар. Бер елдан (1937) апрель аенда кызлары Чулпан туа. 1939 елга кадәр алар Мәскәүдә яшиләр. Казанда Татар опера һәм балет театры ачылгач, Мусаны эшкә чакыралар. Ул гаиләсе белән Казанга күченеп кайта. Ләкин бәхетле гаилә булып озак яшәргә язмаган икән. 1941 ел, июнь. Сугыш... Ире Мусаны фронтка озатканда, аңа 28 яшь була. Кулында 4 яшьлек кызы Чулпан. Арада хатлар йөри башлый. 1942 елда хатлар өзелә. Бераздан “хәбәрсез югалды” дигән рәсми кәгазь килә. 1943 елда Әминә әти-әниләре янына Мәскәүгә кайтып китә. Тормыш авыр. Ачлык. Бераздан ачыклана: Муса исән, Германиядә яши. Гаиләгә шик төшә. Газаплы көннәр башлана.(2нче слайд)

 Ф. Кәримнәр гаиләсе                                                                                                                          Фатих белән Кадрия – яшьтәшләр. Кадрия Петербургта дөньяга килгән, ә чыгышы белән Буа ягыннан. Алар Казанда җир төзү техникумында укыганда танышалар. Аларның икесенә дә ходай язу сәләте биргән. Кеше сокландырырлык бәхетле гаилә корыла. 1935 елда кызлары Ада, ә 1937 елда Ләйләнең тууы зур шатлыклы вакыйгалар... Ләкин бәхетле гаилә күгендә болытлар куера. 1938 елның гыйнвар аенда Фатихны кулга алалар. 3 ел буе ул үзенең нахакка гаепләнүен исбат итә, 1941 елда азат ителеп, бер айдан сугышка китеп бара. Кадрия 2 нәни баласы белән ялгыз кала. Күпме авырлыклар, кимсенү, җәберләүләр кичерә ул. Иренең гаепсез,батыр йөрәкле солдат булуына күпме ышаныч, өмет сыйган аның йөрәгенә. Нинди генә авыр чаклар булса да, зарланмый. “Без түзәрбез, тик син генә исән тор” дип тели. Кадрия – бик сабыр холыклы, тыйнак сөйкемле кеше. Ул балалар язучысы, танылган әдибә. Оста тәрҗемәче. (3нче слайд)

 

II. Аралар ерагайса да...                                                                                                                   

3 шагыйрь  дә фронтта батырларча көрәшә. Аралар ерак, ләкин күңелләр якын. Мәхәббәт шундый чакларда сынала да. “Хат – ярты күрешү” ди безнең халык. Күңелләрне җылытучы, өмет, шатлык бирүче хатлар йөри башлый. Ләкин хатларның соңгылары адресатларына барып җитә алмый. Сәбәпләре билгеле.

                                                                  

Муса Җәлил хатлары.                                                                                                   г. Казань                                                                                                                           Большая- Галактионовская, д.17, кв. 28                                                                          Залиловой Чулпан.                                                                                                                                 9  марта 1942 год.                                                                                                          Дорогая моя Чулпаночка!

Видишь, как я тебя люблю и скучаю по тебе. Я из Москвы прислал тебе несколько таких открыток, по дороге тоже прислал такую открытку и ещё вот пишу. Я уже еду на фронт, воевать с фашистами. Уже совсем мало осталось доехать до фронта. Мы выгоним этих мерзавцев - фашистов из Ленинградской области, а потом совсем из Советской земли. Тогда будет всё спокойно и хорошо. Я писал, стихи про тебя и сдал в Москве издать их книгой! Скоро выйдет эта книга, и ты прочтёшь их. А вот эта картинка показывает войну с немцами. Это точно так, как написано в моей книге «Ильдар». Про Ильдара мама тебе расскажет. Ну, пока. Крепко тебя целую, Папа!                                                                                                                                                 

Язылмый калган  әкият.                                                                                           1942 нче елның 15 нче феврале. Муса Җәлилнең кызына 5 яшь. Әтисе аңа фронттан болай дип яза:” Мин синең өчен бик кызыклы әкият уйлап чыгардым. Алтын әтәч турында. Аның артыннан фашистлар куалар, әмма үзләре тозакка килеп эләгәләр....”  Шул ук елның 24 нче мартында язылган хатында да Муса бу турыда искә төшерә:”Кадерле Чулпаным!..Мин яңа гына сугыш сызыгыннан кайттым. Сугыштан соң дуслар белән әтәч шулпасы ашадык. Ә менә сиңа ышандырган әтәч турында язарга һич вакыт таба алмыйм. Мин аны язармын. Ул- сугыш һәм әтәч турында бик кызыклы хикәят...” Башка хатларыннан да күренгәнчә, Җәлил алтын әтәч турында ниндидер кызыклы әкият уйлап чыгарган, ләкин аны кәгазьгә язарга вакыт кына таба алмаган... Чулпан исә әтисе вәгъдә иткән әкиятне бик көткән, үзе дә алтын әтәч турында төрле кызыклы хәлләр уйлап чыгарган. Әмма Җәлилнең әкияте язылмый калган.

Ә бәлки сез, кадерле укучылар, аны язып карарсыз?                                                                     

 

Абдулла Алиш хатлары.                                                                                “...........без ярты ел Берлин төрмәсендә утырдык. Суд 7 февральдә 44 елда Дрезденда булырга тиеш.                                                                                                                 -Килдем, көрәштем, киттем. Күрәсең, безнең язмыш шундый. Без соңгы сулышкача үз халкыбызга турылыклы калабыз. Аһ, ничек яшисе килә, сезне- кадерләремне күрәсе һәм бөтен кичергәннәрне сөйлисе килә. Язылган һәм уйланган күп нәрсәләр үзебез белән китә...” Бик каты үбәм. Бигрәк тә минем Алмаз белән Айвазны. Бәхил булыгыз, сезнең турылыклы улыгыз А. Алиш, 28.01.44.”

                                 А.Алишның Берлин төрмәсеннән язган хушлашу хатыннан.

                                            **************************                                                                  Советлар Союзы                                                                                         Казан шәһәре                                                                                               Дзержинский ур, 18\19, кв.1                                                                               Тюльпанова Рокыяга

Минем тормыш иптәшем, яраткан әнием, минем кадерле балаларым, туганнарым һәм дусларым! Сезгә кайнар сәламемне җибәрәм. Бәлки бу сәламем соңгысы булыр. Мин, Абдулла Алиш Бари улы, язучы Абдулла Алиш, кызылармеец, 1001 укчы полкының, тоткынлыкка эләгеп, 41 елның 12 октябрендә әсирлеккә төштем. Төрле төрмәләрдә “сәяхәт итеп”, чехиягә эләктем, монда заводта шлифовщик булып эшләдем. 1942 елның ахырында Берлин янындагы бер лагерьда Муса Җәлил һәм Р. Саттарны очраттым. 1943 елның августында мине яңадан кулга алып, хөкем иттеләр. Легионерлар арасында листовкалар таратуда гаепләделәр. Минем белән бергә башка легионерларны да кулга алдылар.....     Шуның белән хат өзелеп кала.

 

Фәтих Кәрим хатлары.                                                                                                    Кадрия Ишуковага, 15 февраль, 1943 ел.

Сөекле Кадриям, күз-нурларым- кызларым!  Сезгә сагынычлы сәлам. Шулай ук мине сораганнарга сәлам. Үзем хәзергә исән-сау. Тик язарга гына вакыт аз. Мин “Разведчик язмалары” дигән повесть яздым һәм аны “Совет әдәбияты” журналына җибәрдем. Ә “Үлем уены” поэмасы барып җиттеме икән, сорашып бел әле. Күп хәбәрләр белән озын хат яз.                                                Сагынып Фатихың.

                                 

*******************************                                                                                                     Сөекле Кадриям һәм  күз-нурларым Адам белән Ләйләм!

Сезгә тирән якынлык һәм чиксез сагыну хисләре белән чолганган кайнар сәламемне җибәрәм. Сагынам сезне, сагынам, халык җырында әйтелгәнчә:”Төнлә төшләремдә күрәм, көндез әллә кайда сез!” Кадрия, үзеңне, кызларымны ни дәрәҗәдә  якын күреп яратканлыкны бөтен тирәнлеге белән аңласаң иде...                                     30 июнь, 1942 ел.

                                       ************************************

Кызчыгым Ада, кадерлем!                                                                                                                 Әтиеңнән кайнар фронт сәламе сиңа.                                                                                                 Кадерле әниең һәм сеңлең Ләйләгә сәлам әйт.                                                                                                                                         Кызчыгым, мин хәзергә исән-сау әле... Син, Адочка, бар көчеңне җыеп яхшы укырга тырыш, чөнки барлык фронтовикларның –Туган илебезне саклаучыларның балалары “отлично”га һәм “яхшы” билгесенә укырга тиешләр. Укуга бик игътибарлы бул! Укытучыларның киңәшләрен һәм күрсәтмәләрен төгәл һәм пөхтә итеп үтә.                                                                                                                                                                                            Һәрвакыт әниеңнең сүзен тыңла, өй эшләрендә булыш.                                                                                             Бик каты кочаклап үбеп калам.                           Әтиең Фатих, 1942 ел.                           (4нче слайд)

 

III. Бу җырымны сиңа багышладым

Сагыну хисләре шигъри юлларга төрелә. Яраткан, сөекле хатыннарына багышланган әсәрләр иҗат ителә.

  М. Җәлил   “Ышанма”.                                                                                                                Сиңа миннән хәбәр китерсәләр,                                                                                       “Алыштырган илен “,- дисәләр,                                                                                                           Син ышанма, бәгърем! Мондый сүзне                                                                                              Дуслар әйтмәс, мине сөйсәләр.                                                                                                          Илдән киттем ил һәм синең өчен,                                                                                             Автоматым алып аркама.                                                                                                              Илемне һәм сине алмаштыргач,                                                                                                         Җирдә миңа тагын ни кала?                                                                                                              Сиңа миннән хәбәр китерсәләр,                                                                                                  “Муса инде үлгән”,- дисәләр,                                                                                                      Син ышанма, бәгърем! Мондый сүзне                                                                                          Дуслар әйтмәс, сине сөйсәләр. (5нче слайд)                                                                                                                                   

А. Алиш  “Тормыш иптәшем Рокыяга багышлыйм”.                                                         Син идең ул минем мәхәббәтем,                                                                                                                     Күктә янар якты йолдызым.                                                                                                             Мин табындым сиңа, бары сиңа,                                                                                Оныттым мин хәтта җир йөзен.                                                                                        Син балкыдың күктән һәр көндезен                                                                                    Уйнап үткән Кояш шикелле.                                                                                                      Бөек хис синең күзләр аша                                                                                       Йөрәгемә минем сикерде.                                                                                         Ышаныч белән суздың кулларыңны.                                                                                       Алар йомшак, җылы иделәр.                                                                                                          Ах, ул куллар минем тормышымда                                                                                              Чиксез бәхет алып килделәр. (6нчы слайд)                                                                                                                 

 Ф. Кәрим    “Кадрия”.                                                                                              Шомырт чәчәгедәй саф, ягымлы,                                                                                                      Саф һәм йомшак синең күңелең.                                                                                                         Язгы кояш кебек ялкынланган                                                                                        Йөрәгемнең хисләр гөле син.                                                                                                             Ә мин шулай уйлап моңаям да,                                                                                                          Тимер рәшәткәгә баш иям.                                                                                                    Өзелергә җитеп сыкрый күңелем                                                                                       Сагынудан сине, Кадриям.                                                                                                      Бәхетем син минем, шатлыгым син,                                                                                     Әрнетүле тирән кайгым син,                                                                                            Адам белән Ләйләм әнкәсе син,                                                                                                 Кояшым син минем, аем син.                                                                                                 Тәрәзәмә кунган ак күгәрчен                                                                                                    Гөрли-гөрли канат кагына.                                                                                                       Кагына да  уйнап очып китә                                                                                                          Сез яшәгән өйләр ягына.  (7нче слайд)                                                                                                         

IV. Балаларым – күз нурларым

 Фронт шартларында, салкын окопларда, әсирлектә, төрмәләрдә булып, соңгы сулышларына кадәр гаиләләре , газиз балалары өчен кайгыртып, борчылып, сокранып яшиләр алар. Балаларына багышланган шигырьләр- моның ачык мисалы                                                                                                                                                    

М. Җәлил  “Тик булса иде ирек!”                                                                                    Карлыгач булса идем, канат кагынса идем,
Җидегән йолдыз батканда, Чулпан йолдыз калыкканда,
Туган илем, якты өем, очып сиңа кайтыр идем,
Сызылып таңнар атканда.                                                                                                                   Я булсам алтын балык, ак дулкыннарны кагып,
Ярсып дәрья акканда, ташып ярдан ашканда,                                                                           Таң сөмбелем, нечкә билем, йөзеп сиңа кайтыр идем,
Күлне томан япканда.
Булсам җитез аргамак, көмеш ялымны тарап,
Таң җилләре искәндә, үләнгә чык төшкәндә,
Чулпан кызым, таң йолдызым,чабып сиңа кайтыр идем,                                                  Гөлләр хуш ис сипкәндә.                                                                                                                                        

А. Алиш  “Ике улым бар”.  (Алмаз белән Айвазга)                                                                                               Һәрбер эшне җитез эшли торган                                                                             Корыч кебек ике улым бар.                                                                                                                 Ике кулым кебек, үсеп килгән                                                                                                             Булышчым бар, ике улым бар.                                                                                                                            Ике күзем минем үткен күрә                                                                                                      Кай тирәгә дошман посканын.                                                                                                          Ике күзем кебек ике улым                                                                                                                 Сизгер саклар илнең постларын!                                                                                                                                              Шуышмасын дошман тирә-якта,                                                                                                                                                      Колакларым яхшы ишетә.                                                                                                                  Мин үлсәм дә, ике улым кала,                                                                                                  Алар ишетер икесе ничек тә.                                                                                                  Ике аягым минем чыдам булды                                                                                      Ерак поход чыккан чакларда.                                                                             Аякларым кебек ике улым да                                                                                                              Сынатмаслар әле ятларга!                                                                                                           

Ф. Кәрим  “Кызларыма”.                                                                                                      Үсегез, үс, шатлык йолдызларым,                                                                                             Нурлар сибегез сез бу җиргә.                                                                                                                           Тамчы яшегез өчен мин әзермен                                                                                                      Гомеремне ун кат бирергә.                                                                                               

V. “Үлемсез исемнәр”

Ниһаять, илгә Җиңү килде. Ватанны саклаучылар туган илләргә әйләнеп кайтты. Күпләр сугыш кырында ятып калды. Җәлил һәм Алиш фашист палачы кулыннан һәлак булды, Фатих Кәрим фашист пулясының – корбаны. Гаиләләргә зур кайгы килде. Балалар ятим, хатыннар тол калды. Калган гомерләрендә алар якыннарын сагынып, хөрмәт итеп, аларның рухына тугрылыклы булып яшәделәр.                                                                                                                  Ә күңелдә хатирәләр яңара

VI. Истәлеккә калды...                                                                                                                

Әминә Җәлилова истәлеге:                                                                                                     “Муса бер генә минутын да әрәмгә үткәрми иде. Бөтен эшләре ихлас, чын, үзе ышанган эш иде. Ул нык иде, ул үзен- үзе чыныктырды.”                                                       

Кадрия Ишукова хатирәләре:                                                                                                “Фатих- өлгер, пөхтә, таләпчән, хезмәт сөючән, киң күңелле, игътибарлы, чыдам, кайгыртучан, гаҗәеп ярдәмчел кеше иде”.                                                                           Рокыя ханым истәлекләре:                                                                                      “Семьяда, көнкүрештә зур ярдәмче, киң күңелле, бик гади, кешелекле иде Алиш. Ул балаларны бик ярата. Алмазым, Айвазым дип, матур сүзләр әйтеп иркәли-сөя. Алар белән мәш килә. Әкиятләр сөйли, үзе язган әкиятләрне укый иде... Алиш кебек кеше юктыр ул”.

VII. Күңелләрдә матур үрнәк булып яшәгез.

Фатих- Кадрия, Алиш- Рокыя, Муса-Әминә. Бу гаиләләр турында киләчәктә җырлар, поэма, романнар иҗат ителер әле! Халкыбызның сөекле уллары тиңдәшсез батырлыклар эшләде. Барысы да гаиләләре, аларның якты киләчәге хакына гомерләрен  бирделәр. Нинди генә шартларда да алар Кеше булып кала алдылар. Бүгенге көндә гүзәл ханымнар бакый дөньяга күчтеләр. Аларның сабырлыгы, тырышлыгы, уңганлыгы, ирләренә булган хөрмәте, мәхәббәте күпләрне сокландыра. Балаларын үстереп,белем, яхшы тәрбия биреп, тормыш юлына чыгардылар. Шагыйрьләрнең мирасын саклап, барлап, аларны халыкка җиткерүдә дә зур хезмәт куйдылар. Балалары, оныклары да аларны онытмыйча, тирән хөрмәт белән искә алып яшиләр.

“Исәннәрнең кадерен бел, үлгәннәрнең каберен бел” диләр. Җәлилләр, Алишлар, Кәримнәр гаиләсе бүгенге яшьләргә дә матур үрнәк булып хезмәт итсен иде! Аларның якты рухлары рәнҗемәсен, тормышыбызга җылылык, нур сибеп торсын! (8нче слайд)

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Внеклассное мероприятие"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 2 месяца

Музыкальный журналист

Получите профессию

Методист-разработчик онлайн-курсов

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Это внеклассное мероприятие посвящается известным татарским поэтам: М.Джалилю, Ф.Кариму, А.Алишу, погибшим в ВОВ. Материалами к этому мероприятию стали личные письма-переписки поэтов с их семьями (женами, детьми). В этих письмах раскрывается их истинно человеческие качества. Они не только преданные Родине бойцы, не только талантливые поэты, но и заботливые, мягкие, любящие своих жен и детей. Семья была им поддержкой в тяжелых моментах. Они верили в победу, мечтали вернуться живыми, но страшная война унесла жизнь всех трех бойцов-поэтов. Их жизнь и подвиг является примером для многих поколений. Мероприятие сопровождается презентацией.

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 626 106 материалов в базе

Скачать материал

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 15.09.2014 956
    • DOCX 80.5 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Миннуллина Ландыш Радиковна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Миннуллина Ландыш Радиковна
    Миннуллина Ландыш Радиковна
    • На сайте: 8 лет и 9 месяцев
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 1666
    • Всего материалов: 2

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Экскурсовод

Экскурсовод (гид)

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Особенности реализации Федеральной рабочей программы воспитания в школе

36 ч. — 180 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 91 человек из 33 регионов

Курс повышения квалификации

Деятельность классного руководителя в соответствии с ФГОС в условиях современной школы

72 ч.

2200 руб. 1100 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 755 человек из 75 регионов

Курс повышения квалификации

Организация профориентационной работы в школе

36/72/108 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 211 человек из 52 регионов

Мини-курс

Основы творческой фотографии

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 72 человека из 31 региона

Мини-курс

Методы и подходы проведения трекинга и менторства

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Галерейный бизнес: медиа, PR и cотрудничество

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе