Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
![Қалмақан Әбдіқадыров
(1903-1964)
"Қажымұқан" хикаяты](https://documents.infourok.ru/d7e6a361-d7ce-408e-8e03-9edfe4d508fa/0/slide_02.jpg "Қалмақан Әбдіқадыров
(1903-1964)
"Қажымұқан" хикаяты")
2 слайд
Қалмақан Әбдіқадыров
(1903-1964)
"Қажымұқан" хикаяты
3 слайд
Повесть (хикаят) – баяндау түрінде қара сөзбен жазылған оқиғалы көркем шығарманың түрі.Ол көлемі жағынан әңгімеден ұзақтау, романға жақындау болады.
Әңгімеде көбіне өмірдің бір мезеті, қысқа оқиғалар суреттелсе, романда аса күрделі әрі көлемді, бүкіл бір кезеңнің оқиғалары тұтастырыла суреттеледі.Ал повестегі оқиғалар жинақы, сюжеттік желі негізінен бір арнада өрістейді, кейіпкерлер саны да аса көп болмайды.
4 слайд
Қажымұқан Мұңайтпасұлы
(1871-1948)
5 слайд
Қажымұқан Мұңайтпасұлы — қазақ халқының тарихындағы тұңғыш кәсіпқой балуан. Тұтас ғұмырын күрес өнеріне арнап, ұланғайыр жері мен өршіл халқын бірінші болып өзге жұртқа паш еткен, өзінен бұрынғы қандастары баспаған топырақты басып, көрмеген елді көріп, өзге қазақ тақпаған алтын, күміс медальдарды мойнына тұңғыш ілген.
Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы! Теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған, 28 мемлекетте күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды.Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс Аберг, Иван Заикин, Георг Лурих, Поль Понс сынды жампоздармен қатар жүру, боз кілемдегі айқастарда осы балуандарды шетінен жығып, бәйге алу — сол заманда нағыз ерлік еді.
Тарихи деректерге сүйенсек ол 1871 жылғы 7 сәуірде Ақмола уезі, Сарытерек болысына қарасты Жәдік деген жерде дүниеге келген.Қажымұқан кедей шаруаның баласы болғандықтан, орыс байларына және дәулетті адамдарға жалданған. Сөйте жүріп, күреске түсіп, той томалақтарда елге көрініп, бала балуан деген атқа ие болған
Қажымұқанның тұңғыш рет әлемдік деңгейде көрінген шағы — 1906 жыл. Алманияда өткен дүниежүзілік сайыста ол әлем чемпионы атанады. Бірақ орыс әкімшілігіне бұратана халықтың атын шығарған палуан онша ұнай қоймайды. Сол үшін де Қажымұқан орыс палуандарының атымен күресуге мәжбүр болды. Қажымұқанға неше түрлі лақап аттар беріледі. Қажымұқанды «Ямагата Мухунури» деген лақап атпен күрестіреді. Сонымен қатар, Мухан, «Иван Чёрный» сияқты лақап есімдері болған.
6 слайд
1909 жылғы халықаралық палуандар жарысына ол «Қара Мұстафа» деген атпен шыққан. Сөйтіп бүкіл дүние жүзіне Мұқанның неше түрлі лақап аттары тарай бастайды.
1910 жылы Мұқан тұңғыш рет Оңтүстік Америка құрлығына табан тірейді. Аргентинаның астанасы Буэнос-Айрес қаласында өткен еркін күрестен болған біріншілікте чемпион атанады.
1911 жылы Мұқан Мұңайтпасов Ыстамбулға барады. Сол кезеңде әлемде түрік палуандарынан мықты палуандар жоқ сияқты көрінетіндігі соншалық , ол жаққа орыс палуандары аяқ баспайтын-ды. Осы ретте намысқой Қажымұқан өзі түркі халқының өкілі ретінде Түркияға баруға бел буады.
Ұлы Отан соғысы басталған кезде Қажымұқан ҚКСР Жоғарғы кеңестің төрағасы Қазақбаевқа жолығып, оған «Ел аралап, цирк өнерін көрсетсем, сол арқылы ақша тауып, майданға көмектессем» — деген ұсыныс айтады. Бұл ұсынысты үкімет қолдап, екі жылға жуық жүріп цирк өнерін көрсетіп, 100 мың сомдай ақша тауып майданға жолдайды.
Ол 1948 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы, Бөген ауданында қайтыс болды. Темірлан деген ауылда, қабырының басына ескерткіш орнатылған.
Егер ол өз заманында тәуелсіз елдің азаматы болса, оның Мұқан Мұңайтпасұлы деген шын есімі әлемдік спорт тарихында алтын әріптермен жазылар еді. Өмірінің 55 жылын күрес пен цирк өнеріне арнап, жеңіс тұғырынан түспеген дара тұлға — қазақтың нағыз хас батыры.
7 слайд
1913жылы французша күрестен Москва қаласында
өткен дүние жүзілік чемпионат
8 слайд
Жаяу сүйреген шана
9 слайд
Болжау кестесі
10 слайд
Үй тапсырмасы:
“Қар күреген бала”, “Жаяу сүйреген шана” бөлімдерін мазмұндау.
Бөлімдерге жоспар құру
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың тақырыбы: «Алып бала» Сабақтың мақсаты: Оқушыларға мәтін мазмұнын меңгерту. Қ. Мұңайтпасов жайлы мәлімет беру, мәтіннің мазмұны арқылы қосымша біліммен толықтыру. Оқу мен жазу арқылы ойлау қабілеттерін арттыру. Оқушылардың тілін, сөздік қорын дамыту, шығармашылықпен жұмыс істеуге үйрету. Шыдамдылыққа, адал қиыншылықта көмек көрсетуге, бауырмалдылыққа тәрбиелеу. Көрнекілігі: Қ. Мұңайтпасов пен автор портреттері, Мұқан жайлы газет, журналдар, мәтінге байланысты суреттер. Әдісі: Топпен жұмыс, сұрақ - жауап, логикалық ойлау. Пәнаралық байланыс: дүниетану, бейнелеу, математика. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. - Үйге қандай тапсырма берілді? - С. Мұқановтың «Батылдық» әңгімесі. Мазмұнын сұрау. Жалпы сұрақ. - С. Мұқанов кім екен? - Балуан Шолақтың шын аты кім? - ІІІ. Жаңа сабақ. Қызығушылығын ояту - Балалар, менің үстелім үстінде 8 карточка жатыр. Сыртында сандар жазылған. Осы ондық сандарды өсу ретімен орналастыру керек, сонда сөз шығады, бұл әрі сергіту кезеңі болсын. 10 20 30 40 50 60 70 80 А—Л—Ы--П--Б –А—Л--А «Ой шақыру» Жаңа сабақ Мақсатын хабарлау Балалар бүгінгі өтетін әңгімеміз де, палуан туралы. «Алып бала» деп аталады. - Автор туралы түсінік беру - Қажымұқан жайлы мәлімет беру - Көрген киноларымен, оқыған, естігендерін сұрау. Мағынаны тану. 1. Магнитофоннан мәтінді тыңдату. 2. Жұптасып оқу. 3. Сөздік жұмыс. «Оқыра» - сиырдың үстінде тері мен еттің арасында бүркіттер болады. Жаздың күні оқыра тиген сиырлар құйрығын тігіп алып, екі көзі алақтап, бет - бетімен тыраңдап шаба жөнелетін. Мұндайда жолында тұрмау керек. Ұрғашы бөгелек маусым, шілде айларында ұрықтанады. Ұрықтанысымен 1 - 2 сағаттан кейін сиырдың арқасына қонып, ет пен терінің арасына дамиды. Содан соң теріні тесіп, топыраққа түсіп 20 - 60 күн аралығында сиыр қуатын оқыра болып ыңылдап ұша бастайды. Құзар жар – биік жар Торығып – түңіліп, ренжіген Сұрақтар қою. - Мұқан қозы бағып жүргенде қандай жағдайға душар болды? - Бала жігіт неге тарығып жылады? - Мұқанның қандай әрекеті ауылды таң қалдырды? - Әңгіме неге «Алып бала» деп аталған? Сергіту сәті: Шығу үшін шымыр боп, Шынығамыз шаршамай. Бұлшық еттер шымыр боп, Аламыз сосын тыныс жай. Сурет бойынша жұмыс (тілін дамыту) - Балалар суретте кімді көріп тұрмыз? - Оның денесі қандай? - Осы сиырды көтеру екінің қолынан келе бермейді, ендеше ол қандай? Венн диаграммасы: Қажымұқан Бала жігіт малшы кедей еңбек -сүйгіш. Балалар екі баланың бойынан қаншама қасиеттер көріп отырмыз Батырлық, адалдық, мейірімділік туралы мақал - мәтелдер сұрау. Спорт мектебі: Ермахан Ыбырайымов, Дәулет Тұрлыханов, Шәміл Серіков, Ольга Шишигиналарға тоқталу. Газет бойынша әңгіме. Ақындықты қалады. Көріпкелдігі бар. Қажымұқан айтқан сөзі бар. «Арқада Есіл жағасында туып - өстім. Сырда Арыс жағасында дүниеден өтермін. Жөргекке ораған жер мен кебінге оранған жердің арасы алыс болды, өкінбеймін, Қазақ жерінің алыстығы жоқ» Қажымұқан барлық қазақ даласына ортақ. 1948 жылы Шымкент облысының Арыс ауданындағы «Ленин туы» кол - хозында қайтыс болады. Сабақты пысықтау: « Білім бәйтерегін» көтеру - Балалар алдымызда нені көріп тұрмыз? Ағаш Ағашымыз жапырақсыз әдемі емес, ағаш көркі жапырақ дегендей ағашымызға не жетпей тұр? - Ендеше бәріміз бірігіп ағашымызды жапырақпен гүлдендірейік. - Ол үшін алған білімімізді ортаға салайық. Жапырақта жазылған сұрақтар тарату. Оқушылар жауап беріп, жапырақты бәйтерекке іледі. Үйге тапсырма: Бағалау. Күлімде, күн күлімде, Жер жасарып көгерсін. Кешегіндей бүгін де, Қанат қақсын көгершін. Күлімде, күн күлімде, Бүлдіршіндер қуансын. Қырдың қызыл гүліндей, Қолдарына ту алсын. Күлімде, күн күлімде Күлсін барлық бала шат. Берекелі бүтіндей, Бейбіт болсын болашақ. Сабаққа әркез қатысып Білімді шыңдап көрейік Әрбір атқан таңменен Бөленіп нұрға жүрейік. Сәкен сейфулин ӨРДЕШ ТӨС, БІЛЕУ ДЕНЕ, ШОЙЫНДАЙ СОМ …Күресте СССР-да жеке-дара – Талай дәу қыла алмаған ешбір шара. Еуропа, Азиядан асқандар да: Поддубный, Ганс – Гауан, Қазбек Гара. Ожар бет, қара мойын – бейне құлжа, Қылар ед бір салса егер мылжа-мылжа. Шалқиған жауырынды, бұжыр қара, Еңгезер, үйелмен, дәу, тартқан – құжға. Қалың бет, бура түсті қара нардай, Жұп-жұмыр, жуан діңгек, бойшаң дардай, Өзге жұрт ергежейлі ол келгенде, Айбынды жолбарысқа болар пардай. Топшысы кере құлаш, бітім шалқақ, Шалқиып малпаң басад, талтақ-талтақ. Ұзақ жол керуеннің көшіндегі Сияқты жампоз атан, басқан малтақ.
6 661 865 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Жайлыханова Айша Айузаковна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36/72/108 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
10 ч.
Мини-курс
4 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.