Раслыйм:_____________
Мәктәп директоры:Ф.Х.Хазипов
Иске
Чаллы урта мәктәбендә
“Иҗат “ түгәрәге
программасы
5
– 7 класслар өчен
2013-2014
нче уку елы
Түгәрәк
җитәкчесе : Галләмова Г.Н.
“
Иҗат” түгәрәге буенча төзелгән эш программасына аңлатма язуы.
Программаның
максаты: “Шәхес
формалаштыруга юнәлтелгән технология аша укучыларда әдәбиятка-сәнгатькә
мәхәббәт тәрбияләп, иҗади үсешләрен булдыру”.
Программаның
бурычлары:
-
Укучыларны түгәрәк эшенә җәлеп итү, театр
белән кызыксыну уяту.
-
Сәнгать
әсәрләренә мәхәббәт уяту.
-
Укучыларның артистлык сәләтен, иҗади
талантларын күрә, уңышларга дәрт
-
уята алуга ирешү.
-
Сәнгатьле һәм бәйләнешле сөйләм
күнекмәләрен үстерү.
-
Балаларның буш вакытларын файдалы һәм
нәтиҗәле оештыру.
-
Балаларның эстетик зәвыкларын үстерү.
-
Укучыларда туган
телебезгә карата ихтирам хисләрен арттыру.
Коллектив
турында кыскача белешмә.
-
группаның составы: даими
-
балаларны туплауның үзенчәлекләре: ирекле
-
занятие төре: группа белән
-
укыту вакыты: 1ел
-
укучыларның саны: 15
-
укучыларның яше: 11-13 яшь
-
атналык сәгатьләр
саны: 2сәгать
-
ел буена 140 сәгать
-
занятиеләрне үткәрү урыны: татар теле
кабинеты
Укытучы
алдына куелган бурыч түгәрәк утырышларын мөмкин кадәр мавыктыргыч, җанлы , кызыклы
итеп, төрле алымнар кулланып үткәрүдән гыйбәрәт.
Халык авыз иҗаты
материалларыннан: әкият, табышмак, мәкаль-әйтемнәрдән файдалану бер үк вакытта
ике бурычны үтәүгә хезмәт итә: беренчедән, алар укучыларга татар әдәбиятыннан,
фольклорыннан белешмә бирә; икенчедән, иҗади эштә файдалану өчен материал
булып тора.
Түгәрәк алдында
торган иң мөһим бурычларның берсе шул: иҗади сәләтләрен үстерү максатыннан,
укучылар “Ялкын” журналын, “Сабантуй” газетасын даими укып барырга, татар
спектакльләрен, балалар өчен татарча телевидение һәм радио тапшыруларын карарга
һәм тыңларга, яңа чыккан әдәби әсәрләр белән танышып барырга тиешләр.
Уку елы башында балалар
өчен булган вакытлы матбугатка күзәтү оештырыла. Укучыларның игътибарын газета
–журналлардагы рубрика төрләренә, шигырьләрнең, мәкаләләрнең тематикасына,
күтәрелгән проблемаларның актуальлегенә юнәлтү сорала.
Укучылар белән эшләү
барышында аларның шәхси үзенчәлекләрен истә тоту бик әһәмиятле. Мәсәлән, һәр
укучыга да шигырь язу сәләте бирелмәскә мөмкин.Кемдер үзен әкият иҗат итүдә,
мәкалә язуда сынап карый ала. Кемдер вакытлы матбугатта басылган материалларны
туплап, эшкәртеп, мәктәп газетасы өчен әзерләргә мөмкин. Шунлыктан, түгәрәк
җитәкчесе алдында укучыларның иҗади сәләтләрен ачу һәм үстерү буенча җитди
бурыч тора.
Укучылар
эпитет, гипербола, литота, метафора, метанимия, сынландыру кебек сурәтләү
чаралары турында хәбәрдәр булырга, аларны таный белергә, үз иҗатларында куллана
белергә тиешләр.Бу сурәтләү чаралары белән таныштырганда райондаш язучы һәм
шагыйрьләрнең әсәрләреннән файдалану аеруча отышлы. Милли-төбәк
компонентларыннан урынлы файдалану балаларда якташлары белән горурлану хисләре
уята, патриотик тәрбия бирә.
Укучыларны мәкалә
төрләреннән түбәндәгеләр белән таныштыру планлаштырыла:
мәкалә-информация
мәкалә-
бәяләмә
мәкалә-
рәхмәт
мәкалә-
сорау
мәкалә-
үтенеч
Вакытлы
матбугаттан һәр төргә дә мәкаләләргә күзәту ясалырга, аны язу үзенчәлекләре
билгеләнергә тиеш. Практик дәресләрдә укучылар бу төрләрнең һәрберсенә мәкалә
иҗат итәләр. Уңышлылары мәктәп газетасында урын ала.
Ел ахырында түгәрәккә
йөрүче укучы түбәндәгеләрне белергә тиеш:
-
телдән һәм язмача бәйләнешле сөйләм
төзергә;
-
актуаль темага мәкалә язарга;
-
якташ язучы һәм шагыйрьләрнең иҗатларын
белергә,
-
шигъри
рифмалар уйлап табарга;
-
ел дәвамында әдәбият һәм сәнгать
әһелләренә кагылышлы истәлекле даталар турында хәбәрдар булырга;
-
язылган материалны редакцияләргә;
-
газетаны компьютерда
җыя белергә.
ПРОГРАММАНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ.
I.
Кереш.
(2 сәг.)
Кереш дәрес. Укучыларны туплау, түгәрәкнең эш планы
таныштыру.
Инструктаж үткәрү.
II.
Без
– яшь
артистлар. (20 сәг.)
Укучыларның сәнгатьле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
Сәхнә серләренә өйрәнү.
Киенү-бизәнү осталыгы турында сөйләшү, кассетадан
чыгышлар карау.
Татар халык иҗаты белән танышу. Татар халык иҗатының
үзенчәлекләрен билгеләү.
Индивидуаль рәвештә җырлар, шигырьләр өйрәнү. Киемнәр
әзерләү.
Татар халкының сәхнә уеннары, такмак, такмаза, тел
шомарткычлар турында мәгълумат
бирү. Сәхнә өчен куелган уеннарны өйрәнү, сәхнәдә кую.
Бәйрәмнәрдә чыгыш ясау.
III. Яңа ел
бәйрәменә театр-тамаша. (26 сәг.)
Яңа
ел бәйрәменә әзерлек эшләре алып бару, киемнәр әзерләү.
Гөлшат Зәйнәшеваның “Көмеш мөгез” әкият-пьесасы белән танышу. Спектакльне
кабатлау. Музыка. Декорация. Киемнәр әзерләү. Яңа ел
бәйрәмендә театр-тамашаны
кую.
Җырлы-биюле,
такмаклы уеннар өйрәнү. Төрле кичәләрдә уеннар белән катнашу. Бу
уеннарны классташларына, кечкенә класс укучыларына өйрәтү.
IV. Без
- булачак журналистлар. (82 сәг.)
"Сабантуй",
"Әлки хәбәрләре" газеталары, "Ялкын" журналына күзәтү ясау.Укучыларны
мәкалә
төрләреннән түбәндәгеләр белән таныштыру : мәкалә-информациямәкалә-
бәяләмә, мәкалә-
рәхмәт, мәкалә- сорау, мәкалә- үтенеч. Әлки ягы
язучылары белән
танышу.
Музейларга сәяхәт итү. Төрле газета - журналлардагы әкиятләрдән гипербола
һәм
литотаны , метафора, метонимия, сынландыру табу. Газета чыгару өстендә эшләү.
Шигырь
Һәм хикәяләр язу күнегүләре белән таныштыру.
V.
Без- булачак талантлар(8 сәг.)
“Дулкыннар “ республика конкурсына әзерләнү. “Йолдызлык” җыр
конкурсына әзерләнү.
Мәктәптәге конкурсларга әзерләнү. Туган тел көнен үткәрүгә
әзерләнү һәм үткәрү.
VI. Йомгаклау. (2 сәг.)
Тәкъдим
ителгән әдәбият
Әминов А. М. Татар
халкы һәм Татарстан тарихы. – Казан, 2002.
Валеева-Сулейманова
Г.Ф. Декоративное искусство Татарстана. – Казань, 1995.
Школьникам о
татарском декоративно-прикладном искусстве. – Казань, 1997.
Татар халык иҗаты:
Тарихи һәм лирик җырлар. – Казан, 1988.
Татар халык иҗаты:
Табышмаклар.- Казан, 1988.
Татар халык иҗаты:
Мәкальләр. – Казан, 1987.
Татар халык
әкиятләре. – Казан,1989.
Ал кирәк, гөл
кирәк: Уеннар китабы.- Казан,1995.
Р. Уразман Татар
халкының йола һәм бәйрәмнәре.- Казан, 1992.
“Ялкын”
журналлары”, “Әлки хәбәрләре”, “Сабантуй” газеталары.
Әдәбият белеме
сүзлеге.
“Иҗат”
түгәрәген тематик планлаштыру.
|
№
|
Эш төре
|
Гомуми сәг. саны
|
Теоретик сәг. саны
|
Практик сәг.
саны
|
Число
|
|
I.
|
Кереш
|
2
|
|
|
|
|
1.
|
Укучыларны
туплау. Түгәрәкнең эш планы белән таныштыру. Инструктаж үткәрү.
|
|
2
|
|
|
|
II.
|
Без –
яшь аристлар.
|
20
|
|
|
|
|
1.
|
Сәнгатьле
сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
1
|
1
|
|
|
2.
|
Сәхнә
серләренә өйрәнү. Видеоязмалар карау.
|
|
2
|
|
|
|
3.
|
Киенү-бизәнү
осталыгы. Декорациянең роле.
|
|
2
|
|
|
|
4.
|
Әкиятләрдән
өзекләр сәхнәләштерү. (Укучыларның иҗади эшләре.)
|
|
|
2
|
|
|
5.
|
Татар
халык иҗаты. Җырлар тыңлау.
|
|
2
|
|
|
|
6.
|
Татар
халык җыры өйрәнү.
|
|
|
2
|
|
|
7.
|
Такмак,
такмаза, тел шомарткычлар.
|
|
1
|
1
|
|
|
8.
|
Шигырь
уку өстендә эш
|
|
1
|
1
|
|
|
9.
|
Шигыр
язу осталыгы дәресе
|
|
1
|
1
|
|
|
III.
|
Яңа ел бәйрәменә театр-тамаша.
|
26
|
|
|
|
|
1.
|
“Көмеш
мөгез” әкият-пьесаның эчтәлеге белән танышу. Рольләргә
бүлеп уку.
|
|
1
|
1
|
|
|
2.
|
Сценарийны
кабатлау.
|
|
|
2
|
|
|
3.
|
Сценарийны
кабатлау. Хәрәкәтләр.
|
|
|
2
|
|
|
4.
|
Сценарийны
кабатлау. Музыка.
|
|
|
2
|
|
|
5.
|
Сценарийны
кабатлау. Хәрәкәтләр, музыка.
|
|
|
2
|
|
|
6.
|
Киемнәр
әзерләү.
|
|
|
2
|
|
|
7.
|
Җырлы-биюле
уеннар.
|
|
|
2
|
|
|
8.
|
Такмак
әйтешле уеннар.
|
|
|
2
|
|
|
9.
|
Башлангыч
сыйныфлар өчен уеннар – ял сәгате.
|
|
|
2
|
|
|
9.
|
Яңа ел
бәйрәменә залны бизәү.
|
|
|
2
|
|
|
10.
|
Яңа ел
бәйрәмендә чыгыш.
|
|
|
2
|
|
|
11.
|
Кышкы
табигатькә экскурсия.
|
|
|
2
|
|
|
12.
|
Саф
һавада уеннар.
|
|
|
2
|
|
|
IV
|
Без- булачак журналистлар
|
82
|
|
|
|
|
1.
|
"Сабантуй", "Әлки хәбәрләре" газеталары,
"Ялкын" журналына күзәтү ясау
|
|
1
|
1
|
|
|
2.
|
Татарстанда һәм Россиядә чыга торган газета- журналлар турында
мәгълүматлар бирү. Аларның төп рубрикалары.
|
|
1
|
1
|
|
|
3
|
Мәкалә төрләре. Мәкалә - информация
|
|
1
|
1
|
|
|
4
|
Мәкалә -бәяләмә
|
|
1
|
1
|
|
|
5
|
Мәкалә - рәхмәт
|
|
1
|
1
|
|
|
6
|
Мәкалә- сорау, мәкалә- үтенеч язу күнегүләре
|
|
1
|
1
|
|
|
7
|
Әлки ягы язучылары
|
|
2
|
|
|
|
8
|
"Ялкын" журналының рубрикаларын күзәтү. Ошаган
рубрикага мәкалә язу
|
|
1
|
1
|
|
|
9
|
"Сабантуй" бездә кунакта.
|
|
1
|
1
|
|
|
10
|
Әдәби әсәрләрдә сурәтләү чаралары. Эпитет
|
|
1
|
1
|
|
|
11
|
Газетаның макетын төзү, рубрикаларны урнаштыру
|
|
|
2
|
|
|
12
|
Әлки ягы язучылары әсәрләрендә эпитетлар
|
|
1
|
1
|
|
|
13
|
Нәби Дәүли музеена экскурсия
|
|
2
|
|
|
|
14
|
Төрле газета - журналлардагы әкиятләрдән гипербола һәм литотаны
табу
|
|
1
|
1
|
|
|
15
|
Метафора, метонимия, сынландыру
|
|
1
|
1
|
|
|
16
|
Татар шигырь төзелеше
|
|
1
|
1
|
|
|
17
|
Рифмалауга күнегүләр
|
|
|
2
|
|
|
18
|
Газетаның 1 санын бастыру
|
|
|
2
|
|
|
19
|
Шигъри ритм
|
|
2
|
|
|
|
20
|
Лирик шигырь һәм чәчмә форма
|
|
1
|
1
|
|
|
21
|
Сканер ярдәмендә рәсемнәр кертергә өйрәнү
|
|
|
2
|
|
|
22
|
Шигырь Һәм хикәяләр язу күнегүләре
|
|
1
|
1
|
|
|
23
|
Газетаның икенче санына материалларны компьютерда җыю
|
|
|
2
|
|
|
24
|
Мәсәл жанры. Мәсәлләр уку, фикер алышу
|
|
1
|
1
|
|
|
25
|
Газетаның икенче санына материалларны компьютерда җыю
|
|
|
2
|
|
|
26
|
Хикәя жанры
|
|
1
|
1
|
|
|
27
|
Район үзәгендәге балалар иҗат йорты музеена экскурсия
|
|
|
2
|
|
|
28
|
Күзәтүләргә нигезләнеп мәкалә язу
|
|
|
2
|
|
|
29
|
Газетаның икенче санын бастыру
|
|
|
2
|
|
|
30
|
Очерк жанры. Очерклар уку . Очерк язу күнегүләре.
|
|
1
|
1
|
|
|
31
|
Газетаның әниләргә багышланган санына материаллар җыю, урнаштыру
|
|
1
|
1
|
|
|
32
|
Нәсер, парча
|
|
1
|
1
|
|
|
33
|
Һәр укучының хыялында йөрткән газета макеты төзүе
|
|
|
2
|
|
|
34
|
Әдәбиятта Һәм сәнгатьтә ел фасыллары
|
|
2
|
|
|
|
35
|
Газетаның чираттагы санына материаллар җыю
|
|
1
|
1
|
|
|
36
|
Татар халык авыз иҗаты. Мәкальләр
|
|
1
|
1
|
|
|
37
|
Газетаның алдагы санына материаллар җыю
|
|
|
2
|
|
|
38
|
Татар халык авыз иҗаты. Табышмаклар
|
|
1
|
1
|
|
|
39
|
Татар халык авыз иҗаты. Бәетләр
|
|
1
|
1
|
|
|
40
|
Газетаның чираттагы санына материаллар җыю
|
|
|
2
|
|
|
41
|
Иҗади йомгак . Газетаны бастыру
|
|
|
2
|
|
|
V
|
Без- булачак талантлар
|
8
|
|
|
|
|
1
|
“Дулкыннар “ республика конкурсына әзерләнү
|
|
|
2
|
|
|
2
|
“Йолдызлык” җыр конкурсына әзерләнү
|
|
|
2
|
|
|
3
|
Мәктәптәге конкурсларга әзерләнү
|
|
|
2
|
|
|
4
|
Туган тел көнен үткәрүгә әзерләнү һәм үткәрү.
|
|
1
|
1
|
|
|
5
|
Йомгаклау
|
2
|
|
|
|
|
|
Барлыгы
|
140
|
|
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.