Тақырыбы: Көміртек. Табиғаттағы айналымы
Сыныбы: 10
Химия пәнінің мұғалімі: Ипатурова Бағдагүл
Сыныбы: 10 .
Тақырыбы: Көміртек. Табиғаттағы айналымы.
Мақсаты:
Білімділік: Көміртектің физикалық және химиялық қасиетімен таныстыру, аллотропиялық түр өзгерісі жайлы түсінік беру және айырмашылығын анықтау. Көміртектің табиғаттағы айналымы және көмірқышқыл газының тірі организмдегі айналымы туралы мағлұмат беру. Адсорбция және фотосинтез ұғымдарына түсінік беру.
Дамытушылық: Химиялық элементке жалпы сипаттама беру, реакция теңдеуін құру және кристалдық тор ұғымын қайталап, тереңдете түсу. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, тез ойлауға дағдыландыру.
Тәрбиелік: Еңбектену іскерліктерін арттыра отырып, оқушылардың танымдық белсенділіктері мен ой - өрісін дамытып, шығармашылыққа, ізденімпаздыққа, тиянақтылыққа, ізгілікке және экологиялық ойлауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, периодтық жүйе. Зертханалық құрал- жабдықтар.
Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты игерту.
Әдіс - тәсілі: Ауызша баяндау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
- Сәлемдесу.
- Оқушыларды түгендеу.
ІІ. Үйге тапсырма: §8.3. №4,5,6. 205 бет
ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
«Кім жылдам ?» ойыны
1. Қанша бейметалл бар?
2. Бейметалдардың топырақтағы массалық үлесі қанша?
3. Адам денесі массасының қанша пайызын құрайды ?
4. Бейметалдардың иондану энергиясы және электортартқыштығы метелдармен салыстырғанда қандай?
5. Период және топ бойынша атом радиустары,электртерістілігі қалай өзгереді?
6. Бейметалдардың кристалдық құрылымындағы атомдар арасында химиялық байланыс қандай ?
7. Бейметалдар мен металдардың физикалық қасиеттерінің айырмашылығы неде?
ІV. Жаңа сабақ:
1. Хат оқу.
Кімге: 10- сыныбына
«2030-дың біз барысымыз,
Жетістікке бастайды әр ісіміз.
Өркениетті елімізді көркейтетін
Химияны оқу парызымыз.»
Кімнен: Менделеев үйі,4 подъезд, 2 қабат, 6 пәтерінің тұрғыны.
Бұл қай элемент екен? Периодтық жүйеден қарап көрейік.
- Көміртек.
Көміртек металл ма, бейметалл ма? - Бейметалл.
Ашылу
тарихы Қосылыстары Қасиеттері
Құрылысы
Көміртек Алынуы
Қолданылуы Табиғатта таралуы
Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері
Алмаз Графит
Карбин Фуллерен
Алмаздың кристалл торындағы (тетраэдр пішінді) әрбір көміртек атомы, айналасындағы бірдей қашықтықта орналасқан басқа төрт атоммен ковалентті байланысады. Бұл байланыстардың беріктігі барлық бағыттарда бірдей, сондықтан алмаз - өте қатты, мөлдір, түссіз, электр тогын өткізбейді. Алмаз өте қатты зат болғандықтан бұрғы, егеу, шыны кескіш ретінде қолданылады.Ал мөлдір болғандықтан асыл тас ретінде әшекейлік бұйымдар жасауға пайдаланылады.
Графиттің – алтыбұрышты призма тәріздес кристалл торында атомдар қабатталып орналасады және бір жазықтықта орналасқан атомдарға қарағанда, әртүрлі жазықтықта орналасқан атомдардың арақашықтығы әлдеқайда үлкен болады. Осыған сәйкес графит жұмсақ мөлдір емес, металдық жылтыры бар сұр түсті зат, электр тогын біршама жақсы өткізеді. Графит, оңай үгілетін зат, қағаз бетіне ізін қалдырады. Сондықтан қарындаштың өзегін жасауға, электродтар жасауға, техникада «құрғақ май» ретінде қолданылады.
Карбин – қара түсті ұнтақ. Көміртек атомдары бір түзудің бойында тізбектеліп орналасқан.
Фуллерен – көміртек атомдарынан сфералық құрылымды заттар – фуллерендер синтезделеді. Олар көміртек атомдарының белгілі бюір сандарынан - С60,С70,С84 тұратын тұйықталған құрылымда.
Көміртек- суда ерімейді, ағаш көмірі – құрылысы кеуек болғандықтан өз бетінде газдарды, сұйықтарды сіңіреді. Осы қасиетін адсорбция деп атайды.
Бетінде адцорбция жүретін заттарды адсорбенттер, ал сіңірілетін заттарды адсорбаттар деп атайды.
Егер, мысалы алдымен сия ерітіндісіне активтелген көмір таблеткасын салып шайқап,сосын сүзсек, фильтратта түссіз сұйықтық су болады. Себебі еріген сия молекулаларын көмір сіңіріп алады. Мұнда: көмір – адсорбент,сия- адсорбат.
Көміртектің химиялық қасиеті:
0 +4
А) Тотықсыздандырғыш қасиеті: С -4 е- → С
Өзгерісті жүзеге асыр.
СО ← С + СuO →
↓
СО2
Б) Тотықтырғыш қасиеті: С + 4е- → С
С + ?→ СН4
В) Белсенді металдармен немесе олардың оксидтерімен
әрекеттесіп, карбидтер түзеді.
Са + С
СаО + С →
Көміртек – тірі табиғатта маңызы зор элемент. Фотосинтез процесі нәтижесінде көмірқышқыл газын өсімдік сіңіріп, органикалық заттарға айналдырады. Олармен жануарлар, адамдар қоректенеді және тыныс алу арқылы қайтадан атмосфераға шығарады.
Өсімдіктер мен жануарлар қалдықтары әрі қарай шіру процесінің нәтижесінде , жанғыш кенге . яғни тас көмір , мұнай және табиғи газға айналады.Оларды өндіріп, отын ретінде пайдаланып жаққанда түзілген көміртек диоксиді тағы да атмосфераға қайтады. Осылайша табиғатта көміртектің айналымы үздіксіз жүріп жатады.
Көміртектің табиғаттағы айналымы.
Көмірқышқыл газының тірі организмдегі айналымы.
Көміртектің табиғаттағы айналымы тіршілік үшін өте маңызды процесс – фотосинтез арқылы іске асады.
V. Деңгей бойынша тапсырмалар.
VI. Бекіту.
VІI. Қорытынды, бағалау.
Семантикалық карта
|
Элемент |
Физикалық қасиеті |
Атомдық құрылысы |
Алынуы |
Қолданылуы |
|||||||||||
|
қатты қатты
|
жұмсақ |
газ |
1s22s2 2p2 |
|
|
|
|
Ағаштан |
Тау жы- нысынан |
Бос күйінде |
әшекей бұйым
|
отынға |
резенке, бояу |
карандаш жасауда |
|
|
Көмір тек |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алмаз |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Гра фит |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Фулле рен |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Карбин |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Тақырыбы: Көміртек. Табиғаттағы айналымы. Мақсаты: Білімділік: Көміртектің физикалық және химиялық қасиетімен таныстыру, аллотропиялық түр өзгерісі жайлы түсінік беру және айырмашылығын анықтау. Көміртектің табиғаттағы айналымы және көмірқышқыл газының тірі организмдегі айналымы туралы мағлұмат беру. Адсорбция және фотосинтез ұғымдарына түсінік беру. Дамытушылық: Химиялық элементке жалпы сипаттама беру, реакция теңдеуін құру және кристалдық тор ұғымын қайталап, тереңдете түсу. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, тез ойлауға дағдыландыру. Тәрбиелік: Еңбектену іскерліктерін арттыра отырып, оқушылардың танымдық белсенділіктері мен ой - өрісін дамытып, шығармашылыққа, ізденімпаздыққа, тиянақтылыққа, ізгілікке және экологиялық ойлауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Интерактивті тақта, периодтық жүйе. Зертханалық құрал- жабдықтар. Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты игерту. Әдіс - тәсілі: Ауызша баяндау. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру - Сәлемдесу. - Оқушыларды түгендеу. ІІ. Үйге тапсырма: §8.3. №4,5,6. 205 бет ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру. «Кім жылдам ?» ойыны 1. Қанша бейметалл бар? 2. Бейметалдардың топырақтағы массалық үлесі қанша? 3. Адам денесі массасының қанша пайызын құрайды ? 4. Бейметалдардың иондану энергиясы және электортартқыштығы метелдармен салыстырғанда қандай? 5. Период және топ бойынша атом радиустары,электртерістілігі қалай өзгереді? 6. Бейметалдардың кристалдық құрылымындағы атомдар арасында химиялық байланыс қандай ? 7. Бейметалдар мен металдардың физикалық қасиеттерінің айырмашылығы неде? ІV. Жаңа сабақ: 1. Хат оқу. Кімге: 10- сыныбына «2030-дың біз барысымыз, Жетістікке бастайды әр ісіміз. Өркениетті елімізді көркейтетін Химияны оқу парызымыз.» Кімнен: Менделеев үйі,4 подъезд, 2 қабат, 6 пәтерінің тұрғыны. Бұл қай элемент екен? Периодтық жүйеден қарап көрейік. - Көміртек. Көміртек металл ма, бейметалл ма? - Бейметалл. Ашылу тарихы Қосылыстары Қасиеттері Құрылысы Көміртек Алынуы Қолданылуы Табиғатта таралуы Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері Алмаз Графит Карбин Фуллерен Алмаздың кристалл торындағы (тетраэдр пішінді) әрбір көміртек атомы, айналасындағы бірдей қашықтықта орналасқан басқа төрт атоммен ковалентті байланысады. Бұл байланыстардың беріктігі барлық бағыттарда бірдей, сондықтан алмаз - өте қатты, мөлдір, түссіз, электр тогын өткізбейді. Алмаз өте қатты зат болғандықтан бұрғы, егеу, шыны кескіш ретінде қолданылады.Ал мөлдір болғандықтан асыл тас ретінде әшекейлік бұйымдар жасауға пайдаланылады. Графиттің – алтыбұрышты призма тәріздес кристалл торында атомдар қабатталып орналасады және бір жазықтықта орналасқан атомдарға қарағанда, әртүрлі жазықтықта орналасқан атомдардың арақашықтығы әлдеқайда үлкен болады. Осыған сәйкес графит жұмсақ мөлдір емес, металдық жылтыры бар сұр түсті зат, электр тогын біршама жақсы өткізеді. Графит, оңай үгілетін зат, қағаз бетіне ізін қалдырады. Сондықтан қарындаштың өзегін жасауға, электродтар жасауға, техникада «құрғақ май» ретінде қолданылады. Карбин – қара түсті ұнтақ. Көміртек атомдары бір түзудің бойында тізбектеліп орналасқан. Фуллерен – көміртек атомдарынан сфералық құрылымды заттар – фуллерендер синтезделеді. Олар көміртек атомдарының белгілі бюір сандарынан - С60,С70,С84 тұратын тұйықталған құрылымда. Көміртек- суда ерімейді, ағаш көмірі – құрылысы кеуек болғандықтан өз бетінде газдарды, сұйықтарды сіңіреді. Осы қасиетін адсорбция деп атайды. Бетінде адцорбция жүретін заттарды адсорбенттер, ал сіңірілетін заттарды адсорбаттар деп атайды. Егер, мысалы алдымен сия ерітіндісіне активтелген көмір таблеткасын салып шайқап,сосын сүзсек, фильтратта түссіз сұйықтық су болады. Себебі еріген сия молекулаларын көмір сіңіріп алады. Мұнда: көмір – адсорбент,сия- адсорбат. Көміртектің химиялық қасиеті: 0 +4 А) Тотықсыздандырғыш қасиеті: С -4 е- → С Өзгерісті жүзеге асыр. СО ← С + СuO → ↓ СО2 Б) Тотықтырғыш қасиеті: С + 4е- → С С + ?→ СН4 В) Белсенді металдармен немесе олардың оксидтерімен әрекеттесіп, карбидтер түзеді. Са + С СаО + С → Көміртек – тірі табиғатта маңызы зор элемент. Фотосинтез процесі нәтижесінде көмірқышқыл газын өсімдік сіңіріп, органикалық заттарға айналдырады. Олармен жануарлар, адамдар қоректенеді және тыныс алу арқылы қайтадан атмосфераға шығарады. Өсімдіктер мен жануарлар қалдықтары әрі қарай шіру процесінің нәтижесінде , жанғыш кенге . яғни тас көмір , мұнай және табиғи газға айналады.Оларды өндіріп, отын ретінде пайдаланып жаққанда түзілген көміртек диоксиді тағы да атмосфераға қайтады. Осылайша табиғатта көміртектің айналымы үздіксіз жүріп жатады. Көміртектің табиғаттағы айналымы. Көмірқышқыл газының тірі организмдегі айналымы. Көміртектің табиғаттағы айналымы тіршілік үшін өте маңызды процесс – фотосинтез арқылы іске асады. V. Деңгей бойынша тапсырмалар. VI. Бекіту. VІI. Қорытынды, бағалау. Семантикалық карта Элемент Физикалық қасиеті Атомдық құрылысы Алынуы Қолданылуы қатты қатты жұмсақ газ 1s22s2 2p2 Ағаштан Тау жы- нысынан Бос күйінде әшекей бұйым отынға резенке, бояу карандаш жасауда Көмір тек Алмаз Гра фит Фулле рен Карбин
6 662 207 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Тлеукабылова Жулдыз Тлековна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.