7 – сынып физика

 

Сабақтың тақырыбы:  Қуат

 

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік

Қуат – туралы түсінікті сатылай комплексті талдау арқылы түсіндіру, қуаттың формуласын сатылай талдай білуге дағдыландыру, есептер шығара алуға үйрету.

2. Дамытушылық

Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымын, іздемпаздығын қалыптастыру.

3. Тәрбиелік.

Оқушыларды адамгершілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

 

Сабақтың түрі:  Жаңа сабақты түсіндіру сабағы.

 

Сабақтың әдісі: Сатылай комплексті талдау әдісін, баяндау,                      

                         сұрақ – жауап әдістерін қолдану.

 

Көрнекілігі:   Плакаттар, карточкалар, еселік үлестер 

                               жазылған плакаттар, кроссворд.

 

Сабақтың барысы:

I.  Ұйымдастыру кезеңі.

II. Жаңа сабақ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                 

	3. Формуласы

 

                                                                              

4. Орташа қуат

                                                                                                                

                                                                                                                                    

	5. Өлшем бірлігі
	5.1 Негізгі өлшем бірлігі 5.2 Еселік өлшем бірліктері

 

 

 

                                                                                                                                 

 

	6. Қолданылуы
	6.1 Тұрмыста 6.2 Техникада
	7.Салыстыру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.     Анықтамасы.

 Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шаманы қуат  деп атайды.

 

2.     Мағынасы

 Белгілі бір жұмысты орындау үшін әр түрлі қозғалтқыштар әр түрлі уақыт жұмсайды. Қуаттың еңбек өнімділігін арттыруда маңызы зор. Сондықтан жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын физикалық ұғым қуат енгізілді. Қуатты табу үшін істелген жұмыстың шамасын сол жұмысты істеуге кеткен уақытқа бөлу керек:

 

3. Формуласы

Қуат =

                     

 

A=Nt

                                 

         

 

	t =

 

 

 

 

N – қуат, A – жұмыс, t – уақыт.

Қуаттың формуласын сатылай комплексті талдау:

 

N =

A = Nt

1.

                                                         

                                                                                                                                            

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                 

 

 

 

 

			t =
					N = F

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                  

 

 

Осылайша қуатты табудың тағы бір формуласын өрнектеуге болады:

 

N = F

  2.                                     

 

 

 

N =

s = h

A = Fs

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сонда     N = = = =  =      болады.

	N =

 

 

 

 

 

4. Орташа қуат.

  Әр түрлі қозғалтқыштар, бір адамның өзі бір жұмысты әр түрлі уақытта аяқтайды. Сондықтан көп жағдайда орташа қуатты анықтайды:

 

Nорт =

                                                                                                        

 

 

 

 

5. Өлшем бірлігі.

  Қуаттың өлшем бірлігіне 1 секундта істелетін 1 джоуль жұмыс алынады.

5.1 Қуат бірлігі бу машинасын ойлап тапқан ағылшын 

      ғалымы Джеймс Уаттың (1736 –1819) құрметіне ватт деп

      атайды.

     Белгіленуі:

     Оқылуы:

1 Вт = 1

                             

 

 

 

 

 

 

Еселік өлшем бірліктер

5.2

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                    

 

	1 кВт = 1000Вт = 103 Вт 1МВт =106Вт		1 мВт = 0.001 Вт =10-3Вт 1мкВт =0.000001Вт =10-6 Вт

 

 

 

 

 

 

6. Қолданылуы.

6.1 Тұрмыста қуаттылығы                          электр шамдары

                              әр түрлі                            электр ұстаралары                                                                                 

                                                                       тігін машиналары

                                                                       тоңазытқыштар

           

 

                    қолданылады

     Мысалы: электр шамдарының қуаттары 60Вт, 100Вт т.б. болады.

6.2 Техникада аса қуатты қозғалтқыштармен қатар,

      қуаттылығы  өте төмен нәзік тетіктер жиі қолданылады.

                                             

                                                                                      автомобильдер

                                                                              ұшақтар

          Техникада                                                  кемелер

                                                                              бу  турбиналары

                                                                              су турбиналары

 

Мысалы кейбір қозғалтқыштардың орташа қуатын айта кетейік:

«Волга» автомобилінің қуаты 70 – 80 кВт.

Атом мұзжарғыш кемесінің қуаты 55000 кВт.

«Восток» ғарыш зымыранының қуаты 15000000 кВт.

 

7. Салыстыру

1.     Адамның қалыпты жұмыс жағдайындағы қуаты 70 – 80Вт;

2.     «Волга» автомобилінің қуаты 70 – 80кВт;

3.     Атом мұзжарғыш кемесінің қуаты 55000В;т

4.     «Восток» ғарыш зымыранының қуаты 15000000кВт;

5.     «Энергия» ғарыш зымыранының қуаты 125000000кВт;

 Бұдан адамның қалыпты жағдайдағы қуаты «Волга» автомобилінің қуатынан 1000 есе кіші  екенін көруге болады.

 

III.Есептер шығару

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                       

	2. Берілгені
	3. Х.Б.Ж.. [SI]
	4. Талдау
	5. Шешуі
	6. Жауабы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқулықпен жұмыс.

36 – жаттығу.

№1. Биіктігі 10м сарқырамадан 2мин – та 50м³ су құлап ағады.  Су

        ағынының қуаты қандай?

     

Берілгені:          SI                                   Шешуi:

h = 10м                                   N =      m = 1000  50м³ =  50000кг

t = 2мин =         =120c                                     

                                              A = Fh      F = 9,8 50000кг= 490000H

V = 50м³                                                 F_a = mg    A =490000H 10м =4900000Дж

= 1000                        m =  N =  = =40833Вт =                                                                                                      

                                                                 = 41кВт          

g = 9.8                                                 N = 41кВт   

                                                                                                  Жауабы: 41кВт

N = ?                                                                               

                                                                      

                                                                                                           

№2. Қуаты 30Вт желдеткіш 10мин – та қанша жұмыс істейді?

 

Берілгені:              SI                          Шешуi:

N = 30Вт                           N =     A = 30Вт 600с = 18000Дж =18кДж        

t = 10мин =     = 600c                                 

                                          A = Nt      A = 18кДж

 

A = ?                                                                                   Жауабы: 18кДж

 

№4. Қуаты 600Вт локомотив бірқалыпты қозғалып 200м

        аралықты 20 с – та өтеді. Оның тарту күші қандай?

Берілгені:             =             Шешуі:

N = 600Вт             N = F       F =  = 60H

s =200м                F =          F = 60H

t = 20с                    F =                                                           

    F = ?                                                                                     Жауабы: 60H

 

 

 

 IV. Өз бетімен жұмыс

  Бөлме желдеткіші қозғалтқышының қуаты 30Вт болады. Ол 10 минутта қанша жұмыс істейді?

 

Берілгені:            SI                              Шешуі:  

N = 35Вт                         A = Nt     A = 35Вт600с= 21000Втс=

t = 10мин =      = 600с                    = 21000Дж = 21кДж

 

                                                        A = 21кДж

 A = ?                                                                                   Жауабы: 21кДж

 

 

V. Сабақты бекіту.

1.

                                            скаляр шама

N                                         N =

                                            1Вт = 1

                                 

 

 

 

2. Кроссворд  шешу.

 

Қ

                    1   

	У

 

Т

А

                    2

            3

 

                  4

 

 

 

1.     Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шама.

2.     Қуат бірлігін ойлап тапқан ғалым.

3.     Қуаттың өлшем бірлігі.

4.     Аса қуатты қозғалтқыштардың қолданылу.

 

VI.   Бағалау.

 VII. Үйге тапсырма    §64, 36 – жаттығу, №3

                                         Шығармашылық жұмыс:

1)    Джеймс Уатт жайында деректер жинау

2)    Қуатты қозғалтқыштар туралы рефераттар жазу.

 

 

Сабақ барысында  сатылай  комплексті  талдау  баланың зерттеушілік, ізденушілік қабілеттерін,  жеке қасиеттерін  ашуға  мүмкіндік  берді.