|
Ягоды
Jиилектер, катар
|
|
1.
|
Бороҥот,
јыду кат
|
Черная
смородина
|
|
2.
|
Кызылгат
|
Красная
смородина, кислица
|
|
3.
|
јодро
|
черемуха
|
|
4.
|
кайыҥат
|
костеника
|
|
5.
|
кой
јиилек, бош кӧдӧн
|
земляника
|
|
6.
|
уй
јиилек
|
малина
|
|
7.
|
Кара уй
јиилек
|
ежевика
|
|
8.
|
Тийиҥ
кат
|
брусника
|
|
9.
|
Толоно,
ыргай
|
боярышник
|
|
10.
|
Казраҥ
кат, тожыла
|
Крыжовник
|
|
11.
|
чычыргана
|
Облепиха
|
|
12.
|
Айу кат
|
|
|
13.
|
Кара кат
|
черника
|
|
14.
|
балан
|
Калина
|
|
15.
|
торбос
|
клюква
|
|
16.
|
Сары
тегенек
|
Шиповник
|
|
17.
|
тайа
|
Жимолось
|
|
18.
|
Беле,
эргиш
|
рябина
|
|
19.
|
балан
|
калина
|
|
Деревья, кустарники
Агаштар, jыраалар
|
|
1.
|
чет
|
Лиственница
|
|
2.
|
тыт
|
листвяк
|
|
3.
|
кайыҥ
|
Береза
|
|
4.
|
чиби
|
Ель
|
|
5.
|
јойгон
|
Пихта
|
|
6.
|
карагай
|
Сосна
|
|
7.
|
мӧш
|
Кедр
|
|
8.
|
аспак
|
осина
|
|
9.
|
тал
|
Ива
|
|
10.
|
терек
|
Тополь
|
|
11.
|
толкуды
|
верба
|
|
12.
|
|
Яблоня
|
|
13.
|
|
Груша
|
|
14.
|
|
Слива
|
|
15.
|
Арчын,
артыш
|
Можжевельник
|
|
16.
|
Тана
|
|
|
17.
|
Себискен
|
|
|
18.
|
Карана,
каргана
|
|
|
19.
|
Кара
јыраа
|
|
|
20.
|
|
|
|
Культурные растения
Отургызып турган öзÿмдер
|
|
1.
|
огурчын
|
Огурец
|
|
2.
|
согоно
|
Лук
|
|
3.
|
моркоп
|
Морковь
|
|
4.
|
мырчак
|
Горох
|
|
5.
|
сӧӧкле
|
Свекла
|
|
6.
|
ускун
|
Чеснок
|
|
7.
|
картап
|
Картошко
|
|
8.
|
мырч
|
Перец
|
|
9.
|
Ачу
чалкан
|
Редька
|
|
10.
|
Тату
чалкан
|
Репа
|
|
11.
|
арыш
|
Рожь
|
|
12.
|
саа
|
Шелуха
зерна
|
|
13.
|
буудай
|
Пщеница
|
|
14.
|
тараан
|
Спросо
|
|
15.
|
јадаган
|
рожь
|
|
Одежда, части одежды
Кийим, кийимниҥ бöлÿктери
|
|
1.
|
Бӧрӱк:
тӱлкӱ бычкак, торгы бычкак, кой терези, содон, суйман
|
шапка
|
|
2.
|
Плат,
арчуул
|
платок
|
|
3.
|
колплат
|
Носовой
платок
|
|
4.
|
меелей
|
рукавички
|
|
5.
|
Тере тон
|
|
|
6.
|
јакаа
|
Воротник
|
|
7.
|
чамча
|
Рубашка
|
|
8.
|
јеҥ
|
рукав
|
|
9.
|
Эдек
|
|
|
10.
|
Кӧгӱспек,
јеҥјок
|
безрукавка
|
|
11.
|
јикпе
|
юбка
|
|
12.
|
чегедек
|
|
|
13.
|
Штан,
шалмар
|
брюки
|
|
14.
|
кажы
|
|
|
15.
|
сыранчак
|
|
|
16.
|
носоктор
|
носки
|
|
17.
|
чулуктар
|
чулки
|
|
18.
|
пыйма
|
валенки
|
|
19.
|
Тере
ӧдӱк,кӧм ӧдӱк, былгайры ӧдӱк, бычкак ӧдӱк
|
|
|
20.
|
туфлялар
|
Туфли
|
|
21.
|
оромыш
|
портянка
|
|
Украшения
Јазалдар
|
|
|
сырга
|
сережки
|
|
|
јӱстӱк
|
Кольцо
|
|
|
белектӱӱш
|
браслет
|
|
|
Топчы,
тана
|
Пуговицы
|
|
|
колбыкчы
|
|
|
|
јинји
|
бусы
|
|
|
тарак
|
расческа
|
|
|
јыламаштар
|
|
|
|
шаҥкы
|
|
|
|
Шалтырак
|
|
|
|
Чач баш
|
|
|
Конская упряжь, конское снаряжение
Аттыҥ jепселдери
|
|
|
Ээр
|
седло
|
|
|
Токым
|
потник
|
|
|
Кејим
|
|
|
|
ӱзеҥи
|
стремя
|
|
|
Колоҥ
|
подпруга
|
|
|
Куйушкан
|
|
|
|
кӧндӱрге
|
нагрудник
|
|
|
ӱйген
|
узда
|
|
|
тискин
|
|
|
|
Нокто
|
|
|
|
Сулук
|
|
|
|
тужак
|
|
|
|
ӧрӧ
|
|
|
|
кижен
|
|
|
|
Чылбыр
|
|
|
|
армакчы
|
|
|
|
Комут
|
|
|
|
Чанак
|
сани
|
|
|
Абра
|
|
|
|
тырмууш
|
Грабля
конская
|
|
|
|
косилка
|
|
|
таратай
|
|
|
|
сӧдӧлкӧ
|
седелка
|
|
Посуда
Айак-казан
|
|
|
чӧйгӧн
|
Чайник
|
|
|
Шаајыҥ
айак, чӧӧчӧй
|
пиала
|
|
|
Табак,
чара
|
Глубокая
чашка
|
|
|
Калбак
|
|
|
|
сирее
|
вилка
|
|
|
томрак
|
Складной
нож
|
|
|
тепши
|
Поднос
для мяса
|
|
|
Оможок,
чучак
|
Поварешка
|
|
|
Шайраш
суску
|
Шумовка
|
|
|
Тус
салгыш
|
солонка
|
|
|
Мырч
салгыш
|
перечница
|
|
|
Кӧнӧк,
сабат, алгый
|
Ведро
|
|
|
кӧӧш
|
Чугунок
|
|
|
Чапчак,
кӱп
|
|
|
|
челек
|
Бочка
деревянная для чегеня
|
|
|
Шуургум,
шуруп
|
Самагонный
аппарат
|
|
|
Тажуур
|
|
|
|
очок
|
|
|
Мебель
Айылдыҥ ичиндеги jööжö
|
|
|
Орын,
тӧжӧк, такта
|
Кровать
|
|
|
кӧжӧгӧ
|
|
|
|
кебис
|
ковер
|
|
|
јууркан
|
|
|
|
јастык
|
подушка
|
|
|
коларткыш
|
полотенце
|
|
|
карчак
|
сундук
|
|
|
Тагур(айак
салгыш)
|
|
|
|
отургыш
|
стульчик
|
|
|
Кийим
илгиш
|
Вешалка
|
|
Жилище (части жилища)
Айыл (айылдыҥ ичи-тышты)
|
|
|
Курсак
азар кып
|
Кухня
|
|
|
Амыраар
кып
|
Гостиная,
зал
|
|
|
Уйуктаар
кып
|
Спальня
|
|
|
Балдардыҥ
кыбы
|
детская
|
|
|
Тӧр
|
|
|
|
Эжиктиҥ
јаны, бозогоныҥ јаны
|
|
|
|
сенек
|
веранда
|
|
|
толык
|
угол
|
|
|
Экинчи
кат
|
Экинчи
этаж
|
|
|
текпиш
|
ступеньки
|
|
|
Кийис
айыл
|
|
|
|
Уну
|
|
|
|
јабынты
|
|
|
|
тӱӱнек
|
|
|
|
Эпши
јаны
|
|
|
|
Эр јаны
|
|
|
Хозяйственные постройки
Чеден-кажаан
|
|
|
Јылу
каша
|
Тепляк
|
|
|
потпыш
|
Тепляк
|
|
|
ӧлӧҥ
каша
|
Сеновал
|
|
|
|
Погреб
|
|
|
мылча
|
Баня
|
|
|
таскак
|
Сарай
|
|
|
кажаан
|
Хлев
|
|
Национальная кухня
Аш-курсак
|
|
|
јӧӧргӧм
|
|
|
|
кан
|
|
|
|
кӧчӧ
|
|
|
|
кыйма
|
|
|
|
Боорсок
|
|
|
|
Талкан
|
|
|
|
Курут
|
|
|
|
Сарју
|
|
|
|
Кадыкту
сарју, кодыр уул
|
|
|
|
Эјегей
|
|
|
|
Тордо
|
|
|
|
ӧрӧмӧ
|
|
|
|
Аарчы
|
|
|
|
Айрак,
чеген
|
|
|
|
Быштак
|
|
|
|
кымыс
|
|
|
Приспособления для обработки кожи, шерсти
Тере, тÿк белетеер эдимдер
|
|
|
ийик
|
Прялка
|
|
|
Эдрек
|
|
|
|
Сабуу
тӱк сабаар
|
|
|
|
Кӱрӱк
|
|
|
|
|
Чесалка
для пуха
|
|
Орудия земледелия
Jер ижиниҥ тудунганы
|
|
|
кӱрек
|
|
|
|
Тырмууш
|
|
|
|
Айрууш
|
|
|
|
Чалгы
|
|
|
|
салда
|
|
|
|
|
тяпка
|
|
Орудия охоты
Аҥдаар јепселдер
|
|
|
Окјаа
|
|
|
|
Мылтык
|
|
|
|
Чакпы
|
|
|
|
Тузак
|
|
|
|
баспак
|
|
|
|
турнабай
|
Бинокль
|
|
|
Арчымак
|
|
|
Орудия рыболовства
Балыктаар јепселдер
|
|
|
Шӱӱн
|
|
|
|
Кармак
сап
|
|
|
|
Кӱрчек
|
|
|
|
Мордо
|
|
|
Орудия животноводства
Мал ижинде тузаланар jепсел
|
|
|
айрууш
|
|
|
|
камчы
|
|
|
|
|
|
|
Музыкальные инструменты
Кÿÿлик ойноткылар
|
|
|
Топшур
|
|
|
|
Икили
|
|
|
|
Шоор
|
|
|
|
Комыс
|
|
|
|
Амыргы
|
|
|
Национальные игры
Алтай ойындар
|
|
|
Шатра
|
|
|
|
Тебек
|
|
|
|
Бут
тартыш
|
|
|
|
Аксак
турна
|
|
|
|
Камчы
согыш
|
|
|
|
Таш
кӧдӱриш
|
|
|
|
Тоҥжаан
јӱгӱрӱш
|
|
|
|
Тереле
јыҥылаш
|
|
|
|
кажык
|
|
|
Ритуальные (религиозные) предметы
Чÿм-jаҥла колбулу эдимдер
|
|
|
тӱҥӱр
|
|
|
|
орбы
|
Ударная
палочка
|
|
|
Айак ла
калбак мӧштӧҥ эткен
|
|
|
Обряды жизненного цикла (рождение, взрослость,
старость)
Кижиниҥ јÿрÿмиле (чыкканы, орто jаш тужы, карган
тужы) колбулу чÿм-jаҥдар
|
|
|
Койу
кӧчӧ
|
|
|
|
Баланыҥ
тужак кескени
|
|
|
|
Школго
барганы
|
|
|
|
Школды
божотконы
|
|
|
|
ӱредӱ алганы
|
|
|
|
Кижиге
качкан/алган
|
|
|
|
Куда
|
|
|
|
Той
|
|
|
|
Белгенчек
|
|
|
|
ӧлгӧни/мӧҥкӱзин
кӧдӱргени
|
|
|
Термина родства
Тӧрӧӧн-тууган
улусты темдектеп турган сöстӧр
|
|
|
Эне-ада
|
|
|
|
Ака-карындаш
|
|
|
|
Эје-сыйын
|
|
|
|
Јанаа,
јаанек, јаанэне – адазыныҥ энези
|
|
|
|
Тайнек,
тайэне – энезиниҥ энези
|
|
|
|
Уулда,
уулдак – адазынын адазы
|
|
|
|
Тайда,
таайдак, таада – энезинин адазы
|
|
|
|
Јесте
|
|
|
|
Јеҥе
|
|
|
|
Таай
|
|
|
|
Келин
|
|
|
|
кӱйӱ
|
|
|
Местные топонимы
Jер-бойыныҥ топонимдери (кырлардыҥ, суулардыҥ,
öзöктöрдиҥ ле о.ö. аттары)
|
|
Кырлар:
|
|
|
Ӧркӱ
|
|
|
|
Потколу
|
|
|
|
Сары - Кыр
|
|
|
|
Сары -Кобы
|
|
|
|
Болчок
-Кыр
|
|
|
|
Сербек
|
|
|
|
Тытту
кыр
|
|
|
|
Кара-Таш
|
|
|
|
Куран –
Аткан
|
|
|
|
Тӱлкӱ
–Балазы
|
|
|
|
Агаш уй
|
|
|
|
Сары Чет
|
|
|
|
Себискен
|
|
|
|
Јалбак
Мӧш
|
|
|
|
Карагай
|
|
|
|
Чаҥкыр
|
|
|
|
Ӱч
кырлаҥ
|
|
|
|
Аспан
Тӧри
|
|
|
|
Кара -
Којор
|
|
|
|
Кологош
|
|
|
|
Јыду
|
|
|
Суулар:
|
|
|
Себи
|
|
|
|
Шушкулар
|
|
|
|
Ӱҥӱрлӱ
|
|
|
|
Шаркырак
|
|
|
|
Ӧркӱ
|
|
|
|
Кара -
суу
|
|
|
Ӧзӧктӧр, кобылар:
|
|
|
Ойбок
|
|
|
|
Шушкулар
|
|
|
|
Кириштӱ
|
|
|
|
Секей
|
|
|
|
Ак –
Кобы
|
|
|
|
Сары -
Кобы
|
|
|
|
Кош-Кобы
|
|
|
|
Кулашту
кобы
|
|
|
|
Ӱҥӱрлӱ
Ӧзӧк
|
|
|
|
Шыргайыл
|
|
|
|
Јайлару
|
|
|
|
Тешкендӱ
|
|
|
|
Кара-Суу
|
|
|
|
Јоло
|
|
|
|
Сӧӧктӱ
Тӧҥ
|
|
|
|
Калбалу
кобы
|
|
|
|
Мыйрык
Кайыҥ
|
|
|
Географические объекты
Айландыра ар-бÿткен (кырлар, суулар, кöлдöр лö о.ö.)
|
|
|
Тӧҥ,
кырлак, тӧстӧк
|
|
|
|
Чӧл, ээн
чӧл, куба чӧл
|
|
|
|
Јалаҥ
|
|
|
|
одор
|
|
|
|
Сас,
ӱлји, балкаш
|
|
|
|
Кууй таш
|
Пещера
|
|
|
Ичеген,
уйа
|
Нора
|
|
|
Учар суу
|
Водопад
|
|
|
Арка
|
|
|
|
меес
|
|
|
|
Кажат
|
Обрыв
|
|
|
јарык
|
|
|
|
Јар
|
|
|
|
Агын суу
|
|
|
|
каскак
|
|
|
|
корым,
корум
|
|
|
|
Кӧчкӧ,
кайа
|
|
|
Полезные ископаемые, металлы
Jердиҥ казынтылары, темир
|
|
|
алтын
|
Золото
|
|
|
Мӧҥӱн
|
|
|
|
кӧмӱр
|
|
|
Единицы мер
Кемјӱлер
|
|
|
Ас
|
|
|
|
Кӧӧп
|
|
|
|
Тереҥ
|
|
|
|
Тайыс
|
|
|
|
Уур
|
|
|
|
јеҥил
|
|
|
|
Узуун
|
|
|
|
кыскаа
|
|
|
|
ӧлӱ
|
|
|
|
Карыш
|
|
|
|
Кезинти
|
Отрезок
|
|
|
баш
|
Вершина
|
|
|
Тӱс чийӱ
|
Прямая
линия
|
|
|
Тыртык
чийӱ
|
Ломанная
линия
|
|
Природные явления
Ар-бÿткенниҥ айалгалары (jааш,
кар, салкын ла о.ö.)
|
|
|
Салкын
|
|
|
|
Куйун
|
|
|
|
Шуурган
|
|
|
|
Эзин
|
|
|
|
Эспек
|
|
|
|
тӱӱнек
|
|
|
|
Јааш,
јаҥмыр
|
|
|
|
Мӧндӱр
|
|
|
|
Суу кар
|
|
|
|
Јааш кар
|
|
|
|
Каар
|
|
|
|
чайык
|
|
|
|
Јер
кӧчкӧн
|
оползни
|
|
|
Јер
силкинген
|
землетресения
|
|
|
Кӱн
карыккан
|
|
|
|
Ай
карыккан
|
|
|
|
Јыбар
|
|
|
|
чалын
|
|
|
|
илбизин
|
|
|
Небесные тела
Теҥериде jылдыстар
|
|
|
Ай
|
|
|
|
кӱн
|
|
|
|
Мечин јылдыс
|
|
|
|
ӱч
мыйгак
|
|
|
|
Јети
каан
|
|
|
|
Кӧгӱдей
– Мерген
|
|
|
|
Алтын -
Казык
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Слова, обозначающие движения человека, животных,
природных явлений и т.д.
Кижиниҥ, тындулардыҥ ла о.ö. кыймыктанганын
темдектеп турган сöстöр
|
|
|
Эҥбектеген,
эмектеген
|
|
|
|
јылган
|
|
|
|
телчиген
|
|
|
|
Баскан
|
|
|
|
сеекирген
|
|
|
|
Јӱгӱрген
|
|
|
|
јарышкан
|
|
|
|
маҥтаган
|
|
|
|
Сыр маҥ
|
|
|
|
јелген
|
|
|
|
Јоргологон
|
|
|
|
Сайгалаган
|
|
|
|
Тоҥжылаган
|
|
|
|
јескинген
|
|
|
|
ӱркӱген
|
|
|
|
Учкан
|
|
|
|
шуҥуган
|
|
|
|
ӧҥӧлӧгӧн
|
|
|
Слова, выражающие эмоциональное состояние (радоваться,
переживать и т.д.)
Кижиниҥ ич айалгазын кöргÿзип турган сöстöр (сÿÿнер,
санааркаар ла о.ö.)
|
|
|
Иженер
|
|
|
|
Бӱдер
|
|
|
|
Сӱӱр
|
|
|
|
Сакыыр
|
|
|
|
Оморкоор
|
|
|
|
Килеер,
буурзак, јалакай
|
|
|
|
кородоор
|
|
|
|
Санаркаар
|
|
|
|
Кунугар
|
|
|
|
Ыйлаар
|
|
|
|
чӱмеркеер
|
|
|
|
кыйгастанар
|
|
|
|
тыҥзынар
|
|
|
|
Кемзинер,
уйалар, эп-јоксынар
|
|
|
|
Карамданар,
кериктенер
|
|
|
|
Ӧкпӧлӧнӧр
|
|
|
Слова, выражающие процесс говорения (беседовать,
обращаться т.д.)
Куучын-эрмекле колбулу сöстöр (куучындажар, баштанар
ла о.ö.)
|
|
|
Шымыранар,
шыпыштанар
|
|
|
|
Коптожор
|
|
|
|
Куучынданар
|
|
|
|
Кыйгырар,
багырар
|
|
|
|
кожоҥдоор
|
|
|
|
Модорлоор
|
|
|
|
Сӧгӱжер
|
|
|
|
алкаанар
|
|
|
|
Каргаар
|
|
|
|
јӧптӧжӧр
|
|
|
|
ӧӧркӧжӧр
|
|
|
|
мойножор
|
|
|
|
јӧпсинер
|
|
|
Слова, выражающие межличностные отношения (надеяться,
почитать и т.д.)
Улус ортодо колбуларды кöргÿзип турган сöстöр (иженер,
тоор ло о.ö.)
|
|
|
кӱндӱлӱ
|
|
|
|
тоор
|
|
|
|
јалакай
|
|
|
|
Кӱн јок,
сыр албанла
|
|
|
|
Тиш
ажыра
|
|
|
|
Меҥдеер,
тӱргендеер
|
|
|
|
Јапсыыр
|
|
|
|
ӧштӧжӧр
|
|
|
|
Јарамсаар
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.