Механикалық машиналардың пайдалы әрекет коэффициент

• 1 слайд

  Шымкент қаласы физика - математика бағытындағы
  Назарбаев Зияткерлік мектебі.
  
  Механикалық машиналардың пайдалы әрекет коэффициенті
  
  
  
  Физика пәнінің мұғалімі:
  Абуов Ербол Абдигаухарович
  

• 2 слайд

  7.4 В Күш моменті. тепе-теңдік жағдайда тұрған дене үшін күш моменттер ережесін тұжырымдау.
  7.4 В Күш моменті. қарапайым механизмдердің түрлерін білу.
  Білімділігі: Энергияның сақталу және айналу заңын бір түрден екінші түрге айналу заңы екендігін есте сақтау және практикада пайдалану. Деңгейлік есептер мен сапалы есептерді шығаруда сақталу заңының маңызы үлкен екенін көрсету. Табиғаттағы энергия жайында оқушылардың жалпы түсініктерін қалыптастыру.
  Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, өз ойын толық жеткізуге өзіндік қор жасауға дағдыландыру және физикалық есептер шығаруға қалыптастыру.
  Сабақтың мақсаты:
  Сабақтың оқу мақсаттары:
  
  
  Сабақтың мақаттары:
  

• 3 слайд

  Тілдік мақсаттар: Төмендегі терминдерді ағылшын тілінде қолдану.
  

• 4 слайд

  Күтілетін нәтиже:
  Алған білімдерін физикалық ұғымдардың және шамалардың (қарапайым механизмдер, рычаг, көлбеу жазықтық, жылжымайтын блок, жылжымалы блок, механизмдердің ПӘК-і) мағынасын түсіндіру үшін қолдана білу;
  
  Қарапайым механизмдердің түрлерін ажырату, тұрмыстан және техникадан мысалдар келтіру.
  
  Аралас, сандық, сапалық және графиктік есептерді формулаларды қолдана отырып шығару;
  
  
  

• 5 слайд

  Физикалық диктант
  Физкалық шамалардың белгіленулерін және халықаралық бірліктер жүйесіндегі өлшембірлігін анықтап сәйкестендіріңдер.
  Физикалық шама Белгіленуі өлшем бірлігі
  А) күш 1) S 1) Вт
  Б) жол 2) F 2) Дж
  В) қуат 3) А 3) м
  Г) жұмыс 4) N 4) H
  

• 6 слайд

  Физикалық диктант
  Физкалық шамалардың белгіленулерін және халықаралық бірліктер жүйесіндегі өлшембірлігін анықтап сәйкестендіріңдер.
  Физикалық шама Белгіленуі өлшем бірлігі
  А) күш 1) S 1) Вт
  Б) жол 2) F 2) Дж
  В) қуат 3) А 3) м
  Г) жұмыс 4) N 4) H
  

• 7 слайд

  Адамның жәрдемшісі
  Біздің дәуірімізге дейінгі заманда адамдар өз еңбектерін жеңілдету үшін әр түрлі механизмдерді қолданған. Сол механизмдердің көмегімен адамның күшінен бірнеше есе артық күш алып отырған. 3 мың жыл бұрын ежелгі Египттегі Пирамидаларды салу үшін қажетті тас плиталарды орнынан жылжытып, жоғары көтеру үшін жай механизмдерді қолданған.
  

• 8 слайд

  Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар жай механизмдер деп аталады.
  Жай механизмдер
  Иіндік
  Көлбеу жазықтық
  Сына
  Бұранда
  Блок
  Жылжымайтын блок
  Жылжымалы блок
  

• 9 слайд

  Біз өмірлік тәжірибеден білеміз, адам ауыр жүктерді орнынан қозғалта алмайды. Себебі оның түсіретін күші дененің ауырлық күшінен аз болғандықтан дене орнынан қозғалмайды. Бірақ иіндіктің ұзын иіні арқылы көтеруге болады.
  

• 10 слайд

  Иіндік – қозғалмайтын тіреудің маңайында айнала алатын кез-келген дене.
  Біз өмірлік тәжірибеден білеміз, адам ауыр жүктерді орнынан қозғалта алмайды. Себебі оның түсіретін күші дененің ауырлық күшінен аз болғандықтан дене орнынан қозғалмайды. Бірақ иіндіктің ұзын иіні арқылы көтеруге болады.
  

• 11 слайд

  Аңызға қарағанда Архимед өзінің ашқан жаңалығынан соң, «Маған жердің тіреу нүктесін көрсетіңдер, мен оны көтеремін!»- деген екен. Архимедтің айтқаны шындыққа жанаса ма?
  
  
  
  
  
  

• 12 слайд

  Аңызға қарағанда Архимед өзінің ашқан жаңалығынан соң: «Маған жердің тіреу нүктесін көрсетіңдер, мен оны көтеремін!»- деген екен. Архимедтің айтқаны шындыққа жанаса ма?
  
  Аз күшті, иіндіктің көмегімен, үлкен күшпен теңестіруге болады.
  

• 13 слайд

• 14 слайд

  Иіндіктің 2 түрі бар
  1-текті иіндік
  2-текті иіндік
  

• 15 слайд

  ИІНДІКТІ ТҰРМЫСТА ҚОЛДАНУ
  

• 16 слайд

  ИІНДІКТІ ТҰРМЫСТА ҚОЛДАНУ
  

• 17 слайд

  Көлбеу жазықтық
  

• 18 слайд

  Көлбеу жазықтық
  

• 19 слайд

  Көлбеу жазықтық
  Қарапайым механикалық қондырғы, ауыр денелерді көлбеу бұрышпен жоғары көтергенде күштен ұтыс алу үшін қолданылады.
  

• 20 слайд

• 21 слайд

  Сына- көлбеу жазықтықтың бір түрі, бұл призмаға ұқсайтын қарапайым механизм.
  

• 22 слайд

  Бұранда — қарапайым механизм. Цилиндрдің айналасындағы көптеген көлбеу жазықтықтар жиыны.
  

• 23 слайд

• 24 слайд

  БЛОК
  Блок дегеніміз- өз өсінің төңірегінде айнала алатын,шетінде науасы бар доңғалақ тегершік. Блоктар жылжымалы және жылжымайтын болып екіге бөлінеді.
  Блок
  Жылжымалы
  Жылжымайтын
  

• 25 слайд

  Жылжымайтын блок деп – жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокты айтамыз.
  

• 26 слайд

  Жылжымайтын блок деп – жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокты айтамыз. Күштен ұтыс бермейді.
  

• 27 слайд

  Жылжымалы блок деп – жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отыратын блокты айтамыз.
  

• 28 слайд

  Жылжымалы блок деп – жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отыратын блокты айтамыз. Күштен 2 есе ұтыс береді.
  

• 29 слайд

  Механиканың «Алтын ережесі»
  Жай механизмдердің көмегімен күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз. Жұмыстан ұтыста, ұтылыста бермейді.
  

• 30 слайд

  Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті (ПӘК)
  Механизмнің немесе машинаның пайдалы әрекет коэффициенті (ПӘК) деп – пайдалы жұмыстың толық жұмысқа қатынасын айтамыз.
  
  ɳ= 𝑨 п 𝑨 т ∗𝟏𝟎𝟎%
  ɳ= 𝑵 п 𝑵 т ∗𝟏𝟎𝟎%
  

• 31 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  

• 32 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс толық жұмыс деп аталады.
  

• 33 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс толық жұмыс деп аталады.
  Қандай жұмысты пайдалы жұмыс дейміз (𝐀 п ) ?
  

• 34 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс толық жұмыс деп аталады.
  Қандай жұмысты пайдалы жұмыс дейміз (𝐀 п ) ?
  Механизмдердің басқа денелерді қозғалысқа келтіретін жұмысы пайдалы жұмыс деп аталады.
  

• 35 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс толық жұмыс деп аталады.
  Қандай жұмысты пайдалы жұмыс дейміз (𝐀 п ) ?
  Механизмдердің басқа денелерді қозғалысқа келтіретін жұмысы пайдалы жұмыс деп аталады.
  Не үшін толық жұмыс әрдайым пайдалы жұмыстан артық болады?
  

• 36 слайд

  Қандай жұмысты біз толық жұмыс дейміз (𝐀 т ) ?
  Механизмдердің өздерін қозғалысқа келтіретін жұмыс толық жұмыс деп аталады.
  Қандай жұмысты пайдалы жұмыс дейміз (𝐀 п ) ?
  Механизмдердің басқа денелерді қозғалысқа келтіретін жұмысы пайдалы жұмыс деп аталады.
  Не үшін толық жұмыс әрдайым пайдалы жұмыстан артық болады?
  Механизмдердің жұмыстарының бір бөлігі ортадағы кедергі немесе үйкеліс күштеріне қарсы жұмсалады.
  

• 37 слайд

  Көлбеу жазықтықтың ПӘК-і
  Көлбеу жазықтықтың ПӘК-і массаға тәуелді емес.
  Үйкелісті ескермеген жағдайда көлбеу жазықтықтың ПӘК-і бұрышқа тәуелді емес.
  Үйкелісті ескерген жағдайда көлбеу жазықтықтың ПӘК-і бұрышқа тура пропорциональ болады.
  

• 38 слайд

• 39 слайд

• 40 слайд

  Өз біліміңді тексер
  

• 41 слайд

  Өз біліміңді тексер
  сына
  

• 42 слайд

  Өз біліміңді тексер
  сына
  иіндік
  

• 43 слайд

  Өз біліміңді тексер
  сына
  иіндік
  иіндік
  

• 44 слайд

  Өз біліміңді тексер
  сына
  иіндік
  иіндік
  иіндік
  

• 45 слайд

  Өз біліміңді тексер
  

• 46 слайд

  Бұранда
  
  Өз біліміңді тексер
  

• 47 слайд

  Бұранда
  
  Сына
  Өз біліміңді тексер
  

• 48 слайд

  Бұранда
  Иіндік
  Тісті
  Сына
  Өз біліміңді тексер
  

• 49 слайд

• 50 слайд

• 51 слайд

• 52 слайд

• 53 слайд

• 54 слайд

• 55 слайд

• 56 слайд

  ЭКСКАВАТОР
  

• 57 слайд

  Терминдік сөздермен жұмыс
  

• 58 слайд

  Терминдік сөздермен жұмыс
  

• 59 слайд

  Деңгейлік тапсырмалар.
  А - деңгейі.
  Ұзындығы 10 м көлбеу жазықтық бойымен жүкті 5 м биіктікке көтереді. Бұл кезде күштен ...
  Ұзындығы 10 м көлбеу жазықтық бойымен жүкті 5 м биіктікке көтереді. Бұл кезде жолдан ....
  Ұзындығы 10 м көлбеу жазықтық бойымен жүкті 5 м биіктікке көтереді. Бұл кезде орын ауыстырудан ....
  Көлбеулік бұрышы 30 0 көлбеу жазықтық бойымен жүкті көтергенде, жұмысшы орын ауыстырудан ...
  Көлбеу жазықтық көмегімен жүкті көтерген кездегі пайдалы жұмыс 800 Дж, ал толық жұмыс 1000 Дж. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-і қандай? ( 80 % )
  Жылжымалы блоктың көмегімен массасы 3 т жүкті 6 м биіктікке көтергенде, тростың керілу күші 16 кН. Блоктың ПӘК-ін табамыз. ( 94%)
  
  
  

• 60 слайд

  Деңгейлік тапсырмалар.
  В - деңгейі.
  Ұзындығы 0,6 м көлбеу жазықтықпен 20 см биіктікке 400 г жүкті бірқалыпты көтеру үшін 2,5 Н күш әсер етілсе, көлбеу жазықтықтың ПӘК-і. ( 53% )
  Кемеде салмағы 20 кН трап ұзындығы 15 м көлбеу жазықтықпен судан 4,5 м биіктікке көтеріледі. Трапты тартып алатын тростың керілу күші 10 кН. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-і. ( 53% )
  Рычагтың ұзын иініне 2,5 кН күш түсіріп, қысқа иініне ілулі тұрған массасы 1 т жүкті көтереді. Жүкті 0,8 м биіктікке көтергенде, күш түсірілген нүкте 4 м биіктікке түсті. Иіндіктің ПӘК-і.
  
  
  

• 61 слайд

  Деңгейлік тапсырмалар.
  С - деңгейі.
  Массасы 54 кг шеге салынған жәжікті жылжымалы блок арқылы салынып жатқан үйдің бесінші қабатына 360 Н күшпен көтерді. Қондырғының ПӘК-і.
  Бір жылжымалы, бір қозғалмайтын екі блок көмегімен массасы 8 кг жүкті 8 м биіктікке көтереді. Жіптің екінші ұшына қанша күш салынады және қондырғының ПӘК-і 80% болса, жүкті көтергенде қандай жұмыс атқарылды?
  Жылжымалы блоктың көмегімен салмағы 200 Н құм салынған шелекті 5 м биіктікке көтергенде 1020 Дж жұмыс істелді. Блоктағы үйкеліс күшін және сыйымдылығы 12 л шелектің салмағын анықтаңдар.
  
  

• 62 слайд

  0 - 4
  (4 ті қоспағанда) төмен
  
  4 - 6
  (6 ны қоспағанда) қалыпты жағдай
  
  6 және одан көп жоғары
  Сабақты қанағаттандыру индексі
  Рефлексия
  

• 63 слайд

  Үйге тапсырма
  § 60. Механизнің пайдалы әрекет коэффициенті.
  
  

• 64 слайд

  Қолданылған әдебиеттер
  В.И. Кем, Б.А.Кронгарт «Физика және астрономия» Есептер мен жаттығулар жиынтығы» Алматы 2012
  Р. Башарұлы, У. Тоқбергенова, Д. Қазақбаева «Физика және астрономия» Алматы 2012
  Л.А.Кирик «Физика7 Самостоятельные и контрольные работы» Москва Илекса 2008
  «Физика 8 сынып» электронды оқулық, ҚР білім және ғылым министрлігі 2004 ж
  http://www.iralebedeva.ru/physic11.html
  http://www.collaborativelearning.org/sciencephysics.html
  
  

• 65 слайд

  Назар салып тыңдағандарыңызға рахмет!!!
  
  Сабақтың барлық материалдарын
  moodle.nis.edu.kz сайтынан таба аласыздар