Метал бетіне белгі салу әдісі

Батыс Қазақстан облысы

Қаратөбе ауданы

Үшағаш негізі отра мектебінің технология пәнінің мұғалімі Тапауов Мұратбек Төлеуғалиұлы.

Сабақ тақырыбы:Металл бетіне белгі салу әдісі..
Сарамандық жұмыс
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға металдың бетіне сурет және белгі салу технологиясы жайында мағұлмат беру.
Тәрбиелілігі: Оқушыларды ұқыптылыққа, іскерлікке тәрбиелеу.
Дамытушылығы: Металдың бетіне сурет және белгі салуда оқушылардың ептілігі мен алғашқы дағдысын қалыптастыру.
Көрнекілігі: Әр түрлі деңгейде жасалған жұмыстар, фото - буклет
Сабақ түрі: Топтық жұмыс, лекция, сарамандық
Әдіс - тәсілі: Баяндау, түсіндіру, жұмыс жасау.
Пән аралық байланысы: Тарих, сызу, сурет.
Сабақ жоспары:
1. Ұйымдастыру кезеңі -
а). оқушыларды түгендеу -
ә) сабаққа әзірліктерін тексеру -
б) жұмыс орнын ұйымдастыру -
2. Жаңа сабақ
3. Сарамандық жұмыс
4. Үй тапсырмасын тексеру
5. Үйге тапсырма
6. Қорытындылау
2. Жаңа сабақ: Материалға белгі, бейне салудың әдісі

Белгі түсіру - деп арнаулы өлшемнің, сызбаның, өрнектің немесе бұйымның, тіпті суреттің бейнесін металдың бетіне түсіруді айтамыз
Белгілеу сызығы - негізгі, бақылаушы және көмекші болып бөлінеді. Негізгі - деп арнаулы бұйым сызбасының шекара сызығын, өңделуін белгілейді.
Бақылаушы - деп негізгі сызықтың жанынан артықтау алынып қатар жүргізілген сызықты айтамыз.
Көмекші - тең бөліктегі симметриялы бөліктерді, ортаны және шеңбердің, радиустың ортасын анықтауға, т. б қолданылады.
Темірге сызу кезінде оны бізбен тырнау арқылы белгі түсіреміз немесе түсті металға карандашпен түсіреміз.
Бұйымның өлшемі темірге үш түрде түсіріледі. Олар – түзу белгіде, бір жазықтықтағы белгіде және кеңістіктегі белгіде.
Түзу белгідегі әдіс бір өлшемдегі тұтас темір бөлігін алу (мысалы сым темір, т. б.) қолданылады.
Бір жазықтықтағы әдіс белгілі бір бұйымның жалпы көлемін қамти отыра қолданылады.

Кеңістіктегі белгі кез келген бұйымның, өрнектің т. б. бейнесі металға түсірілген әдісі.
Темір бұйымының өлшемін немесе белгілі бір бейнені түсіру үшін бізде басқа арнаулы құралдар қолданылады
Олар: темір сызғыш, бұрыштама, біздер, арнаулы өлшеуіш аспаптар түрлері, арнаулы шеңбер сызғышы, т. б
Арнаулы біздер темірге белгілі бір бұйымның белгілі өлшемін немесе өрнектің бейнесін түсіруге арналады.
Өндірісте үш түрі кең көлемде қолданылады, олар 1 - алға домалақтанған басы үшкір қатты сым темірден жасалынған түрі; 2 - басы үшкір, аяғы қайырылған, арнаулы тұтқалы; 3 - ауыстырмалы инелі біз.
Қарапайым түртпе – бұл ұзындығы 100, 125 немесе 160 мм - лік, көлемі 8, 10, 12 мм - лік домалақ пішінді басы үшкірленген болат темір. Оның ұратын басы жіңішкеріп доғал келеді. Түртпенің ұшы жалпы 60 градуста өңделеді. Өте дәлдікті қажет ететін түртпе 30 - 45 градус шамасындағы түртпе, ал шеңбер тесілетін орынды белгілеу - 75 градус бұрыштағы түртпе қолданылады.

3. Сарамандық жұмыс

Дайындаманы тік бұрыштап сызу

Дайындамаға кернегіштің және өлшегіш циркульдің көмегімен белгі салу.

4. Үй тапсырмасын тексеру
1. Сараптау, талдау жасау.
Босату мен жасытудың айырмашылығы неде?
2. Бағалау
5. Үйге тапсырма
Темір өңдеудегі, өрнек түсірудегі құрал - саймандарды түрлерін, атқаратын
қызметтерін, қасиетін игере біліңдер?
6. Қорытындылауға арналған сұрақтар:
1. Материалға белгі түсірудің технологиясына мінездеме беріңдер?
2. Темір өңдеуде белгі, өрнек, өлшемдерді, т. б түсірудің маңызына, қолданылатын құрал - саймандарына сипаттама беріңдер?