Методическая разработка ««Жақсы қарым-қатынас жасауды үйренеміз»»

Тәрбиешілерге арналған кеңес
«Жақсы қарым-қатынас жасауды үйренеміз»

Нарымбетова Гүлжаухар

«Балдаурен» балабақшасының тәрбиешісі

Алматы облысы,Іле ауданы,Боралдай кенті

87079824534

Психолог М.И. Лисина “Қарым–қатынасты – ортақ нәтиже мен шешімге жету мақсатында орындалған екі не одан да көп адамдардың өзара байланысы ” деп түсіндірсе, ал, К.К..

Левин қарым – қатынастың бірнеше тәсілдерін көрсетті:.Әміршілдік қатынас– қол астындағылармен қатал қатынаста болу. Бұл жағдайда олар тек орындаушылар рөлін атқарады, қандай да болсын шешім қабылдауға қатыспайды;.Демократиялық қарым-қатынас, ол ұжым алдындағы міндеттерді талқылап бірлесе шешім қабылдауға мүмкіндік тудырады;.Либералды қатынас – жетекшілікпен ғана шектеледі. Бұл жағдайда талап қоюшылық, бір жүйе байқалмай әркім өз бетінше жүреді.

Балаларды бір бірімен жақсы қарым-қатынаста болу үшін, бірнеше маңызды ережелерге үйрету қажет, мысалы:

- ойнағың келе ме, рұқсат сұра;

- егер досыңмен ойынды бастасаң, оны тастап кетпе;

- ойнау барысында басқаларға қалай көмектесуге болатынын ойла;

- егер досыңның ұсынғаны қызығырақ болса, оны қолдай отыр;

- қоршаған адамдармен, өзіңе қандай қарым-қатынас күтудесің, сондай сен де бол;

- өзіңнің көз-қарасыңды,дұрыстығыңды дәлелдегің келсе, ұрыспа, мейрімді бол;

- қатысушылардың пікірлерін ескеру қажет;

- өзіңе үнемі басты рөлдерді талап етпе;

- ойын барысында әділ бол;

- егер қасыңдағы бала көңілсіз болса, оған көмек бер, келесіде саған қол ұшын берер.

Осы аталған ережелерді біле отыра, балалар өздерінің қылықтарын дұрыс бағалайтын болады.

Алдымен, сіз балалардың қарым-қатынасын және неге бұл ережелер орындалу қажеттігін түсіндіресіз , содан кейін балалар ұжымында баланың нақты мінез-құлықтарын анықтайсыз. Балаларға күнделікті үйренген «рахмет», «өтінемін» деген сөздерден басқа «сұраймын», «рұқсат етіңіз» сияқты сөздерді үйрету қажет. Ең бастысы бір-біріне жақсы,мейрімді қарым-қатынасты тудыруға, ізет көрсетуге, үлкенге құрмет көрсетуге үйрету үшін, балаларға жағдай туғызу қажет

Балалардың бір-біріне жағымды қарым-қатынасты үйрету үшін, келесі міндеттерді ескеру қажет:

-Топта ыңғайлы-жылы климат болу қажет;

-Балалар болашақта өзінің қоршаған ортасында дұрыс қолданатын қарым-қатынасты тәрбиелеу де, өмірлік жағдаяттар туғызып, балалардың өмірін солармен байланыстыру қажет.

Жақсы қарым-қатынастың бастамасы бұл бір-бірімен мейрімді сөйлесуден басталады.

Басты әсерлердің бірі, әрине үлкендердің мысалында үйретіледі. Балаларға жағдайларды үйрету барысында, үлкендердің  бір-бірімен қарым-қатынасы  еске түсіріледі. Балаларға балабақшадағы  ұжымның бір-біріне қарым-қатынасы мысал етіледі. Балалардың бір-біріне жақсы қарым-қатынасты қалыптастыру үшін педагогтар түрлі әдістер қолданады:

-Дидактикалық, қимылды, рөлдік, сахналық, ұлттық ойындарды қолдану;

-Оқу іс-әрекеттер;

-Құрылған жағдаяттарды анализден өткізу;

-Өлеңдер, тақпақтар, мақалдар жаттау;

-Әңгімелер,көркем әдебиеттерді оқу ;

-Үлестірмелі материалдарды және суреттерді қарау;

-Кроссвордттарды шешу, туған күндерді өткізу, видеофильмдерді,мультфильмдер көру;

-Балалар жұмысының көрмесі ;

-Жобалау әдісі

Ойын арқылы балалар өмірге үйренеді. Ойын арқылы қарым-қатынас жасауды түсінеді. Ойынның  негізгі мазмұны әрине ойыншықтармен ойнай алуы, басқалармен ойын барысында араласуы.Ойын кезінде балалар қарым-қатынас жасауды дұрыс түсінеді, әрі нақты орындайды.Жақсы қарым-қатынасты үйретудің маңызды компоненттердің бірі көркем әдебиеттер оқу

Көркем сөз балалардың ойына ғана әсер ете қоймайды, сонымен қатар жақсы болуға тартады, мейрімді қарым-қатынасқа баулиды.

Оқу іс-әрекеттер барысында көркем әдебиеттен тақырыптарды дұрыс бөлудің нәтижесінде, балалардың бойында жақсы қасиеттерді тәрбиелеуге болады

Жақсы әдістердің бірі бұл – ойын алдында, ойыннан кейін әңгімелер құру. Осындай әңгімелердің арқасында балалар бір-біріне деген дұрыс қарым-қатынасты түсінеді.

Әңгімелердің мазмұны:

- балалар өмірлік тәжірибеден алған өзін-өзі ұстау ережелерін айтады

- балаларға топта болған нақты жағдайларды естеріне түсіріп, оларды анализден өткізіп, бағалауға мүмкіндік беруге болады.

- әңгемелерді оқи отыра, оны аяқтамай, балаларға өздеріне аяқтауға мүмкіндік беру және балаларға бас кейіпкерлер орнына өздерін қойып, олардың орнына не істер еді, соны анықтау

- өмірден алынған нақты әңгімелерді қарастыру, түрлі мақалдар мен нақыл сөздер қолдану қажет

Әсерлі әдістердің бірі әңгімелесулер барысында суреттерді қолдану.

Сонымен қатар, сюжеттік суреттерді қолдана отырып, әңгімелерді қолдану жатады.

Тәжірибелік тренингтер өте маңызды

- досыңа көмектес,

- өтініш білдіру,

- басқа баладағы ойыншықты алғын келсе, не істеу қажет

- қалай амандасу қажет

(қоштасу),

-қалай кешірім сұрау қажет

Ересек топтарда ойындар мен пиктограммаларды қолдану арқылы жаттығулар жасайды. Адамдардың негізгі эмоцияларын үйретуде схемалар мен графикалық суреттер қолданады.