"Ми бөліктері және үлкен ми сыңарлары". Биология, 8-сынып.

Сабақтың құрылымы

Күні: 27.10. 2015ж	Пәні: биология	Сыныбы: 8	Оқушы саны: 25
IIІбөлім. Жүйке жүйесі (5 сағат).
Сабақтың тақырыбы	Ми бөліктері және үлкен ми сыңарлары қыртысының аймақтары.
Сілтеме	1. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық 2. Биология оқыту әдістемесі. 8 сынып 3. 8- сыныпқа арналған биология оқулығы. Р.Әлімқұлова, Р.Сәтімбеков, А.Соловьева 4.  Биология пәні бойынша дидактикалық материалдар. 5.Интербелсенді әдіс-тәсілдер.
Жалпы мақсаты	ми бөліктерін ажырата отырып, олардың қызметімен таныстырып, жүйке жүйесінің адам денсаулығы үшін маңызы зор екендігін оқушылар санасына қалыптастыру.
Оқыту нәтижесі	Үлкен ми сыңарлары. Жүйке жүйесінің гигиенасы туралы түсінеді, талдайды, жинақтайды, бағалайды.
Түйінді идея
Модульдер	1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер (Диалогтік оқыту). 2.Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету 3.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау 4.Оқыту мен оқуда АКТ-ны пайдалану 5.Талантты және дарынды балаларды оқыту 6.Оқушылардың жас ерекшелігіне сәйкес оқыту және оқу 7.Оқытуды басқару және көшбасшылық
Әдіс-тәсілдерді	«Топта оқу», «Шеңбер», «Ойлан, жұптас».
Ресурстар	Жүйке жасушалары мен ұлпалары, жүйке жүйесінің бөлімдерінің, жұлынның құрылысы көрсетілген көрнекі кестелер; интерактивті тақта..

Сабақ жүргізуге арналған мұғалім жазбалары

	Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті	ҰБТ сәті
	Ұйымдастыру	Оқушылармен сәлемдесу, Оқушыларды түгендеу.	Оқу құралдарын дайындау. Сабақтың мақсаты мен кезеңдерімен танысу.
	Үй тапсырмасы	Жүйке жүйесінің маңызы, құрылысы туралы сұрақтар қояды.	Қойылған сұрақтарға жауап береді.	2 нұсқада тест таратылады.
	Сергіту сәті	«Бағалайтын қолшатыр» -Ашылған қолшатыр суретін салыңыз, әр сымына көршіңізді сипаттайтын сөзді жазыңыз.Неше сым сонша сөз болу керек.
	Топқа бөлу	Топқа бөлу (әртүрлі түстер арқылы)	Сәйкес түстерге байланысты топтарға бөлінеді.
	Жаңа сабақ	Әр топқа тақырыпты  бөліп беру, жеке, топта оқуға тапсырма беру. 1 – Үлкен ми сыңарларының құрылысы 2 – Үлкен ми сыңарларының қызметі 3 – Жүйке жүйесінің гигиенасы 4 – Спирттік ішімдіктің жүйке жүйесіне әсері.	«Топта оқу» арқылы талқылап, түсіндіріп, топ алдында қорғауға дайындалады.	Ми қыртысын сұр зат түзеді. Қыртыста 14 миллиардтан астам нейрондар болады. Қалыңдығы 2-3 мм. Невропатолог-жүйке ауруларын емдейтін дәрігер. Мидан 12 жұп жүйке тарайды.
	Мағынаны ашу (топтастыру әдісі)	Мұғалім   тақырыпқа  қысқаша түсінік береді.	Топтар мұғалім түсіндірмесін тыңдайды. Керек жерлерін дәптерлеріне жазып отырады.	Электроэнцефалография- Мидың жұмыс істеу белсенділігін анықтау әдісі. Электроэнцефалограмма- Ми жұмысын, ондағы өзгерістердің ырғағын жазып алу. Электроэнцефалограф аспабы арқылы жазады.
	Бекіту (ой-толғаныс)	Бөлінген тақырыптар бойынша топтарды  топ алдында қорғауға шақыру.	Әрбір топ  топ алдына шығып түсінгендерімен  ой бөліседі.	Никотин мидың қозуын күшейтеді. Ішімдік жүйке жүйесін бұзып, бүкіл ағзаны улайды.
	Бағалау	Бағалау. Топ жетекшілерінің бағасымен танысып, өзінің бағасын шығарады.	Топ жетекшілері топ мүшелерінің бағасын жариялайды.
	Үй тапсырмасы	Шығармашылық жұмыс әр топ «Жұлының зақымдануының адам өміріне қауіптілігі» тақырыбында презентация жасап келу немесе реферат дайындау	1.      §17 .Оқулық мәтінін оқу. 2.      Сұрақтарға жауап беру
	Рефлексия	Топтарға жеке рефлексия жасатады.	Берілген стикерге рефлексия жасайды.

Тақырыбы	Биология пәнінен оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға арналған тест тапсырмаларын құрастыру ерекшеліктері
Мақсаты	Функционалды сауаттылық» ұғымын анықтау. Оқушының шығармашылық қабілетіне байланысты әр түрлі тапсырмалар беру арқылы функционалдық сауаттылықтарын дамыту. Пән арқылы байланысты бақылай орырып, басқа пәннен алған білімдерін пайдалана білуге дағдыландыру. Өздіктерінен шешім қабылдауға және анализ жасауға үйрету.Өз қателігінен үйренуге, мойындай білуге тәрбиелеу.
Күтілетін нәтижелер	Тапсырмалрды орындау арқылы функционалдық сауаттылықтары дамиды. Пән аралық байланыстары орнайды.
Ресурстар	Тақырыптық тапсырмалар, үлестірме парақтар,   интерактивті  тақта, слайд, рефлексия парағы,
Сілтеме	PISA халықаралық зерттеуін жүргізу аясында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту әдістері бойынша ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы. Биология оқулығы. Ғалам тор материалдары.
Әдіс-тәсілдер	Жұппен, топпен жұмыс жасау,  сұрақ-жауап
Жұмыс барысы	1.Ұйымдастыру. 2.Негізгі бөлім: PISA зерттеулерінің әдісімен тест тапсырмаларын  құрастырудағы ерекшеліктер (слайд арқылы теория түрінде). Дарынды оқушымен жұмыс. Жоба қорғау.  3.Топтарға тапсырмалар тарату. 4.Қорытынды. 5.Рефлексия
Ұйымдастыру	Сәлемдесу. Сабақтың мақсат, міндеттерімен, күтілетін нәтижелерімен таныстыру. Топқа бөлінеді.
Негізгі бөлім	Интерактивті тақта арқылы теория түсіндіріледі. Топтарға тапсырмалар таратылады.
Қорытынды	«Ыстық картоп» әдісін пайдалана отырып, оқушылар өздері қорытындылайды.
Рефлексия	Нені білдің?

Сабақ жүргізуге арналған мұғалім жазбалары

№	Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
I	Ұйымдастыру	Сәлемдесу. Сыныпты түгендеу	Кезекші оқушы сабаққа келмеген оқушыларды анықтайды.
II	Топқа бөлу	Қағаз қиындылары арқылы	Өздері таңдаған қағаздар бойынша топқа бөлінеді.
III	Сергіту сәті	«Көршінің суреті».	Оқушылар бір біріне қарап отырып, төбелеріндегі қағазға көршісінің суретін салып, тілектерін жазып сыйға тартады.
IV	Дарынды оқушымен жұмыс	Жоба қорғау	Өздері зерттеп жүрген тақырыптары бойынша таныстырылымдарын тақтадан көрсете отырып, қорғайды.
V	Мағынаны ашу (топтастыру әдісі)	3 топқа әр түрлі тапсырмалар беріледі.	Әр топ берілген мәтінмен танысып, деректер жинап, сұрақтарға жауап беру арқылы тапсырманы орындайды. 1.Оқиды, ойлайды, өз ойларын ортаға салып қорытады. 2.Мәтін бойынша сұрақтар даярлайды. 3.Берілген мәтіндегі деректерді дәптерге түртіп алу. 4.Флипчартқа түсіру.
VI	Бекіту (ой-толғаныс)	Топтардың тапсырмаларды қорғауы.	Әр топ өздерінің тапсырмаларын тақтаға шығып, таныстырады, дәлелдейді.
VII	Қорытынды	«Ыстық картоп» әдісі арқылы
VIII	Бағалау	Топтар бір бірін бағалайды.
ІX	Рефлексия	Бүгінгі сабақта не үйренгендері, ненің қиындық туғызғанын жазады.

Оқушыларға ұсынылатын тапсырмалардың түрлері:

1.Бейімделушілік

Құстардың аяқтары мен тұмсықтарының пішіндері не себептен әр түрлі деп ойлайсың? Аяғы мен тұмсығы сәйкес келетін құсты мысалға алып, жауабыңа түсініктеме бер.

Ол тек қоректену сипатынан ғана емес, оны іздеп табу тәсілдерімен анықталады.

2.Қан құю

1.Қаны IV топқа жататын адам ауыр жарақат алды, ол адамға қан беру үшін қан топтары II  2 адам, III 1 адам, IV 1 адам, I 2 адам алты адам көмекке келді. Жарақаттанған адамға кімнің қанын құюға болады. Жауабыңа түсінік бер.

Донордың қаны	Аурудың қаны
	I ab	II A b	III B a	IV AB
I ab	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ
IIA b	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ
III Ba	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ
IV AB	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ	Иә/жоқ

Бір адамның қанын кез келген адамға құя беруге болмайды. Өйткені адам қанының құрамы біркелкі емес. IV топқа жататын қанды тек IV топқа құю ұсынылады. Басқа топтарға бұл қанды құйса, онда қан ұйып, қан тамырлары бітеледі де, қанның ағуына кедергі келіп, адам өліп кетеді.

3.Ас қорыту

3.XVIII ғасырда француз ғалымы Реомюр жыртқыш құстардың жұтқандарын ауыз арқылы қайта құса алатынын, брақ мұнда қауырсынның, сүйектің қорытылмай қалатынын біле ртырып, құстарға қабырғаларында тесіктері бар, ішінде тығыздалып ет салған түтіктерді жұтқызған. Бір тәуліктен соң құс бұл түтікті ауыз арқылы құсады, бірақ түтік бос болады. Бұл тәжірибеден қандай қорытынды жасауға болады?

Ас қорыту

4.Мынадай мақалдар мен мәтелдерді физиологиялық тұрғыдан дәлелдеңдер:

·         Ас ішкенде сөйлемес болар.

·         Тәбет тамақ ішкен кезде ашылады.

·         Таңертіңгілік асты өзің же, түстік асты жолдасыңмен бөліс, ал кешкі асыңды жауыңа бер.