Модель және олардың түрлері

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Модель және олардың түрлері

Cабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға модель, модельдеу  және олардың түрлері мүмкіндіктері  туралы түсінікті қалыптастыру. Теориялық білімдерін жетілдіру.
Тәрбиелік: Ойлау, өзін-өзі тексеру қабілетін арттыру. Қоршаған ортадағы көрген дүниесін бейнелей білуге тәрбиелеу.

Дамытушылық: Логикалық  ойлау, көзбен көру арқылы есте сақтау  қабілетін дамыту.

 Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, компьютер, оқулық, кеспе қағаз
 Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Жаңа  сабақ

      Модель тікелей қабылдауға немесе көруге мүмкін емес объектілер мен процестерді көрнекі түрде бейнелеуге мүмкіндік береді. Көрнекі модельдер оқу үрдісінде жиі қолданылады. Геграфия курсында Жер планетасы мен оның моделі – глобус арқылы танысамыз, физика курсында двигательдің ішкі жану жұмысын оның моделі арқылы меңгереміз, химияда заттың құрылымын зерттеуде молекулалар мен кристалл торлар модельдерін қолданамыз, биология сабағында адамның дене құрылысымен анатомиялық муляж арқылы танысамыз т.б. Яғни,

Модель дегеніміз- нақты обьектіні, процесті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету .

Модельдеу- объектілерді, процестерді және құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың модельдерін (макеттерін) құру.

Модель 4 түрге жіктеледі:

1.      Қолдану аймағына қарай

2.      Уақыт факторына қарай

3.      Білім саласына қарай

4.      Көрсету тәсіліне қарай

Ø  Қолдану аймағына қарай модель не үшін, қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірибелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық топтарға бөлінеді.

Ø  Модельді уақыт факторына байланысты динамикалық және статистикалық деп 2 топқа бөлеміз.

            Статистикалық модель-объек жөнінде алынған ақпараттың белгілі бір уақыт          

            бөлігіндегі үзіндісін айтуға болады.

           Динамикалық модель-уақыт барысындағы объектінің қасиеттерінің өзгерісін          

            көрсету мүмкіндігін береді.

Ø  Модельді білім саласы бойынша (физикалық, әлеуметтік, тарихи және т.б.)және басқа көптеген факторлары бойынша жіктеледі.

Ø  Модель көрсету тәсіліне қарай материалдық және ақпараттық болып үлкен 2 топқа бөлінеді. Материалдық модельді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айиуға да болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі олар тек ақпараттан ғана құралады. Мұндай модельдер  қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.

            Таңбалық модель деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл          

            құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельдерді айтады. Таңбалық модельдерге

            суреттер, мәтіндер, график, схемалар мысал бола алады.

            Вербальдік модель-ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель

 ІІІ. «Сәйкестендіру» ойыны

ІҮ. Компьютермен жұмыс

1.      Отырған информатика кабинетінің план сызбасын Power Point бағдарламасы арқылы сызу

2.      Модельдерді ақпараттық және материалдық түрге бөліңдер (глобус, карта, үйдің макеті, формула, робот, гүлдің суреті, сабақ кестесі, Менделеев кестесі, машина, тігін машинасының схемасы, манекен)

3.      Керекеті суретті таңдау арқылы Исаак Ньютонның  «Эврикасын» құрастырып, оның кандай модельге жататынын анықтаңдар.

Ү. Сабақты бекіту «Венн диаграмма»

 

ҮІ. Үйге тапсырма. Динамикалық және статистикалық модельдерге 2 мысалдан келтіру.

• 1 слайд

  Модель және олардың түрлері
  Модель дегеніміз-нақты объектіні, процесті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету.
  
  Модельдеу-объектілерді, процестерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың модельдерін (макеттерін) құру.
  

• 2 слайд

  Модель түрлері
  Қолдану аймағына қарай
  Уақыт факторына қарай
  Көрсету тәсіліне қарай
  Білім саласына қарай
  Оқу
  Тәжірибелік
  Ғылыми-техникалық
  Ойын
  Имитация-лық
  Статистикалық
  Динамикалық
  физикалық
  химиялық
  географиялық
  математикалық
  Экономика
  лық т.б.
  Материалдық
  Ақпараттық
  Таңбалық
  Вербальдық
  Компьютерлік
  Компьютерлік емес
  

• 3 слайд

  Қолдану аймағына қарай
  Оқу
  Тәжірибелік
  Ғылыми-техникалық
  Ойын
  Имитациялық
  

• 4 слайд

  Уақыт факторына қарай
  Статистикалық
  Динамикалық
  

• 5 слайд

  Білім саласына қарай
  Химия
  Физика
  Биология
  Экономикалық
  География
  Математика
  

• 6 слайд

  Көрсету тәсіліне қарай
  Материалдық
  Ақпараттық
  Таңбалық
  Вербальдік
  Компью-
  терлік
  Компью-
  терлік емес
  

• 7 слайд

  Компьютерлік
  Ақпараттық
  Статистика
  Ойын
  Вербальдік
  Динамика
  Имитация
  Материалдық
  Компьютерлік емес
  Таңбалық
  «Сәйкестендіру» ойыны. Сөздерді керекті суретке (модельге) қоямыз.
  

• 8 слайд

  Компьютермен жұмыс
  
  Отырған информатика кабинетінің план сызбасын Power Point бағдарламасы арқылы сызу
  Модельдерді ақпараттық және материалдық түрге бөліңдер (глобус, карта, үйдің макеті, формула, робот, гүлдің суреті, сабақ кестесі, Менделеев кестесі, машина, тігін машинасының схемасы, манекен)
  Керекті суреттерді таңдау арқылы Исаак Ньютонның «Эврикасын» құрастырып, оның кандай модельге жататынын анықтаңдар.
  

• 9 слайд

  Венн диаграмма
  
  Материалдық
  Ақпараттық
  ұқсастығы