Баяндама тақырыбы:
« Модульдік технологияны қолдану жолдары»
Темирбаева Жибек Кабдуллаевна
Павлодар қаласының №39 инновациялық
үлгідегі гимназиялық сыныптары бар
жалпы орта білім беру мектебі
мемлекеттік мекеме
Қазақ тілі пәні
Ана тілімізді өзге ұлтқа оқытудың басты мақсатын назарға
ала отырып ,келесі жетекші қатысымдық әдіспен оқыту жүйесін айқындап ,оның
теориялық негізін қалаған ғалым Ф.Оразбвеваны пайымдауынша « Қазақ
тілін үйретуде қатысымдық әдісті пайдаланудың ең тиімді жолының тіке байланысқа
негізделіп адам мен адамның тікелей қарым-қатынасы арқылы тілді үйретуді өн
бойы оқушыларды ауысша және жазбаша қатынасқа тарту,яғни,осы тілде бір-бірімен
еркін тілдесу білігі мен дағдысын қалыптастыру дамыту негізінде құрылуы тиіс
деген сөз. Ана тілімізде өзге ұлтқа оқытып үйрету кіріктіре оқыту ұстаным
арқылы жүзеге асады. Ол ана тілімізді оқытып үйретуде тіліміздің барлық
салаларын ,яғни фонетика ,лексика,грамматиканы жеке-жеке алып оқытудың
емес,керісінше оларды белгілі бір сөйлеу жағдайында нақтылы сөздерді ,сөз
тіркестері,сөйлемдер диологиялық бірліктер,тұтас тіркестер,сондай-ақ мәтіннің
ішінде қолдана отырып,сөйлеу әрекеті барысында тез меңгереді.
Тіліміздің әр түрлі формада,әр түрде көрініс беретін қатысым құралы
ретінде феномен ретіндегі көп қырлылық ,көп жақтылылығын ескере отырып оның
ерекшклігін түсініп,талапқа сай ұйымдастыра білу қажет.
-ана тілімізді өзге ұлтқа оқытып –үйретуде ауызша тілдесімді
жетістікпен менгеруге мүмкіндік беретін тындалымға ерекше көңіл бөлінетіні
белгілі.Сондықтан алғашқы сабақтан бастап оқушылардың таңдап отырған мәтіңнін
мазмұнын аудармасыз түсіну дағдысын қалыптастырған жөн.Және де оқушылардың
сөйлеу тілін тындап қалыптастырған жөн.
Және де оқушылардың сөйлеу тілін,тыңдап-түсінуін дамытатын әр түрлі
дыбыстау, техникалық құралдарын қолдану тиімді:
- ең алдымен монологтік және диалогтік тілдің өзіндік ерекшелігін
анықтап алып,сабақты соның негізінде құрған дұрыс.Оқушыларды байланыстыра
сөйлеуге оқытып-үйрету барысында, олардың тілінің логикалық тұрғыда жүйелілігін
жан-жақтылығын,дұрыстығын және берілген жағдаймен байланыстылығын қадағалап
отырған орынды.
- оқушылардың мәтінді өз бетінше дауыстап оқуын әрдайым қуаттауымен
қатар, олардың мәтінді мәнерлеп оқуына да көңіл бөлген дұрыс. Мәтінді іштей оқу
өзге ұлт өкілдеріне өте күрделі.Дегенмен, оқушыларды мәтінді іштей оқу оның
мазмұнын өз сөздерімен айтып беруге дағдыландырылған жөн. Ол үшін әр түрлі
мәтіннің мазмұнын түсінуге көмектесетін жаттығу жұмыстарын ұйымдастыру
қажет.Тілімізді оқытып-үйретудің алғашқы қадамынан-ақ оқылым мәдениетінің
негізін салу қажет.Оқушылар мәтіннің тақырыбын алғаш оқығанда-ақ,осы мәтін не
жайында болатынын,қандай мәселе қозғайтынын аңғарып отыруға үйрету
қажет.Мәтіннің бірінші және соңғы абзацтарын қарап шығып,негізгі ойын,мазмұнын
айтуға машықтандыру дұрыс.
Оңтайлылық ұстанымы.
Әлеуметтік сұраныстың әрдайым жаңарып отыруына сәйкес бұл ұстаным
модуль мазмұнынының еркін өзгеруін талап етеді.Ең алдымен, бұл оқыту мазмұнына
тән екенін тәжірибе көрсетіп отыр.Бұл жағдай,әсіресе,болашақ мамандарды
оқытудың сапасына әсер етеді.Себебі, ғылыми-техникалық прогрестің жоғары даму
қарқыны арнайы, жалпы техникалық білімдердің ескеруіне әкеліп соғады. Кейде,
жалпығылымдық білім саласын қайта қарауды талап етті. Сондықтан, білім
жүйесінің барлық саласында жыл сайын оқу материалы жаңарып, өңделіп, оңтайланып
отырғаны жөн. Оқу материалын әрдайым тез өзгертіп, толықтырып, дамытып отыруға
оңтайлы.
Бұл жағдай қазақ тілін модульмен оқытуда оңтайлылық ұстанымын қолдануға
мүмкіндік туғызады. Аталған ұстанымның жүзеге асуы келесі әдістемелік
қағидалармен сипатталады:
-
әр бөлімнің, одан қалды әр
модульдің мазмұнын жеңіл өзгертуге немесе толықтыруға мүмкіндік бар:
-
әр түрлі модульдің
бөлімдерін өзгерте отырып, жаңа модульдер құруға болады.
Модульдің әр бөлімі жеңіл өзгеріп, ауысып отыруға оңтайлы болуы
тиіс.Мұны өрнекпен былай беруімізге болады.
Модульмен оқытуға жалпы ( модульді бағдарлама үшін ), жеке (модульге),
арнайы ( модульдік бірлік, оқу элементі үшін ) мақсаттарының дәл анықталуы
тән.Мақсат- жетуге бағытталған әрекеттің нәтижесін сезіну. Мақсаттар кез келген
модульдің бөлінбес бөлшегі болып саналады.
Модуль мақсат қояды, сонымен қатар оларды ашады, түсінуге
көмектеседі.Егер мақсатқа апаратын әрекет саналы болса, онда біршама табысты
болады.Оқудағы табыс, көптеген жағдайда, мақсатқа қатаң бағынуына байланысты
болады.
Бұл ұстаным тілді оқытып-үйрету жақын, таяу және қашықтықтан мақсатын
терең түсініп, ұғынуын талап етеді.Басқарудың кез келген үрдісі мақсаттың анықталуынан
басталады.Сондықтан, егер тілді оқытып-үйретуде оқушылар өзін-өзі басқару
мүмкіншіліктерін пайдаланса, онда оларға тілді оқып-үйрену мақсаттарын (аралық
және негізгі)анық түсіндіріп, ұғындыру қажет.
Қазақ тілін модульмен оқытуда алдағы мақсаттың нақтылық ұстанымын
жүзеге асыру үшін кейінгі қағидаларды ескеру керек:
-
оқу жылының басында оқудың
толық кезеңіне арналған модульмен оқыту бағдарламасын оқушыларға ұсыну керек:
-
модульмен оқыту
бағдарламасында кешенді дидактикалық мақсатты нақты анықтау қажет. Оны әр оқушы
жете түсініп, алдағы мәнді нәтиже ретінде ұғынуы керек:
-
көзделген мақсатқа жету
үшін модульмен оқыту бағдарламасы оқу әрекеттері бағдарламасын қамтуы керек,
яғни, оқушы жақын, таяу және қашықтағы нәтижеге жету үшін әдістемелік нұсқаумен
қамтамасыз етілуі керек:
-
әр элементтің басында
тілді оқытып-үйретудің жеке мақсаттарын әрекет нәтижелері ретінде дәл көрсету
қажет:
-
міндетті түрде әр
модульдің басында тілді оқытып-үйретуді кіріктіретін мақсаттарын әрекеттің
нәтижелері ретінде нақты сипаттау керек.
Қазақ тілін модульмен оқыту барысында оралымдылық, икемділік ұстанымын
жүзеге асырып, кейінгі әдістемелік ережелерді сақтау керек:
-
базалық дайындық өлшемі
бойынша оқыту мазмұнын жекелеу үшін білімді анықтаудың алғы диагностикасын
өткізу:
-
білімді анықтаудың алғы
диагностикасы, оның нәтижелері бойынша нақты модульдің жекеленген құрылымын
жеңіл құруға болатындай жасалуы қажет:
-
оқытудың жекеленген
мақсаттарына негіздей отырып, оқу мазмұнын жекелеу үшін оқушы,ұжым жекеленген
тұлға оқуды қажетсінуі анализін жасау керек:
-
білімді меңгерудің
жекеленген қарқынын қамтамасыз ету қажет:
Берілген тарау, блок немесе тақырып бойынша
бағдарламада меңгерілуі тиіс деп көрсетілген міндетті білім, білік және
дағдыларды, сондай-ақ оқыту мақсаттары мен міндеттерін айқындау.
Берілген модуль бойынша оқу материалының тұтас
мазмұнын оқып-зерттеу.
Берілген модуль бойынша негізгі мағынаны білдіретін
түйінді ұғымдарды, тақырып бойынша негізгі ақпарат беретін рельефтік (код
сияқты) сөздерді табу.Олардың өзара байланысы мен өзара бағыныштылығын анықтау.
Тұтас тақырып бойынша тірек-сызбаларын құрастыру
( анықталған түйінді ұғымдар мен кодтар негізінде).
Оқу модулінің тұтас мазмұны бойынша тестілік
тапсырмалар құрастыру (15-20 тапсырма шамасында)
Берілген модульдегі оқу материалының тұтас мазмұны
бойынша сынаққа қажетті сұрақтар мен тапсырмалар блогін құрастыру ( оқу пәнінің
өзіндік ерекшелігіне орай сынықты диктантпен, бақылау жұмысымен алмастыруға
болады).
Сөйлеу бөлімін өзгерту.Оқытудың белсенді формаларын
таңдау. Оқу материалының мазмұны бойынша әрбір оқушыға арнап бірінші күрделілік
дәрежесіндегі, орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырмалар және оқытудың
ізденушілік (зерттеушілік) элементтері бар аса күрделі дәрежедегі тапсырмалар
әзірленді.
4-сынып оқу сабағының басты мақсаты 3-сыныпта алған
білімдерін бекітіп, сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді, мәтіндерді талапқа
сай оқумен қатар, оқығандарының толық мазмұнын,мәнін түсініп, түсінгендерін өз
сөздерімен пікір алысуға мүмкіндік жасау. Сол себепті 4-сыныптан бастап оқылым
түрлеріне үлкен мән беру керек. Олар мына төмендегідей төрт түрге
бөлінеді:танымдық оқылым,зерделік оқылық,ізденімдік оқылым, көрсетімдік оқылым.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.