Сабақтың тақырыбы: Қазақстан композиторларының домбыраға, қобызға арнаған
күйлері
Сабақтың мақсаты:
I. Білімділік:
Қазақтың ұлттық
аспаптары, күйшілік өнерімен таныстыру, Қазақстан композиторлары туралы мәлімет
беру, сұрақ қою арқылы білімдерін тексеру;
II Тәрбиелік:Қазақ еліне, мәдениетіне, өміріне, тарихына күй тыңдау арқылы музыканы
сезіне, түсіне білуге тәрбиелеу;
III. Дамытушылық:
Күйді тыңдай отырып, оны елестете білуде логикалық
ойлау қабілеттерін дамыту, күй өнеріне қызығушылықтарын арттыру;
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Әдіс –
тәсілдері: түсіндіру, талдау, орындау
Көрнекілік: күйсандық, домбыра, қобыз аспаптары; күйші – композиторлардың
суреттері.
Ұйымдастыру кезеңі:
I. Оқушылармен амандасу
II. Сабақтағы қатысымдарын түгендеу
III. Үй тапсырмасы
Үй тапсырмасы
бойынша тақтаға сандықша ілінеді, сол сандықшаның ішінді 6 домбыра бар. Оқушылар
тақтаға кезекпен шығып, домбырадағы үйге берілген тапсырма бойынша жазылған
сұрақтарға жауап береді. Қайсы сұрақтың жауабын дұрыс тапса, сол оқушыға
домбыра сыйға тартылады.
Сұрақтар:
·
Аспаптық шығарма деген не?
·
Аспаптық музыка деген не?
·
Концерт дегеніміз не?
·
Этюд деген не?
·
Соната деген не?
·
Аспаптық жанрда көптеген шығармаларды өңдеген
композиторларды ата.
·
Қандай аспаптарға арнап композиторлар қандай
шығармалар жазды?
Сабақтың
барысы:
1.
Күй туралы
2.
XVIII – XIX ғ күй өнері
3.
Қазіргі композиторлардың күйлері.
Оқушыларға
мен «Нені білдім?» карточкалары таратылады.
1. Күй – бағдарлы, мазмұыны бар, көркемдігі жоғары аспапты жанр, қазақ
халқының музыкалық мұраларының бірі. Әр аспапта орындалуына байланысты домбыра,
қобыз және сыбызғы күйлері болып бөлінеді.
Кезінде халық музыканттары күй тартуды
бірінен – бірі тыңдап, есте сақтау арқылы үйреніп дәстүрлі мұра ретінде
меңгерген. Онда табиғат құбылыстары, тарихи оқиғалар, халық мерекелері, жан –
жануарлар, аңыз – ертегілер, адам сезімдарі, т.б. түрлі оқиғалар мен құбылыстар
суреттеледі.
2. Күйшілік өнер сонау XVIII ғ басталған.
XVIII соңында жоғарғы деңгейде көтерілген. Бұл кезде Байжұма, Елжан, Байжігіт,
Боғда, Махамбет сияқты күйшілердің атағы кеңінен мәлім болды.
XIX
ғ күйшілердің өнерін одан әрі өсіп дамуына Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет,
Қазанғап, Дина, Сүгір сияқты күйшілер өнердегі ірі тұлғалар. Міне, Қазақтың
ежелгі аспаптық музыкасы. Аса бай көркемдік тереңдігімен ерекшеленіп, рухани
мәдениеттің құнды қазынасы ретінде ұрпақтан – ұрпаққа жалғасып келеді.
3.
Сонау Қорқыт атадан бастау алған күй өнері ғасырлар бойы атадан балаға ауысып,
ұрпақтан ұрпаққа өтіп, өз жалғасын тауып келеді.
Дәстүрлі күй өнерін дамытуда қазіргі композиторлардың да үлестері бар: Ахмет
Жұбанов бастаған қазақ композиторларының күйлері өзіндік мәнерімен, әуен –
сазымен ерекшеленеді. Қазіргі бізге жетіп отырған күйшілерде ежелгі орндаушылық
әдіс амалдар мен құрылымдық негіздер барынша сақталған. Мысалға, Н.Тілендиев
«Аққу», «Әлқисса», «Ата толғауы», «Махамбет», Қ. Ахмедияров, М.Қойшыбаев, М.
Әубәкіров «Мереке», Е. Үсенов домбыраға, қобызға жазған күйлері «Күзгі әуен»
этюдтар, күйлері халық арасында орындалы жүр.
Күй тыңдау:
Мұғалім
фортепианоға арналған «Түркі» әлемі» шығармасын орындайды.
Оқушы
Е.Үсенов «Күзгі әуен» шығармасын орындайды.
Бекіту кезеңі: Ноталық кроссворд.
1.
Қазақтың екі ішекті дәстүрлі музыкалық аспабы
2.
Л.Хамидидің добыра аспабына арнап жазған шығармасын
ата
3.
«Романс», «Юмореско» аспаптық шығармаларының авторы
Латиф Абдулхайұлы......
4.
Х.Тастановтың домбыраға арнап жазған шығармасы
5.
Кілт
6.
Нота желісінда екі мен үшінші сызықтың ортасындағы
нота
7.
Аспаптық «Экспромт» шығармасының авторы Евгений
Григорьевич .........
Қорытынды.Бағалау
Оқушыларға сабақтың
басында берілген мен «Нені білдім?» деген карточкаларды жинап алып, олардың
бүгінгі сабақтан не түсінгенін, тыңдаған күйлерінен қандай әсер алғанын талдау
арқылы бағалау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.