Нарық және нарықтық қатынастар

«Бекітемін»

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары:                                         Р. Жаймақова

Күні:                                          Топ №81                                         Сабақ №

І.Сабақтың тақырыбы: Минералдық  тыңайтқыш  шашатын РТТ-4.2А  машинасы.

ІІ.Сабақтың  мақсаты:

 а) оқыту:Минералдық тыңайтқыштар туралы мағұлмат беріп, қандай мақсаттарға пайдалану керектігін, түрлерін біліп, минералды тыңайтқыш шашатын машиналардың құрылысы, атқаратын қызметі, жұмыс жасау принципімен оқытып,  таныстыру.

    б) тәрбиелік:Ұқыптылыққа,ізденімпаздыққа, еңбексүйгіштікке баулу.

    в) дамытушылық: оқуды еңбекке ұштастырып, ғылым мен білімге жетелеу.

ІІІ.Сабақтың  түрі: Жаңа білімді меңгерту.

ІV.Сабақтың  әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап,ойын, сатылай талдау.

V.Пәнаралық  байланыс: Химия, тракторлар мен автомобильдер, геометрия, материалтану, биология.

V.Сабақтың  көрнекілігі: Интербелсенді  тақта, слайдтар, видеоролик, сызбалар.(РТТ-4.2А минералдық тыңайтқыш шашатын машинасының фотосын, тракторлар фотосын слайд арқылы көрсету).

                            Сабақтың  барысы:

а)Оқушыларды түгелдеу.

б)Үй тапсырмасын сұрау.

Оқушылар біз жалпы таным-түсінігімізді қалыптастыру  үшін мына бір сұраққа жауап беріп көріңіздерші: Жер бетіндегі қандай тірі  ағзаларды білесіңдер?Мысалы:

 

                                                                                       Адамдар:

 

                                             Жануарлар                                                                 Өсімдіктер

 

                                                   Құстар                                                                 Балықтар                        

                                                                                      Жәндіктер 

 

Негізгі әдіс-                                                                                                                                      Себу кезінде енгізу-

   себу алдында                                                                                                                            топыраққа тұқыммен бірге    енгізеді.Топырақ өңдеген   

кезде.                         

                                                                        Үстеп  қоректендіру-

                      өсімдіктердің өсіп-дамуы кезіндегі мұқтаж элементтерін толықтыру үшін қолданады.

Ізбесті тыңайтқыш себетін себелеуіштер, тракторға тіркемелі және  аспалы  минералды тыңайтқыш   шашқыштар қолданылады.

Минералдыты тыңайтқыштар

                                      Тыңайтқыштың  түрлері  және  себу  машиналары  

Органикалық тыңайтқыштар

                        

 

Тракторлар мен автомобильдерге тіркелген садырасебелеуіштер

                                                                                                                                  

VІ.Жаңа сабақты түсіндіру.

Минералды тыңайтқыш яғни түк себетін РТТ-4.2А себелеуіш  машинасы.

 1.Атауы: РТТ-4.2А  тіркемелі  минералды тыңайтқыш шашқыш- себелеуіші.

        2.Атқаратын қызметі: Минералдық тыңайтқыштарды  яғни түктерді түйіршіктелген және

         ұнтақ     түрінде себуге  арналған  машина.Астық және бау-бақша тұқымдастарын егетін

        жерлерге себіледі.

        3.Тракторға агрегатталуы: Т-40; МТЗ-80; ДТ-75 тракорларына агрегатталады.

        4.Технологиялық сұлбасы:б-тыңайтқыш сепкіш аппарат; 1-аппарат тәрелкесі; 2-жаймалағыш; 3түк   жәшігі; 4-лақтырғыш; 5 – шағылдырғыш қалқан; 6 -дөңгелек; 7 — кронштейн; 8-кіндік; 9 –қапсырма шеге; 10 -бұрыш; 11-тәж.

       5.Жұмыс жасау принципі: 3-ші нөмірлі тыңайтқыш, яғни түк салған жәшіктің астында тәрелке тәріздес түк сепкіш аппараты орналасқан 6.Аппарат тарелкесінің жартысы астыңғы жағында, екінші жарытсы түк жәшіктің арытқы жағында тұратындай етіп орнатылған.Әрбір тәрелке оларға  бекітілген берілістер 11 арқылы айналысқа түседі. Тәрелкенің үстіңгі жағында тыңайтқышты бағыттағыш, қырғыш және екі лақтырғыш орналасқан 4.

Түк яғни тыңайтқыш, тыңайтқыш жәшігінің астындағы ойықтар арқылы және солар арқылы жәшіктен шығарылады.Лақтырғыштар 4 тыңайтқыштарды жебелерге 5 жібереді  де топырақтың беткі жағына  бөліп шашады.

 Жылжымалы қайталама-ілгерлемелі саусақты  жаймалағыш 2 үймелерді серпиді.Механизмдер дөңгелектерден екі карданды білік арқылы қозғалысқа келеді.

6.Тыңайтқыш себу мөлшеріне  қою:Тыңайтқыштың себу мөлшері беріліс шестерняларын ауыстырып қою арқылы және қалқалағыштар мен тәрелкелер арасындағы саңылауларды өзгерту арқылы реттеледі.Саңылау  1...3 мм  болу керек.

   

Тыңайтқыштар  қажетті мөлшерден асып немесе жетпей қалуға болмайды.Егер тыңайтқыш қажетті мөлшерден асып кететін болса, өсіп келе жатырған өсімдікке зиян. өйткені асып кеткен тыңайтқыш тамырларын күйдіріп қиып тастайды.Керісінше тыңайтқыш жетпей қалатын болса, онда дақыл мол өнім бере алмайды.Мысалы біз адамдар азықты ағзаға жеткіліксіз қабылдайтын болсақ өспей, дамымай, жетілмей қаламыз.Мұны бәріміз білеміз.Сол себепті өсімдіктер де қажетті қоректік заттарын жеткілікті мөлшерде алып тұруы қажет.

       VІІ.Жаңа сабақты бекіту.

 

   

 

       Сабақ соңында минералды тыңайтқыш себетін машиналардың жұмысы интербелсенді тақтадан видеоролик арқылы көрсетіледі.

VІІІ.Оқушыларды бағалау:

 ІХ.Үй тапсырмасы: Ауыл шаруашылығы машиналары оқулығы, 13 парагроф, 144-146 бет.

Арал көпсалалы колледжінің арнайы пән  оқытушысы:                              Шолпан Балманова.

«Бекітемін»

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары:                                         Р. Жаймақова

Күні:                                          Топ №                                         Сабақ №

І.Сабақтың тақырыбы: органикалық тыңайтқыш шашатын РОУ-5 машинасы.

ІІ.Сабақтың  мақсаты:

 а) оқыту:Органикалық тыңайтқыштар шашатын машиналар туралы мағұлмат беріп, қандай мақсаттарға пайдалану керектігін, түрлерін біліп, органикалық тыңайтқыш шашатын машиналардың құрылысы, атқаратын қызметі, жұмыс жасау принципімен оқытып,  таныстыру.

    б) тәрбиелік:Ұқыптылыққа,ізденімпаздыққа, еңбексүйгіштікке баулу.

    в) дамытушылық: оқуды еңбекке ұштастырып, ғылым мен білімге жетелеу.

ІІІ.Сабақтың  түрі: Жаңа білімді меңгерту.

ІV.Сабақтың  әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сатылай талдау.

V.Пәнаралық  байланыс: Химия, тракторлар мен автомобильдер, геометрия, материалтану, биология.

V.Сабақтың  көрнекілігі: Интербелсенді  тақта, слайдтар, видеоролик, сызбалар. органикалық тыңайтқыш шашатын РОУ-5машинасының фотосын, тракторлар фотосын слайд арқылы көрсету).

                            Сабақтың  барысы:

а)Оқушыларды түгелдеу.

б)Үй тапсырмасын сұрау.

                                                                                         Адамдар:

 

                                  Жануарлар                                                                              Өсімдіктер

                                                   Құстар                                                                 Балықтар                        

                                                                                      Жәндіктер 

VІ.Жаңа сабақты түсіндіру. Органикалық тыңайтқыш шашатын РОУ-5 машинасы.

 1.Атауы: Разбрасыватель органических удобрений РОУ-5

        2.Атқаратын қызметі: предназначен для разбрасывания навоза, торфа, компостов. Его можно использовать как саморазгружающийся транспортный прицеп, для чего разбрасывающее устройство заменяют задним бортом.

        3.Тракторға агрегатталуы: РОУ-5 агрегатируется с трактором класса тяги 1,4 кН, оборудованным гидрофицированным крюком, вводами для электрооборудования, приводами тормозной системы.

Т-40; МТЗ-80; ДТ-75 тракорларына агрегатталады.

        4.Технологиялық сұлбасы: 1 — цепочно-планчатый транспортер; 2 — измельчающий барабан; 3 — разбрасывающий барабан; 4 — защитный кожух передачи; 5 — надставной борт кузова; 6 — опора; 7 — шатун; 8 — подвеска.

       5.Жұмыс жасау принципі: Основные сборочные единицы машины монтируются на раме, снабженной прицепным и опорным 6 устройствами. Ходовая часть составлена из двух пар колес с пневматическими шинами.

Металлический кузов машины имеет надставные деревянные борта 5. По дну кузова движется цепочно-планчатый питающий транспортер 1.

Разбрасывающее устройство, составленное из шнековых барабанов — измельчающего 2 и разбрасывающего 3, установлено на месте заднего борта кузова. Транспортер и разбрасывающее устройство приводятся в действие от вала отбора мощности трактора.

РОУ-5 оборудован тормозной системой и системой электрооборудования, обеспечивающими безопасность работы.

Транспортер (рис.9) составлен из четырех сварных грузовых цепей, объединенных попарно в две ветви.

Каждая ветвь оборудована самостоятельным натяжным устройством: для этого болтами 15 перемещают вал 16, на котором свободно вращаются ведомые ролики. К цепям с равными промежутками прикреплены хомутами металлические скребки 12 транспортера.

Ведущие звездочки 1 закреплены на общем для обеих ветвей транспортера ведущем валу 2.

Транспортер приводится кривошипно-шатунным и храповым механизмами. Шатун 9 приводит в колебательное движение коромысло 5, на котором закреплена собачка 6, прижимаемая к храповому колесу 4 пружиной. Храповое колесо закреплено на ведущем валу 2 транспортера. При холостом движении шатуна 9 собачка скользит по зубцам храпового колеса 4. При рабочем движении шатуна собачка упирается в зубец храпового колеса, поворачивая тем самым вал транспортера. Предохранительная собачка 7 удерживает храповое колесо от обратного вращения. Количество разбрасываемого удобрения регулируют изменением скорости движения транспортера. Для этого изменяют эксцентриситет пальца кривошипа механизма привода.

Разбрасывающее устройство собрано в раме, в подшипниках которой вращаются измельчающий 2 (рис. 8) и разбрасывающий 3 барабаны. Разбрасывающее устройство монтируется на платформе кузова: специальными крюками опирается на концевые корпусы ведущего вала транспортера, а кронштейнами — на боковые борта кузова.

На измельчающем барабане закреплена шнековая лента с прерывистым зубчатым профилем, на верхнем (разбрасывающем) — сплошная. Нижний барабан перебрасывает через себя удобрение, рыхлит и измельчает его. Разбрасывающий барабан 3 подхватывает массу от нижнего и распределяет ее по полю. Если удобрения расположены в кузове неравномерно, с возвышениями, то верхний барабан выравнивает слой массы, что увеличивает равномерность разбрасывания.

Объем кузова РОУ-5 с основными бортами 3,6 м³, грузоподъемность 5 т, ширина полосы разбрасывания до 6 м, рабочая скорость до 12 км/ч. Разбрасыватель обслуживает тракторист.

6.Тыңайтқыш себу мөлшеріне  қою:

VІІ.Жаңа сабақты бекіту.

 Сабақ соңында минералды тыңайтқыш себетін машиналардың жұмысы интербелсенді тақтадан видеоролик арқылы көрсетіледі.

VІІІ.Оқушыларды бағалау:

 ІХ.Үй тапсырмасы: Ауыл шаруашылығы машиналары оқулығы, 13 парагроф, 144-146 бет.

Арал көпсалалы колледжінің арнайы пән  оқытушысы:                              Шолпан Балманова.

Краткое описание документа:

Нарық және нарықтық қатынастар

Сабақтың мақсаты: Нарық ұғымын, нарықтық қатынас заңдарын, түрлерін түсіндіру.

Жетістіктері мен қайшылықтары, экономиканың нарық жүйесінде дамуына нарық пен мемлекет, нарық пен адам арасындағы өзара байланыстарына тоқталып, нарықтың жетістіктерімен кемшіліктерінің мәнін ашу.

Түрі: Дәстүрлі емес (Аукцион түрінде)

Әдісі: Интерактивті, ролдік ойын,ізденіс-зерттеу түрінде.

Жаңа түсініктер, терминдер:Тауар, нарық, ақша,құн және баға, ұсыныс және сұраныс заңы,бәсеке және монополия.

Сабақ жоспары:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын сұрау.

III. Жаңа сабақты түсіндіру.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. «Доллар» ойыны.

2. «Сатушы мен сатып алушы» ойыны.

3. «Жұмысқа орналасу» ойыны

V. Жаңа сабақты қорытындылау.

VI. Рефлексия

VII. Бағалау.

VIII. Үйге тапсырма.

Сабақ барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

а) Меншік дегеніміз не?

ә) Қазақтың әдет-ғұрып жаңында жер кімнің меншігінде болды?

б) Мысалы: Су тасқыны болып жатыр делік.Талғаттың үйінде катер бар.Адамдарды құтқару үшін Талғаттың катерін ол өзі бергісі келмесе, күшпен тартып алуға бола ма?

(Реквизациялау)

III. Жаңа сабақтың мазмұны мен жүйесі.

- Нарық.Нарықтық қатынас, заңдары.

- Нарық түрлері.

- Нарық жүйесіндегі тауар.

- Ақша және оның қызметі.

- Құн және тауардың бағасы.

- Ұсыныс және сұраныс заңы.

- Бәсеке және монополия.

- Нарық пен мемлекет.

- Нарық және адам.

- Экономикалық тәуелсіздікке бағыт.

IV. Жаңа материалды бекіту, біліктілікпен дағдыны қалыптастыру.

1-ші ойын. (Топтық доллар ойыны) Топты төртке бөлеміз.

Ойын шарты: Ойынға 100.50,25 долларлық ақш банкноттары ойналады. Ойын барысында үй тапсырмалары сұралып, жауап берген оқушыларға жауап деңгейіне байланысты 100.50,25 доллар білімділік еңбек ақысы төленеді.Сабақ барысында басқа барлық пәндермен байланыс жүргізіледі.Әрбір дұрыс айтылған жауаптар және оқушылар белсенділігі бағаланып отырады.Топтық ойынға «Ел мен жер», «Дала мен қала», «Білгірлер», «Әр түрлі», «Терминдер», «Мемлекет», «Қай елдің саяси тұлғалары», «Тау тұлға», «Еуропаға жол» бағыттары бойынша сұрақтар қойылып, білімділік еңбек ақысы төленеді.

2-ші ойын. (Сатушы мен сатып алушы)

Ойын шарты:Ойынға төрт түрлі дақыл шығарылады.Сатып алушыларға жеке шығып, түсіндіру жұмыстары жүргізіледі. Олар дақылдарды белгіленген бағадан төмендетіп сатып алуы керек.Сатушы бағаны түсірсе 100 доллар айып төлейді. Сатып алушы арзанға сатып алса 100 доллар үстеме қосылады.Сауда жасауға 5-7 минут уақыт беріледі.

3-ші ойын. (Жұмысқа орналасу) ойыны.

Еңбек нарығында өзіңді қалай көрсетуің керек?

Сұрақ;

1. Жұмысқа қалай орналасу керек?

2. Өз кәсіпкерлігіңді неден бастауың керек?

Ролдік ойынға 2-оқушы қатысады.

1. Жұмыс беруші.

2. Оқу орнын бітіріп келген жас маман.

Ойын шарты: Бір оқушы жұмыс берушінің ролінде

(Мысалы: сауда компаниясының президенті, және т.б. болып ойнаса, екіншісі жас маман ролін атқарады)

«Жас маманның» мақсаты: 3-4 минут ішінде өзінің іскерлік қасиеттерін, мамандығын, қолынан қандай іс келетіндігі туралы айтып шығып, жұмысқа орналасу керек. Жас маманның сөйлеген сөздері мына тұрғылардан бағаланады.

1. Қысқа-нұсқа,нақты, логикаға сай тұрғыдан ойын жеткізе алуы.

2. Компанияға қажетті, өзекті нысананы айқындай білуі.

3. Өз ойын жүйелі дәлелдей алуы. «Маманның» ролінде бірнеше оқушының болуы- баламалы негізде ең жақсы маманды таңдауға мүмкіндік береді.

V. Жаңа сабақты қорытындылау.

1. Нарық және нарықтық қатынас.

2. Ақша қалай пайда болды?

3. Ақша дегеніміз не?

4. Құн және тауар бағасы.

5. Ұсыныс және сұраныс.

6. Бәсеке-монополия.

7. Мемлекет нарыққа қалай араласа алады,

8. Маркетинг дегеніміз не?

9. Маркетинг пен менеджменттің ұқсастықтары.

10. Нарықтың жетістігі-қайшылықтары.

11. Қ.Р.Үкіметі және нарық.

VI. Бағалау.

Сабақ соңында оқушылар табысына «Аукцион» өткізеді. Жеңімпаздар 5 номинация бойынша

1. «Ең дарынды»

2. «Ең білімді»

3. «Ең ақылды»

4. «Ең сауатты»

5. «Ең тапқыр» бағаланып. Марапатталады.

VII. Рефлексия

1. Менің сабақтағы көңіл-күйім?

2. Менің бүгінгі сабақтан үйренгенім?

3. Маған бүгінгі сабақтан ұнағаны?

4. Маған бүгінгі сабақтан ұнамағаны?

IX. Үйге тапсырма:

1. Нарық. Нарықтық қатынас заңдары.

2. Нарық жетістіктері мен қайшылықтары.

3. Нарық ұғымына қатысы бар 10 терминдік сөздіктерді жазып, түсінігін айту