КІРІСПЕ
Республикамыздың президенті Нұрсұлтан Назарбаев өзінің жолдауында әлемдегі ең озық 50 елдің қатарына кіру стратегиясын айқындаған болатын. Сонымен бірге Елбасы Қазақстанның әлемдік экономикаға ойдағыдай кіруі бағытындағы басты міндеттерінің бірі - ғылым мен білім, жаңа технологиялар бәсекелестіктің шешуші факторы екендігін атап көрсетті. Осы ғылым мен білімді меңгеру үшін ең бірінші адамның табандылығы, еңбекқорлығы, ынтасы болуы керек. Осы қасиеттер болғанда ғана адамда бәсекелестік туады.
Ғылыми зерттеу жұмысы да осы сияқты табандылықты, шыдамдылықты, көп ойлануды, сондай - ақ еңбекқорлықты талап етеді. Осындай қасиеттердің арқасында мектептегі математика сүйіп оқитын пәндерімнің біріне айналды.
Математика адамзат тарихында тұрмыстық мұқтаждықты қанағаттандыру мақсатында пайда болған ең алғашқы ғылым. Олай дейтініміз адамзат өзін айнала қоршаған ортадан күнкөрістік тағамдық заттардың қорын жинағанда олардың мөлшерін білу үшін санауға мәжбүр болған. Санаудың нәтижесінен сан ұғымы қалыптасқан. сонымен, сан адамзаттың ақыл - ойының жалаң туындысы емес, тұрмыстық қажеттіліктерінен бастау алған ұғым. Сандар математика ғылымының түп қазығы. [4]
Мен мектеп табалдырығын аттағалы шахмат үйірмесіне қатысамын. Осы уйірмеде менің жетекшім Рубиктің текшесін жинауды уйретті. Осы екі интеллектуалдық ойын түрі математикамен терең және тығыз байланыста екендігін білдім, олар баланың ойлау қабілетін дамытудың керемет құралы.
Осы мәселенің зерттелуіне аз да болса, өз үлесімді қосқым келіп, ғылыми зерттеу жұмысымның тақырыбын «Рубиктің текшесі ойға жетелейді» деп таңдап алдым. Бұл тақырыпқа қызыққан себебім, мен Рубиктің текшесі мен математиканың байланысын зерттеп, дәлелдегім келді. Тағы ең бастысы - бұл Рубиктің кубигіне осы 2015 жылы 40 жыл болды!
Ғылыми жаңалығы:
Бүгінгі заман талабына сай оқытудың озық технологияларын ұтымды пайдалану, баланы қызықтыра отырып, білімді берік меңгертеді. Оқу әрекеттері арқылы ойын түрлерін пайдалану, бағдарламада анықталған білім, білік және дағдыларды қалыптастыру, тиянақтау, бекіту немесе тексеру жұмыстарымен жүзеге асады. Жаңа технологияны пайдалана отырып көптеген жетістіктерге жетуге болады. Қарапайым математикалық түсініктермен таныстыру барысында оқу үрдісін ұйымдастырудың негізгі түрі – ойын. Ойын – ұшқын, білімге құмарлық пен еліктеудің маздап жанар оты. Ол арқылы оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыруға болады. Ойын ойната отырып өткен тапсырмаларды және жаңа тақырыпты шешуге болады. [10]
Компьютер ойындары баланы ашушаң, қатігез, мейрімсіз етеді. Көз жанарын бұзады. Ал Рубиктің текшесін жинау ойыны арқылы оқушылардың ойлау, сөйлеу, есте сақтау дағдыларын дамытады.
Мақсаты:
Балалардың жеке қабілетін ашу, шығармашылық дербестігін дамыту, қызығушылығын арттыру, белсенділікті ұлғайту, басқа адамның жұмысын бағалауға үйрету, балаларды шапшаңдыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу, ізденімпаз тұлға қалыптастыру.
Математикалық амалдарды пайдалануға дағдыландыру. Оқушыларды жазбаша және ауызша есептеу әдістеріне қалыптастыру. Жас ұрпақтың ойлану қабілетін дамыту, қас-қағымда шешім қабылдауға үйрету.
Зерттеу міндеттері:
тақырыптың өзектілігін ашу;
мәселе төңірегінде теориялық материалдармен танысу және талдау;
фактілік материалдармен танысу және талдау;
математика пәніне деген қызығушылығын ояту;
математиканы оқып - үйренуге құмарлығын арттыру;
Рубиктің текшесін жинағандағы алған білімін тәжірибеде қолдана білу;
логикалық ой қорытындысын жасау, идеялар, гипотезалар ұсыну қабілетін қалыптастыру.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі:
Балалар жер шары халқының санының басым көпшілігін құрайды. Бала дамуы болашақ ересек адамның рухани және практикалық іс-әрекет аймағының, оның бейнесі мен шығармашылық әлеуетінің дамуының өзекті алғышарттары болып табылады. Осы балалардың ғылыми ізденістерге, өмір бойы білім алуға құштарлығын арттыру, мектепте алған білімдерін одан әрі дамыту, әлеуметтік бейімделуде әр түрлі өмірлік жағдайларда қолдана білу.
Біздің елімізде балаларға мектеп жасына дейін қоғамдық тәрбие берудің ықпалы ұдайы өрісін кеңейтіп келеді. Біздің қоғамымызға сай келетін баланың тұлғалық, әлеуметтік бағдарларын дамыту жауапкершілігі біздің ұстаздарымызға жүктелген. Өз жағымнан аз болса да өз үлесімді қосқым келеді. Еліміздің болашағы – білімді ұрпағында. [1]
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. Текшенің атауы мен тарихы
Бұл жұмбақ конструкцияның құрылысын венгрлік сәулетші, архитектура профессоры Эрно Рубик ойлап тапты. Рубик Будапешт қолданбалы өнер академиясының интерьер дизайны факультетінде өнеркәсіп дизайны мен архитектура пәнінен мұғалім болып жұмыс істеді. Ол математикалық теория ережелер негізін түсіндіргісі келгендіктен, өзінің ойлап тапқан кубигін ең алғаш өз білім бағдарламасына кіргізген. [8]
1970 жылы Эрно Рубик 3х3х3 текшесін ойластыруға кірісті. Алғашқы ойыншығы 27 түрлі-түсті ағаштан жасалған кубиктерден тұрды. Уақыт өткен соң ары қарай дамытып, барлық артық нәрселерден құтылып, бір қалыпқа келтірген. [Қосымша, 1 сурет]
Жасап шығарған текшесін Рубик өзінің достары мен студенттеріне көрсетіп сынады. 1975 жылы Рубик ойлап тапқан ойыншығына венгрлік иеқұжат (патент) жасатып алды. Кубиктің бірінші шығарылымы жаңа жылдық сыйлық ретінде «Сиқырлы Кубик» деген атпен 1978 жылы рождестволық мейрам қарсаңында шыққан. 1980 жылы Рубиктің кубигі үлкен табыс алып келді. Оны өндіріске айналдыру үшін «Ideal Toy Corporation» компаниясы лицензия сатып алып «Рубик кубигі» деген атаумен өндіре бастады. Венгрия, Германия, Қытай елдері кубикті сол ескі атаумен, яғни «Сиқырлы текше» деп пайдаланады. Ал басқа мемлекетте ол «Рубик кубигі» деген есіммен танымал.
Өндірістің алғашқы кезеңінде 100 миллион дана кубик өндірілген, ал заңсыз шығарылған кубиктердің саны одан да көп. Еуропа, Америка елдеріне Рубик кубигі 1980 жылдың мамыр айында, ал КСРО-ға 1981 жылы жеткен. [11]
1.2. Эрно Рубиктің биографиясы
Жеке басына тоқталатын болсақ Эрно Рубик екінші дуниежүзілік Отан соғысы жылдары туылған. Яғни 1944 жылы 13 шілде Венгрия елінің Будапешт қаласында дүниеге келген. Әкесі зауытында әуеинженер, ал анасы ақын болған. [Қосымша, 2 сурет]
1967 жылы Будапешттік технология мен экономика университетінің Инженер факультетін бітірген. Ары қарай аспирантураға түсіп Скультптор және интерьердің дизайнері оқуын аяқтады. 1975 жылы доцент атағына ие болды. 1980 жылдары «Ойындар мен басқатырғыштар» журналының редакторы болды. 1983 жылы өзінің жекеменшік жиһаз дизайнын ойластыратын студиясын ашты. 1987 жылы профессор атағына ие болды. 1990 жылы Венгрлік техникалық академиясын ашып соның президенті болған. Осы академияда аса талантты жас өнертапқыштарға арнап арналған Халықаралық Рубик фонды құрастырылды. Қазіргі жылдары Рубик Эрно жеке зерттеулерімен айналысуда, ол видеоойындарын өндіруімен және студиясын басқаруымен айналысады. Көптеген мемлекеттік сыйлықтың иегері. Оның ішінде 1983 жылы Венгрялық мемлекеттік халық премиясы, 1995 жылы Дэннис Габор сыйлығы және 2007 жылы Кошутов сыйлығы. Эрно Рубик Шығыс Еуропадағы ең бірінші миллонер атанды. [13]
Текшеден басқа ол тағы Рубик шарын, Рубик змейкасын, Рубик сиқырлы сақиналар интеллектуалдық ойыншықтарын ойластырды. [Қосымша, 3-5 суреттер]
1.3. Рубик текшесінің құрылысы
Рубик текшесі (венгр тілінен Bűvös kocka - сиқырлы текше) — логикалық басқатырғыш ойын құралы ретінде пайдаланылады. Рубик текшесінің алты жағында тоғыз кішкентай текшелер өзара байланыстырылып орналасқан. Әр кішкентай текше алты түстің біріне боялған. Ойын мақсаты — Рубик текшесінің әр жағын бір түсті қалпына келтіру. Сол үшін Рубик текшесінің жылжытылатын бөлшектерін бұрып, әр түрлі түзбелерді жасау керек. Рубик текшесімен 43 252 003 274 489 856 000 түзбе жасалуы мүмкін. [Қосымша, 6 сурет]
Кубик ортасына цилиндірлік бекіткіш механизм орнатылған. Ол бекіткіш басқа сыртқы кубиктермен бір-бірін тығыз байланыстырып тұрады және оларға кез келген бағытта айналуға мүмкіндік береді. [5]
2.1. Жинау жолы, оның математикамен байланысы
Бәріміздің бос уақытымыз болып, не істерімізді білмей отырғанда алдымызға яғни қолымызға Кубик Рубик (текше пішінді зат) келіп түседі. Ондағы түстерді бір бетке жинаймыз деп, уақыттың біраз бөлігін өлтіріп, өзіміздегі мидың күшін сарқығандай боламыз. Алайда, кейде бір бетке түстерді жинау түгілі, бастапқы орындарына келтіре алмай, салымыз суға кететін жағдайдар да кездеседі. Біз ойлағандай кубикті жинау қиын емес екен. Бар болғаны 20 ғана жүріспен (солай алғанымыз дұрыс болар) істі толық бітіруге мүмкіндік бар. Дэвидсонның пікіріне сүйенсек, ол 20 жүріспен істі бітіру деген ғалымдардың ойлап тапқаны дейді. Өйткені, жайдан-жай ешкімнің де кубик жүрістерін зерттемейтіні анық. Ал Дэвидсонның өзі болса, кубиктің 20 жүріспен шешуге болатынына алғашқы кезде қатты сенгенін жасырмайды. [3]
Ғалымдар Кубик Рубиктің қыр-сырына жету үшін болуы мүмкін жүрістерді 2,2 миллиард топқа бөлген. Әр топта 20 миллиардқа жуық жүріс қарастырылған. Бірдей және симметриялық жүрістерін ескеріп, кейіннен 56 миллион топқа дейін қысқартқан. Ал Google корпорациясы жүрістерді анықтауға өздерінің компьютерлерін ұсынған. Дэвидсонның ойы бойынша, 2,8 гигагерц жиілікте істейтін Nehalem микроархитектуралы процессорге негізделген компьютер барлық жүрісті 35 жылда есептеп, бағдарлама қылып ұсына алады екен. Және Кубик Рубикті шешуге мектеп кезінде математика сабағынан өткен қарапайым ғана формулалар көмектесетін көрінеді. Тек сол формулаларды өз пайдаңызға жаратсаңыз болды. [4]
Егер текшенің беттерін келесі белгілерімен анықтасақ, оның формулалары арқылы түстерін оңай келістіріп жинауға болады: В - үстіңгі беті, Н - астыңғы беті, Л - сол жағындағы беті, П - оң жағындағы беті, Ф - алдыңғы беті, З - артқы беті [Қосымша, 7 сурет]
Төбесінде сызықшасы жоқ болса, онда оны сағат тілімен тек 90 градусқа айналдырады. Ал бір сызықша болса, онда оны сағат тіліне қарсы 90 градусқа айналдырады. Егер екі сызықша орналасса, демек көрсетілген бетін кез-келген бағытпен 180 градусқа айналдыруға болады.
1 - формуласы: ВП' В''П ВП' ВП
2 - формуласы: П'ВЛВ' ПВЛ'В'
3 - формуласы: Ф'П ФП' нужное число раз
Рубик текшесімен (8!×38−1)×(12!×212−1)/2 = 43 252 003 274 489 856 000 түзбе жасалуы мүмкін. [13]
2.2. Әлемдегі жылдам көрсеткіштер
Текшені жылдам жинастыруын — спидкубинг деп атайды, ал оны тез жинастыратын адамдарды — спидкубер дейді. Ең жылдам жинау әдісі Джессика Фридрих әдісі болып табылады.
1990 жылы Windows компаниясы Рубик кубигінің виртуалды нұсқасын жасап шығарды. Дәл қазіргі уақытта компьютер ойынханалары осы ойын түрінен жарыстар ұйымдастырады. Жылына екі мәрте, әлеуметтік желіден бөлек, «Дүниежүзілік Кубик Ассоциациясы» Рубик кубигін жылдамдық бойынша құрастыру жарыстарын ұйымдастырады. [12]
Бірінші әлем чемпионаты 1982 жылы Будапешт қаласында болды. Онда 19 елден келген ұлттық құрама чемпиондары қатысты.
Қазіргі таңда Рубик кубигін аз уақыттың ішінде жинап шығу, бір қолмен жинау, аяқпен құрастыру, көзді байлап жинау, пирамида үлгісін жасау, мегамикс деген секілді номнациялар бойынша жарысады.
Бұл кубикті құрастыру бойынша әлемдік рекорд - 5,25 секунд. Бұл көрсеткішті Коллин Барнс 2015 жылы орнатты, ол Мэтсом Волкомның рекордын бір сатыға түсірді. Кезінде Мэтсом текшені 5,55 секундпен рекорд орнатқан. Ал осының алдында 5,66 секундпен Феликс Земдегс рекордын алған екен. [Қосымша, 1 таблица] Кейбір бейресми мәліметтер бойынша осы Феликс Земдегс текшені 4,21 секунда жинаған екен. Негізінде осы Феликс Земдегс текшені жинаудан 50 рет Әлемдік рекорд орнатқан.
2011 жылы Италиялық Джованни Контарди текшені бір қолмен 9,43 секундта жинады. Венгриялық Маршелл Эндрю жабық көзімен 26,36 секундта текшені жинаған. Томаоки Окаяма ең аз 20 жүріс қолданғаны үшін жүлделі орын алды. Ал Индонезилық Фахри Райхан текшені аяғымен 27,93 секундта жинаған. [2]
2.3. Рубик текшесінің түрлері және басқа ойындары
Қазірге дейін әлем бойынша кубиктердің 350 миллионнан астамы сатылған. Егер сол сатылған кубиктерді үсті-үстіне қойып жалғап шығатын болса, олардың ұзындығы Жердің Оңтүстік және Солтүстік Полюстерін жалғауға жетеді екен.
Осы 3×3×3 текшесінен басқа сан алуан текше түрлері бар. 2×2×2, 4×4×4, 5×5×5, 6×6×6, 7×7×7, 8×8×8, 9×9×9, 10×10×10, 11×11×11, 13×13×13, 17×17×17 текшелері кездеседі; осылардан басқа қырына сурет салынған текшелер; «гибридтар» тетраэдрлардың қосындысы; бұрыштары домалақтанған текшелер; «Рубиктің кек қайтару»; «Гигаминкс»; «Тераминкс» тағы басқа логикалық ойыншықтар бар.
Рубиктің соңғы жылдардағы ұсынған текшесі «Айна текшесі 3×3×3», бірақ бұл текшенің бөлшектері куб емес — үш түрлі тік төртбұрыш.
Рубик басқатырғышты тек текше ретінде ғана емес, сондай-ақ басқаша пішінді етіп те ойластырған
Ақпанның 2009 жылы Германияда өткен көрмеде өзінің жаңа басқатырғышын ұсынды — Рубиктің шары. Осыдан басқа ойын түрлерін ойластырған, олар «Рубиктің змейкасы», «Рубиктің тетрисі», «Рубиктің сиқырлы сақиналары», «Рубиктің сағаты». [Қосымша, 3-5 суреттер] [6]
3.1. Менің 3х3х3 жинау тәсілім
Мен мектеп табалдырығын аттағалы шахмат үйірмесіне қатысамын. Осы уйірмеде менің жетекшім Рубиктің текшесін жинауды уйретті. Осы екі интеллектуалдық ойын түрі математикамен терең және тығыз байланыста екендігін білдім, олар баланың ойлау қабілетін дамытудың керемет құралы.
Алғашында 3х3х3 текшені 20 минутта жинастырдым, кейін арада бір жыл өткелі бері 1-2 минутта жинастыра бастадым. Текшені жинастырудың ең басты шарты - біркелкі түстерді біріңғай етіп бір бетіне жинастыру. Түстердің бір-бірімен сәйкесуі көнілге жағымды әсер тигізеді.
Текшенің алдымен өзіңе жағымды түсін таңдау қажет. Сол түсті үстіңгі бетіне қосу формасы ретінде келтіремін. [Қосымша, 9 сурет] Содан кейін ортадағы төрт жақтың түстерін бетіндегі ортасындағы түске келтіремін. [Қосымша, 10 сурет] Осылай беткі қабатын бірінші формула арқылы бірыңғай түске айландыруды бастаймын. Үстіңгі беті жиналса, жан-жақтарындағы бірінші қабаттың түстері де бір қалыпты түске автоматты түрде жиналады. [Қосымша, 11 сурет] Енді екінше қабатты жинастыруға кірісемін. Ол үшін үстінгі бетін астына қаратып, Сол астындағы орта буынның түстерін екінші формуламен келтіре бастаймын. Енді екі астыңғы қабат пен астыңғы беті жиналды. [Қосымша, 12 сурет] Астынан үстіне аударылған қабатты жинастыра бастаймын, ол үшін бірнеше комбинация пайдаланып, бірінші формуламен түстерін сәйкестіремін. Осылайша беті, асты, екі қабаты жиналды. [Қосымша, 13 сурет] Енді соңғы үшінші қабаттың жан-жақтарын жинастыруға кірісемін. Ол ушін тағы өзгеше комбинациялар арқылы ушінші формуламен мәреге жеткенімше айландырып түстерін бірыңғай етіп келтіремін. Кейде комбинацияны бір рет айналдырған сәтте де жиналып қалуы мүмкін. [Қосымша, 14 сурет]
Рубиктің текшесін жинау анамның арманы еді. Сол арманын мен орындап бергеніме қатты қуанамын. Рубиктің комбинациялары мен формулаларын ол уш күнде жаттап алды. Бұл дегенім, еш уақытта өз арманыңа қол жеткізу кеш емес. Өз достарымның арасында кішігірім сауалнама өткіздім, олардың текшеге қызығушылығы білгім келді.
Олардың армандары менің армандарымен сәйкес пе екен деген сұрағыма жауап іздедім. [Қосымша, 2 таблица] Менің арманым, осы жоба арқылы барша елімнің адамдарына текшені жинаудың жолдарын түсіндіріп, олардың логикалық ойын, есте сақтау қабілетін, зейінін ұлғайту. Және де осы 3х3х3 текшесінен басқа Рубиктің ойыншықтарын жинап уйрену!
3.2. Текшенің тәжірибесі мен кері әсері
Көптеген әлемдік баспаханалар Рубик кубигін құрастыру тәсілдерін мақала етіп жариялаған. Ойыншыққа бірқатар тәжірибелер де жүргізілген. Ағылшын психологтары Рубик кубигінің феноменін зерттеу үшін өзгеше сынақ жүргізді. Олар кубикті адамға ұқсас маймылдарға жинатып көреді. Бірінші минутта шимпанзе қуыршақты қызығушылықпен құрастырады, алайда кейіннен қобалжи бастап, көңіл-күйі мүлдем түсіп кетеді. Маймылдардың бірі сынақ барысында кубикті тордан лақтырып жібереді, енді бірі жұтып қояды, ал үшіншісі парша-паршасын шығарып тас-талқан етеді. Осы сынақ нәтижесінде тек маймыл ғана емес, сонымен қатар, адамдар да келеңсіз жағдайға түседі екен. Ағылшындық психиатрлар мен невропатологтар адамға жасаған тәжірибесінде, қолындағы қуыршағын нәтижесіз айналдыра берген адам – көңіл-күйі түсіп, ашуға бой алып, агрессияға ұшырап, ойыншықты сындыруға дейін барған. Текшені жинаудың күрделігі сонда, осы текшені жинастыру үшін 60-тан астам арнайы жинау кітаптары шығарылған. Үзбестен текшені жинағандары үшін, кейбір адамдардың қолдары талып, тырып қалған жағдайлары болған. Тіптен осы ойынның түрін, яғни текшені мейрамханалардағы міндетті атрибуттар тізіміне енгізген. Рубиктің текшесі бүткіл Әлемге эпидемия ретинде тарап кетті. Тіптен аспазшылар да осы текшеге ұқсастырып әртүрлі тағам түрлерін де ойластырды. [Қосымша, 15 сурет] [11]
Рубик текшесінің 15 жылдығына орай «Дайамонд Каттерз Интернейшнл» зергерлік компания 1500000 АҚШ доллар тұратын текше жасап шығарды. Оған 22,5 карат күлгін тас (аметист), 34 карат лағыл (рубин), 34 карат зүбаржат (изумруд) асыл тастарын және 750 сынамалы алтын жаратты. [Қосымша, 16 сурет]
ҚОРЫТЫНДЫ
Ғылыми зерттеу жұмысым текшенің шығу тарихын ғана емес, сол текшені жинаудың пайдасын түсіндіру. Жинаған кездегі мидың екі жартышары да қозғалады, ойға салады. Ал осы қозғалыс адамның ден-саулығын жақсартады. Ұрпағымыздың денінің саулығы болашағының мықты боларына әсер етері сөзсіз. Еліміздің тәуелсіздігін сақтап қалу үшін мықты да білімді азаматтар мектеп қабырғасынан тәрбиеленуге тиісті. Келешекте осы текше туралы тақырыпты әлі де зерттей беріп, үнемі дамып, толықтыру мақсатым. [7]
Рубик текшесі есте сақтау қабілетін дамытады. Кеңістікте орналасқан түрлі-түсті кубтарды реттеу, орнына қою, белгілі бір алгоритмдерді қолдану арқылы сәйкес келтіріледі. Бұл ойыншықтың түрлі-түсті болуы да оны барша адамдарға тартымды әсер тигізеді. Куб алты түрлі түстен тұрады. Сол әр түстің шашыраңқы, яғни түстердің араласып кеткенін, белгілі бір жүйемен жинау арқылы жүзеге асырылуы логиканы байытады.
Интеллектуалды ойыншықтардың дүние жүзінде ең көп тараған түрі болып табылады. Жас ерекшеліктеріне қарамастан кез-келген жастағы адамдар көп қызығушылық танытады.
XXI ғасырда 4х4х4, 5х5х5, 6х6х6, 7х7х7, 8х8х8, 9х9х9, 10х10х10, тағы сол сияқты текшелер өндірілді. Олардың жиналуы күрделірек және белгілі бір уақытты қажет етеді. [6]
Қорыта айтқанда, балалардың жеке қабілетін ашады, шығармашылық дербестігін дамытады, қызығушылығын арттырады, белсенділікті, ізденімпаздықты қалыптастырады, басқа адамның жұмысын бағалауға үйретеді, балаларды шапшаңдыққа, тапқырлыққа тәрбиелейді, ізденімпаз тұлға қалыптастырады. [9] Өйткені, зерттеу жұмысы барысында танысқан амалдар өз бойыма жігерлі әсер тигізді. Болжамдар, ғылыми көзқарастар, жүргізілген сауалнамалар нәтижесі кез келген адамның белгілі болжамдары сәтті деп қарап, өз жұмысым сол жүйеге орай жүзеге асыратындығына толық көзім жетті.
ҰСЫНЫСТАР:
Сөзімді түйіндей келе алдағы уақытта осы тақырып көлеміндегі зерттеу жұмыстары ары қарай жалғасын тапса деген оймен төмендегі жобаларды ұсынамын:
Рубиктің текшесі жайлы қазақша ғылыми еңбектер кітап болып басылып, көпшілікке ұсынылса;
Математика факультативінде осы тақырыпқа арнайы бір академиялық сағат бөлініп, осы текшенің көмегімен логикалық есептерді шығаруы қолға алынса;
Ұлттық ерекшелігімізге байланысты осы текшені Қазақстанда өндірілуі басталса;
Сиқырлы текшенің құпиясы білім беру мекемелерінде тәрбие саласына арнайы енгізілсе және түрлі іс-шаралар (жарыстар) ұйымдастырылса;
Қазақстан Республикасының энциклопедияларында ана тілімізде бұл текше жайында ақпарат жеткіліксіз, осы жайында біздің елімізде энциклопедияларды дамытуы қолға алынса;
Тақырыпқа байланысты ырымдар туралы кеңінен насихат жұмыстары жүргізілсе, пайдасы туралы мақалалар мен өлеңдер жазылса.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Ахметов Ә., Әлімқұлов Н. Қазақ балалар әдебиетінің кітапханасы – Алматы: «Жалын» баспасы, 1991
Дубровский В., Калинин А. Новости кубологии (рус.) – Россия: Квант, 1982
Дубровский В. Алгоритм волшебного кубика (рус.) – Россия: Квант, 1982
Дубровский В. Математика волшебного кубика (рус.) – Россия: Квант, 1982
Залгаллер В., Залгаллер С.Венгерский шарнирный кубик (рус.) – Россия: Квант, 1980
Калужнин Л. А., Сущанский В. И. Преобразования и перестановки – Россия: М, 1985
Кенжеахметұлы С. Жеті қазына – Алматы, 2003
Қазақ энциклопедиясы – Алматы: «Алматыкітап» баспасы, 2010
Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі – Алматы: «Санат» баспасы, 1995
Республикалық ғылыми - әдістемелік және педегогикалық журнал «Бастауыш мектеп», 2004
David Singmaster. Cubic Circular – 1985.
David Singmaster, Alexander Frey. Handbook of Cubik Math – 1987
Demaine E.D., Demaine M.L., Eisenstat S., Lubiw A., Winslow A. Algorithms for Solving Rubik's Cubes // Lecture Notes in Computer Science – 2011
Интернет ресурс:
16
Автор: Саидулдинов Алиби
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.