Өндірістік оқыту сабағының жоспары "Пластиналарда төменгі және тік тігістерді жасау"

ӨНДІРІСТІК ОҚЫТУ САБАҒЫНЫҢ ЖОСПАРЫ

Сабақтың тақырыбы: «Пластиналарда төменгі және тік тігістерді жасау»

Білімділік:

1. Білімгерлерде пластиналарды дәнекерлеуде білімдерін және машықтарын тексеру.

2. Білімгерлерде дәнекерлеу тігістерін жасауында әр бағыттылықты білуі мен оның машықтарын игеруін жетілдіру.

3. Тапсырманы орындауда уақытты тиімді пайдалану, жоғары дәлдікті және технологиялық реттілігін сақтауын қадағалау

 Тәрбиелік:

1. Жұмысты орндауда ұқыптылық, орындалатын жұмыстың сапасына деген жоғары жауапкершілік, құралдар-жабдықтарды пайдалануды тиімді пайдалануға тәрбиелеу.

Дамытушылық:

1. Жұмыстың сараптамасын өздігінен жасай білуге, тапсырма бойынша дайындалған жұмыстың сапасын эталонға сүйене отырып бағалай білуді дағдыландыру.

 2. Білімгерлердің инструкциялы-технологиялық картаға сүйене отырып өздігінен жұмыс істеу біліктіліктерін тексеру және бекіту.

3. Білімгерлерде жұмысты орындауда шығармашылық қабылеттерін дамыту.

Дидактикалық тапсырмалар:

Тақырып бойынша жаңа білімдерін, әдістерін, дағдыларын бекіту.

Сабақтың материалды-техникалық базасы.

1. Құралдар: балға, зубила, темір щетка, сызғыш, чертилка, бұрыштама,  бұйымға арналған дайындамалар, МР-3 маркалы, диаметрі 3 мм-і электродтар.

2. Жабдықтар: дәнекрелеу посты, ВКСМ- 1000, ВДМ - 1000, балластты реостат, щиттер, маскалар, қорғаныш көзілдіріктер, арнайы киім.

3. Көрнкілік: инструкциалы-технологиялық карта, бұйым үлгісі, бұйым эскизі

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

I. Ұйымдастыру кезеңі  (3 мин)

1. Білімгерлерді тізім бойынша тексеру.

2. Білімгерлердің сабаққа және жұмысқа дайындығын тексеру

II. Кіріспе нұсқау  (25-30 мин)

1. Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.

 2. Білімдерін актуалдау.

2.1. Оқу-өндірістік шеберханадағы ТҚ ережелері, дәнекерелеу жұмысы кезіндегі жұмыс қауіпсіздігін қайталау.

2.2. Дәнекерлеу тігістерін жасауда әр бағыттылық туралы теориялық білімдерін тексеру. 

№	Сұрақ	Жауабы
1	Дәнекерлеу тігісі дегеніміз не?	Дәнекерлеудің көмегімен жасалған ажырамас қосылыс
2	«Төменнен жоғары қарай дәнекерлеу» терминін қалай түсінесіз?	Дәнекерлеу ваннасы төменнен жоғары қарай жылжитын тік тігісті дәнекерлеу
3	Дәнекер тігістері кеңістікте орналасуына қарай қалай бөлінеді?	Төменгі, тік және көлденең тігісті, қайық тәрізді негізгі
4	Тік тігісті дәнекерлеу кезінде ток күші қалай өзгереді?	сұйық металл дәнекерлеу ваннасына ақпау үшін төменгі тігісті орындау кезіне қарағанда 5-10%  төмендейді

2.3. Тәжірбиелік тапсырманы орындауда технологиялық картаға сүйене отырып дайындау реттілігін түсіндіру.

2.4. Пластиналарда төменгі және тік тігістерді жасау әдістерін демонстрациялы көрсету.

Кіріспе нұсқау бөлімінің жоспар-жазбасы

Тік тігісті жасау мінездемесіне қарай  бір жақты және екі жақты, көп қабатты және аз қабатты болып бөлінеді.

Деталь жиектерін тік тігісті дәнекерлеуге дайындау формасына қарай   жиекті дайындықсыз және дайын жиекті болып бөлінеді. Егер дәнекерленетін деталь қалыңдығы 6 мм жоғары болса бұл жағдайда жиекті дайындау қажет.

Тік тігіс жасай отырып түйістіре дәнекерлеу қосылысында 3 мм электродпен бастапқы бір жақты қосылыс түзіп аламыз. Бастапқы бір жақты қосылыс ұзындығы 15÷20 мм болып арақашықтығы 150÷200мм болуы қажет.

1.      Дәнекерлеу жұмысын орындау барысында адамға көптеген зиян келуі мүмкін. Олар, ток күшінің әсері, адам көзі мен ашық тұрған адам денесіне доға сәулесінің түсуі, бұйымды дайындау барысында болуы мүмкін жарақаттар, зиянда газдар мен шаңдарға улану.

2.      Дәнекерлеу жұмысының сапасына әсер ететін негізгі факторлардың бірі олар: электрод диамтері, ток күші, доғаның қуаты мен дәнекерлеудің жылдамдығы. Электрод диаметрі дәнекерленетін металл қалығңдығына, тігіс түрі мен дәнекелеу қосылысына байланысты.

3.      Қалыңдығы 4 мм-ге дейінгі металды түйістіре төмен қарата дәнекерлеуде дәнекерленетін болат металл қалыңдығымен бірдей етіп алынады. Тік тігісті дәнекерлеуде әдетте 4 мм артық емес электрод түрін пайдаланамыз.

4.      Ток күші аз болған жағдайда дәнекерлеу жерінде толық дәнекер және аз еңбек өнімділігі пайда болады.

5.      Балқытылған металл төмен қарай ағады. Сондықтан да тік тігістер қысқа доғаны пайдалану арқылы ток күшін төменгі тігісті жасаудағы көрсеткіштен 10-15% төмен етіп аламыз.

6.      Тік тігісті дәнекерлеу төменнен жоғары қарай және жоғарыдан төмен қарай да жасала береді. Жоғарыдан төменге әдісін металл қалыңдығы аз болған жағдайда немесе көп қабатты дәнекерлеудің бірінші қабатын жасауда қолданылады.

7.      Тік тігісті жасаудың кең тараған түрі төменнен жоғары әдісі. Тігістің ең төменгі нүктесінде доға  түзеді де, электрод жоғары қарай екі жақты қабырғаны қамти отырып жасалынады. Бұл әдіс ағын металдың тез қатуын қамтамасыз етеді. Қатайған металл тігістері келесі ағын металдарға сөре (полочка) болу қызметін атқарады. Сұйық металл ваннадан ағып кетпес үшін электродты 45-50 градус қиғаш ұстау қажет.

8.      Әрбір дәнекер тігісінің қабатын құйған соң оның шлактарын алып отыру қажет.

Технологиялық карта

«Пластиналарда төменгі және тік тігістерді жасау»

№ п.п	Операция	Құрал-жабдықтар	Материал түрі	Технологиялық процесс	Жұмыс реті
1	Металды дәнекерлеуге дайындау	сызғыш, бор, чертилка, металл щетка,  бұрыштама	250х250мм. өлшемді болат пластина	Өлшем жасау, және металл жиектерін тазалап, жиыстыру
2	Жинақтау	Сызғыш, бұрыштама	250х250мм. өлшемді болат пластина	Бұйымның детальдарын жиыстыру
3	Бір жақты қосылыс жасау	Дәнекерлеу посты, электродтар, зубило, балға, қорғаныш көзілдірік	250х250мм. өлшемді болат пластина	Бұйымның сызбасына қарай бір жақты қосылыс жасау
4	Дәнекерлеу	Дәнекерлеу посты, электродтар, зубило, балға, қорғаныш көзілдірік	250х250мм. өлшемді болат пластина	Детальды дәнекерлеу және оларды шлактан тазалау.
5	Детальды шлактан тазалау.	Дәнекерлеу посты, электродтар, зубило, балға, қорғаныш көзілдірік	250х250мм. өлшемді болат пластина
5	Жұмыс сапасын тексеру			Қосылысты визуалды түрде тексеру.

ІV. Жаңа сабақты бекіту

ІV .1. Сұрақтар қою арқылы бекіту

1. Тік тігісті жасау мінездемесіне қарай неше түрге бөлінеді?

2. Тік тігісті жасау үшін металды дәнекерлеуге дайындау үшін пайдаланылатын құрал-жабдықтарды ата.

3. Бастапқы бір жақты қосылыстың ұзындығы мен арақашықтығы нешеге тең?

4. Сұйық металл ваннадан ағып кетпес үшін электродты неше градуста ұстап тұрамыз?

V. Ағымдағы нұсқау (5сағат)

                                                Білімгерлердің өзіндік жұмыстары

Жаттығулар: 1,2,3                                Жұмыс орынын ұйымдастыру ережесімен,                     

                                                               атқарылатын тапсырманың дайындығын                  

                                                               және реттілігін  таныстыру

1.                  Қалыңдығы 6 мм-ге дейінгі металды дәнекерлеу

2.                  Қалыңдығы 6 мм жоғары металдарды дәнекерлеу

                                                              Шебердің қызметі

 Білімгерлерді басқару қызметі мақсатты айналым кезіндегі жүргізілетін ағымдағы нұсқаулар, бақылау және тексеру арқылы жүзеге асырылуы тиіс.

Бірінші айналым:  Жұмыс орнының ұйымдастырылуын және дұрыс қатамасыз етілуін тексеру, білімгерлерге көңіл бөлу:

Екінші айналым: Жұмыс іс-әрекетінің дұрыс орындалуын тексеру, білімгерлерге ерекше көңіл бөлу:

Т. Қ. ережелерінің сақталуын тексеру, санитарлық талаптар

Үшінші айналым :Технологиялық процестің сақталуын тексеру

Төртінші айналым : Өзін-өзі басқарудың жүргізілуін дұрыстығын тексеру,білімгерлерге көңіл бөлу:

Жұмысты қабылдау және бағалау, аса үлгірушілерге қосымша тапсырма беру.

VІ. Қорытынды нұсқау  (20 мин).

1.Өндірістік оқу кезіндегі атқарылған жұмыстың қорытындысын шығару:

Орындалған жұмыстарға сараптама жасап, ақаулары болса көрсетеді. Тігістерді орындау кезінде білімгерлердің тапсырманы орындау деңгейін анықтау. Білімгерлердің техникалық талаптардан ауытқығанынан,  ақаулардың пайда бол себебін түсіндіру.

2.Жұмыстың нәтижесін хабарлау.

Жұмысты толық талқылап болғаннан кейін, бағаларын хабарлау. Үлгермеуші білімгерлерге келесі, яғни, «Тік тігістерді жасау» тақырыбына дайындалуына ұсыныс жасалынады.

3.Жұмыс кезіндегі білімгерлердің жіберген кемшіліктерін талқылау.

Білімгерлерді атап көрсету,әр білімгердің бағасын жеке бағалау.