Новогодний утренник "Пять ключей" (беш дулгуур) старшая группа

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Чечек» комбинированного вида

с. Хандагайты Овюрского кожууна

Чаа чыл хөглээшкини

Кижизидикчи: Монгуш А.Д.

Хандагайты-2014

Дед Мороз,

Снегнурочка ,

Кот,

Алиса,

Кащей,

Баба Яга

Снежная Королева.

Аялга аайы-биле Харжыгаштың соондан уруглар маскарадтарлыг танцылап кирип кээрлер.

Башкарыкчы: Хүндүскүнүн мендизи-биле хүндүлүг аалчылар, ада- иелер, кырган-ава, кырган-ачалар база бистиң эргим уругларывыс! Үнүп турар көк ыяш аът чылы таварыштыр шуптуңарга каң дег кадыкшылды, аас-кежикти, ынакшылды, чедиишкиннерни сеткилим ханызыдан күзедим! Ынчангаш чаа чылдың байырлалын ажыдары-биле садиктин эргелекчизинге сөстү бээр-дир мен.

    1 - уруг: В зал нарядный мы вбежали

                    Чудо-ёлку увидали

Будем песни петь плясать

Будем новый год встречать.

    2 - уруг: Ты так прекрасна, ёлочка

                     Что нам не умолчать

Мы много слов красивых Должны тебе сказать

3–ку уруг: Острые иголочки чуть дрожат

                         Яркие игрушки на ветвях висят.

   4-ку уруг: Ах, красавица какая,

                     Мы тебя не узнаем    Гостья долгожданная Мы тебе споём.

Ыры «Хөглүг ыры»

(Телефон долгап кээр. Харжыгаш телефонун тудуп Соок-Ирей-биле чугаалажыр.)

Харжыгаш: Уруглар, кырган-ачам Соок-Ирей долгап тур, байырлалыңарга мени манап тур силер бе деп айтырып тур? (уруглар харыылаар). Кайы-хире манап турарыңарны чугаалаңар.

(телефонну 1-2 уругларның кулаанга тудар).

Харжыгаш (дыңнап тургаш): Кырган-ачам, садик чанында шанактыг аътта чоокшулап олур мен дидир. Соңгадан көрээлиңерем.

( Уруглар шупту сонгаже көөрлер. Соок-Ирей уругларның артындан оожум кирип келир.)

Соок-Ирей: Чүнү көрүп, кымны харап турарыңар ол? (уруглар харыылаар). Үнүп орар чаа чыл-биле байыр чедирип, шуптуңарга кадыкшылды күзеп тур мен. Эрткен чылын база чораан болгаш силерниң шуптуңарны таныыр-дыр мен. Бо Маша, Аяна,Айдын, Орлан, бо Коля, Света (Соок-Ирей уругларны будап шын эвес адаар). Чок, ындыг эвес ийикпе, боттарыңар адыңар адап бериңер че (уруглар шупту боттарының аттарын адаар) Эки-дир, сактып алдым. Силерде аалдап келген болганымда шупту хөглээлинер.

Соок-Ирей: Даштын мынча хөй харны кым эккелген?

Уруглар: Соок-Ирей.

Соок-Ирей: Кым краска ажыглавайн думчуктарны кызыдыптарыл? Уруглар: Соок-Ирей

Соок-Ирей: Кым ыяштарны агартыпканыл?

Уруглар: Соок-Ирей.

Соок-Ирей: А кым 2 деп демдек ап турар?

Уруглар: Соок-Ирей

Соок-Ирей: Чок, ындыг черле турбаан, мен шупту ажылдарны чүгле беш демдекке кылыр мен, кичээнгейлиг болуңар! Кым силерниң чылыыңарны соодупканыл?

Уруглар: Соок-Ирей.

Соок-Ирей: Кым хар-биле соңга бусканыл?

Уруглар : Соок-Ирей.

Соок-Ирей: Ха-ха-ха. Ол шуут меге. Мен кажан-даа соңга буспас мен, чүге деп билир силер бе (уругларның харыызы). Соңга бузар болзумза каяа соок-биле угулзалар чуруур деп мен.

Харжыгаш: Кырган-ачай, уруглар сеңээ сээң дугайында өөренип алган шүлүктерин чугаалап бээр-дир.

Танец «Невеляшки»

Уруглар танцылап турар аразында Соок-Ирей чиде бээр.

Харжыгаш: Кырган-ачам кайыл! (алгырар). Соок-Ирей A-У (уруглар- биле) кырган-ачай Соок-Ирей А-У.

Хенертен шивижигеш чырып кээр.

Харжыгаш: Ойт, шивижигеш чырып келди, бодунуң дылынга бир чуве менээ чугаалаксап тур (шивижикке чоокшулап, дыңнааланыр).

Соок-Ирейни кара күштер оорлап алган? Бистер уруглар-биле тывар бис бе? Оон хостаар? Ам кайыын дилеп тывар бис? Ону бис уруглар четпес шивижикте азып каан сөс-айтыкчы дузазы-биле дилээр бис. Ада-иелерни дузалажып бээр кылдыр дилээринерем (3 ада-ие унуп келгеш шивижиктен сөс-айтыкчыны дүжүргеш ыыткыр номчуур: 5 дулгуур, 5 шооча, кара күштер, Соок-Ирей, белектер, шенелделер)

Харжыгаш: Уруглар силер чүү деп бодап тур силер!(харыы). Мен шуптузун билип кааптым. Соок-Ирейни кара күштер оорлап апарган, бистер шенелделер эртип тургаш белектар шыгжаан шоодайны 5 дулгуурну тыпкаш, 5 шоочаны ажыдары-биле Соок- Ирейге бээр-дир бис. Ам дүлгүүлерни кайыын дилээр бис?(уруглар шивижигешче айтырлар).

(Харжыгаш) шивиден 1-ги дулгуурну дүжүрер.

Харжыгаш: 1-ги дүлгүүрнү шивижигеш биске белекке берген-дир, ам бис арткан 4 дүлгүүрнү дилээр бис. Шупту ыыткыр мындыг девизтен чугааланар: «Белектерже бурунгоар». Бисти Чаа чыл манап тур!

Ыры «Шивижигеш»

Аялга адаа-биле Дош кадыны кирип кээр.

Дош Кадын: Харжыгаштар баштыңы Дош кадын мен-дир мен. Хардан бүткен маг-боттуг соок-биле тынып чор мен. А мында уруглар кымны манап тур силер! Кайнаар-даа барып шыдавас, чүнү-даа тып шыдавас дош кылдыр силерни доңурар дээш - Сонгу чңктен келдим. Шупту долгандыр туруңар, че!

Оюн «Заморожу»

Харжыгаш: Көрүнерем, Дош кадын, доңурар дээш чадаштыңар! Шыгжап алган илбилиг дүлгүүрүңер чаалап алыр дээш келдивис.

Дош кадын: Бо дүлгүүр мээң дош чүрээмниң-дир. Мээң чүрээм эргизиптер - ындыг кижи тывылбаан. Эргизиптер кижи болза дораан ону бээр мен.

Харжыгаш: Дош чүрек - каржы чүрек. Буянныг болу бергижеге чараш танцы-самдан танцылаптаалынар!

Харжыгаш: Көрунер даан, Дош кадыны каттырып тур. Холдарынга дээп көрээлиңер, чылыг-дыр бе? (уруглар холдарынга дээп шынап- ла чылыг деп көөр).

Дош кадын: Четтирдим, уруглар, мен шынап-ла чылыгып келдим, сөзүмге ээ болуп дүлгүүрну бээйн. Чедиишкинни күзедим!

Аялга адаа-биле Кащей Яга кирип кээр.

Кащей: Ага менден корткаш, оожургай бердиңер бе ! Силерни мен караңгы аргада сарайымга апарып аштадыр шоочалааш дииспейге кадартып каар мен.

Мени өлүм чок кашей дээр. Мен болза ырлап самнаарынга хөңнум чок силерни ыгладыр коргудур илбилептер мен. Менче чүү дээш келдиңер харыылап туруңар. ( Уруглар харыылаар). Бо дүлгүүрну кажанда-даа ап шыдавас силер. Ону мен шивиниң эн шышпык бажында шыгжап каан мен. Ол дүлгүүрнү чугле кашпагай шыырак халып шурап билир уруглар ап шыдаар. Силер ындыг уругларга дөмей эвес-тир силер. (Харжыгаш уругларны бис ындыг эвес бис деп харыылаарын албадаар).

Кащей: Ону мен ам хынаптар мен. «Бардым-на» деп оюндан ойнаптаалыңарам, кайы бирээңер меңээ туттурар болзунарза, ух....

Оюн «Бардым-на» (оюнну бөлүктеп ойнаар).

Кащей: Кымны-даа тудуп чадап каан деп, амыраваңар. Дөмей-ле дүлгүүрнү бербес мен, хоралыг болдур ийн мен.

Харжыгаш уругларны бөлүп алгаш Кащейни харжыгаштар-биле дүлгүрнү бергиже согарын сүмелээр.

Харжыгаштар-биле оюн. (Кащей залдан үне халыыр).

Харжыгаш шивижиктиң артыы чартыындан дүлгүрнү дүжүрүп алыр.

Харжыгаш: Шупту үш дүлгүүрлүг апардывыс, ам каш дүлгүүр тыварывыс арткан-дыр!(уруглар харыылаар). Бистиң девизивис «Белектерже бурунгаар». Бисти Чаа чыл манап турар.

Аялга адаа-биле залче дилги Алиса биле диис Базилио кирип кээрлер.

Алиса: Ой, Базилио, уругларны көр даан.

Базилио (даянгыыжын токуладып кел чыдар): Кайда, уруглар? Ах, уруглар?

Алиса: Силер угаанныг силер бе, уруглар? (уругларның харыызы)

Алиса: Ындыг-дыр, мен силерни хынап тывызыктан ыдайн!

Диис: Ой, тывызык бе, мен шуптузунун харыызын билир мен.

Алиса: 1. Ак ширтек хову шыпты (уруглар - хар, диис - хөвең)

Диис: 2. Чаа чылда чалаттырды, чайгы хептиг чедип келди ( уруглар

-      шиви, Алиса -терек)

Алиса: 3. Даштын долгандыр хар, удавас кандыг байырлал (уруглар

-      Чаа чыл, диис - Март 8)

Диис: 4. Холу буду чок-даа болза , кончуг чараш чурук чуруур (уруглар - хыраа, Алиса - ай)

Алиса: 5. Дүгде кызаш, мында кызаш, дүгү кызыл, боду кызыл (уруглар - дилги, диис - диис)

Диис: 6. Кышкы тону - харга өңнеш, Чайгы тону - черге өңнеш (уруглар - кодан, Алиса - аът)

Алиса дүлгүрнү уштуп эккээр.

Диис: Алиса, дүлгүүрүң меңээ бер, сен чидирип алыр сен.

Алиса: Кым чидирер чүвел, сен харын чидирип алыр ыйнаан сен. Чидирип-даа алыр болза кандыг Хамаан деп, дөмей-ле та чүнүң дүлгүрү чүве.

Харжыгаш: Бис билир бис. Чугаалап бериңер, уруглар. ( уруглар чугаалаар)

Алиса: Ийе ап алыңар. Беш алдын чоос бээр болзунарза, дүлгүр силернии.

Диис: Чок алды алдын чоос, беш чоос ийиге үлеттинмес болгай.

Харжыгаш: Уруглар, кайыын алдын чоостар тып алыр бис. Алдын

шыгжамырындан дилеп көрээлиңерем (уруглар шупту өрээл

иштин дилегзинерлер). Хөртүк хар аразындан аптаражыгашты тып алыр, ону ажыдыптарга 5 алдын чоос чыдар ону Алисага бериптер, Алиса дүлгүүрүн берипкеш дииспейден дезип үне халыыр.

Диис: Алиса менээ база алдын чоостарың!

Харжыгаш: Бисте 4 дүлгүүр бар, ам бирээни тывар болган-дыр бис.

Бистин кыйгывыс: «Белектерже бурунгаар» Чаа-чыл бисти манап тур!(шивижикти долганыр)

Хенертен Баба Яга кире халып кээр.

Баба Яга: Аа, бо-даа ширбиишти! Мындыг ширбиишке ырадыр кайнаар чедер боор. Шаанда хараган ширбииштер кончуг-ла чуве ийин. Ам бо шагнын ширбииштери ана багай шаараш пласмастар. Эх, аныяамда үем болза...(кожаңнап ырлаар)

       Уж ты молодость моя, молодость далекая.

    Уж какая я была красотка синеокая.

Припев:    Бу-бе, бу-бе бубенцы ночью за окошком.

Бу-бе, бу-бе бубенцы лешие с гармошками.

 Леший полюбил меня, лес давался диву

 Каждый день носил цветы - колючки да крапиву.

                 А посватался Кащей, я ему сварила щей

                 Хоть я его любила, а щами отравила.

 Триста летя прожила, всех кавалеров извела

 Но зато и с час осталась я красивой как была.

Баба Яга: Ох, хөглеп танцылаар дээш, силерниң чүү дээш меңээ келгениңерни айтырарымны уттуп алдым (уруглар харыылаар). Аа дүлгүүр, ой кайда чоор, маңаа бир черге бар-ла чуве. Аа, (тып алгаш) мен тоолдарда багай Баба-Яга болганымда, силерге бо дүлгүүрнү анаа бербес мен. Менээ чараш танцы-сам ойнап бээр болзунарза ынчан дүлгүүрнү бериптерим чадавас.

Хоровод

Баба Яга уругларга дүлгүүрүн берипкеш, байырлашкаш чоруптар.

Харжыгаш: Бисте шупту 5 дулгуур бар-дыр. Бистин кыйгывыс: «Белектерже бурунгаар» Чаа-чыл бисти манап тур!

Хенертен музрук Соок-Ирейнин хол хавын октаптар.

Харжыгаш: Ойт, бо кымнын хол хавы чыдары ол, уруглар?

(көдүрүп эккелгеш, уругларга көргүзер). Соок-Ирейни дилээлиңерем бо чоокта хевирлиг. ( уруглар дилеп үнгеш, коридордан шарып каан Соок-Ирейни киирип эккелгеш хендирин чежип хостаар).

Соок-Ирей: Ой, уруглар, четтирдим. Кара күштерден хостааныңар дээш улуу-биле четтирдим. Шуптунарны байырлалче чалап тур мен.

Харжыгаш: Кырган-ачай силерни тып алганывыска аажок амырап өөрүп тур бис, бээр сандайже бичии дыштанып олуруңар, силерге уруглар өөренген шулуктерин чугаалап бээривис ол.

Шулук: Елочка зеленая

Соок-Ирей: Эр-хейлер, мындыгчараш уругларга белектерден берейн. Ойт, белектер уштуур 5 дулгуурумну чидирип алган болгай мен!

Харжыгаш: А бо эвес бе бо дүлгүүрлериңер, уруглар-биле катай тып алдывыс.

Соок-Ирей: Ол-дур, ол-дур уругларым. Белектерим дүлгүүрлери.

(Шоочазын ажыдып , уругларга аялга адаа-биле белектерни үлээр).

Соок-Ирей: Чаа, уругларым мен-даа чорууйн, келир чылын база келир мен. Ужурашкыже Байырлыг, эки өөренириңерни, кан-кадык болуруңарны күзедим!

Соок-Ирей биле Харжыгаш байырлашкаш үнүп чоруптар.