Ньютонның екінші заңын зерделеу. Ашық сабақ

                               9 сынып. Физика. 

Сабақтың тақырыбы. Ньютонның екінші заңын зерделеу.

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік;

1. Динамика бөліміндегі негізгі физикалық шамалардың мағынасын ашу. Ньютонның екінші заңымен танысу. Күнделікті кездесетін жағдайларды физикалық түрғыдан түсіндіру;

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

а) Күш векторларына қосу ережелері;

Дамытушылық;

Сабақ жадығатын талдау барысында оқушылардың монологтық және диалогтық сөйлеу мәдениетін дамытуға күш салу, топтық жұмыстар кезінде өзгенің пікірін сыйлау, өз көзқарасын ұтымды жеткізе алу машығын дамытуға жағдай жасау;

Тәрбиелік:

Ұқыптылыққа, өз ойын дәйекті баяндай білуге, өзін ұйымдастыра білуге баулу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, практикалық жұмыс

Пәнаралық байланыс: математика

Көрнекілігі: Инерция құбылысын көрсетуге арналған шар, қағаз; Арбашалар, тірек жолы,  секундомер, жүктер жиыны

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу, дәптерлерін тарату. 2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: Жалпы сұрақтар. 1.  Үйге берілген тақырыпты қайталау. ●     Автомобиль жазық горизонталь жолмен моторын сөндіріп бірқалыпты қозғала алады ма? ●     Су тамшысы бірқалыпты түсіп келеді. Қандай күштердің әсерлері теңгеріледі? ●     Сең жүрген кезде неліктен мұз кесектері бұрылыстарда кептеліп қалады? ●     Үстел үстінде ағаш кесегі жатыр. Оған қандай күштер әрекет етеді? Ағаш бірқалыпты және түзусызықты қозғалғанда ше? ●     Пойыз станциядан шығып, жылдамдығын үдетті. Осы кезде ауыр қолсандықты еден бойымен қай бағытты жылжыту оңайырақ? ●     Үлкен жылдамдықпен жүріп келе жатқан велосипедшіге кенет тоқтау қажет болған жағдайда неліктен алдыңғы доңғалақты емес, артқы доңғалақты тежеу қажет? ●     Көшеге су себетін автомашинаның цистернасы бетіне дейін толтырылған. Машина кілт тоқтаған кезде қақпағы ашық тұрған цистернадағы су шайқалып қалай қарай төгіледі? 3. Мақсат қою кезеңі: (Проблемалық ситуация) Дене жылдамдығының өзгеруіне не себепші?  Дене инерттілігі дегеніміз не?  Бүгінгі сабағымызда «Күш. Масса. Ньютонның екінші заңы» тақырыптарын      қарастырамыз          Дене инерттілігі дегеніміз не? Дене жылдамдығының өзгеруіне не себеп болады?

	4. Түсіндіру кезеңі: Күш деп бір дененің екінші денеге әрекетінің қарқынын сипаттайтын шаманы айтамыз. Денелердің арасындағы өзара әрекеттесу: түйіскен (жалғасқан) және өріс арқылы жүзеге асырылады. Күш әрекетінің әсері төрт факторға тәуелді: күш модуліне, күш бағытына, әрекет ету уақытына, күштің түсу нүктесіне. Ауырлық күші: Серпімділік  күші Үйкеліс  күші ; Архимед  күші Ғалымның атын жеңілдік арқылы табу: •         Оны “сэр” деп атаған. •         Оны классикалық механиканың атасы деп атаған. •         Оның құрметіне күштің өлшем бірлігіне аты берілген. Ньютонның бірінші заңынан мынандай салдарлар шығарып алуға болады: Ø  Денеге әрекет ететін күштер теңеспеген жағдайда ғана дене _____________ қозғалады. Ø  Барлық денелер ____________, олар сыртқы қүштердің әсерінсіз өз жылдамдықтарын өзгерте алмайды. Ø   ________ – дененің үдеумен қозғалуына жалғыз ғана себепші.
	Ньютонның екінші заңы Қозғалыстағы дене үдеуінің шамасы денеге әрекет ететін қорытқы күшке тура пропорционал және дененің массасына кері пропорционал, ал үдеудің векторы қорытқы күштің әрекет ету жағына бағытталған.
	5. Бекіту кезеңі:  Графикалық диктант .  1. Қоян қуып келе жатқан түлкіден қашқанда, бағытын қалт өзгертіп, жиі бұрылыстар жасайды. (Бұл тәсіл инерттілікпен түсіндіріледі). 2. Қозғалмай тұрған автомашинаға ... әрекет етпейді. (үйкеліс күші) 3.Денеге түсірілген ..., ол дененің жылдамдығының өзгеруіне себепші болады. (Күш). 4. Күштің өлшем бірлігі. (Ньютон-Н) 5. Дене инерттілігін сипаттайтын шама – (Векторлық шама). 6. Бұлттан пайда болған бұршақ ... әсерінен жерге жауады. (Архимед күші). 7. Ойыншық машинаның тарту күшін ... өлшеуге болады.  (Динамометрмен) 8. Ішінде суы бар шелек орындықтың үстінде тұр. Шелекке орындықтың тарапынан ... әрекет етеді. (Күш). 9. Ньютонның екінші заңы ... (Динамиканың негізгі теңдеуі). 10. Теңіз кемесінің асханасында үстел бетіндегі крахмалданған дастарханды ... шайқалған кезде әдейі дымқылдайды. ( Кеме)
	6. Қорытындылау кезеңі: 1-деңгей есептері: 1)Егер m 1 = m2 =  2кг , ал Ғ  =  12Н болса , онда денелер қандай үдеумен қозғалады? 2)Массасы 1 кг денеге Жер қандай  күшпен әсер ететінін есептеңдер. 3)Массасы 4 кг дене қандай да бір күшті әрекетінен  2м/с2 үдеу алады.   Массасы   8 кг денеге дәл осындай күшпен әрекет еткенде , ол қандай үдеу алады? 4)60Н  күш денеге 0,8 м/с 2    үдеу береді. Осы денеге қандай күш  2 м/с 2 үдеу бере алады? 5)Реактивті ұшақтың массасы 60т  қозғалтқышының тарту күші 90 кН болса , ол екпін алғанда қандай үдеумен қозғалады ? 2-деңгей есептері: 1) Массасы   5 кг  дене 15 м\с 2 үдеумен  вертикаль құлауы  үшін оған  қандай күш әрекет ету керек? 2) Жеңіл автокөлігінің  массасы   2т,  ал жүк автокөлігінің массасы   8т . Жүк автокөлігінің тарту күші жеңіл автокөлігінің  тарту күшінен екі есе артық, олардың үдеулерін салыстырыңдар. 3)1.5 м/с² жылдамдықпен үдейтін массасы 600 кг машинаға әсер ететін тең әсерлі күшті есептеңіз.

3-деңгей есептері:

а			0,4м\с 2	2км\с 2	0,1м\с 2	5см\с 2
m	8кг	3г	10кг	10г
F	2Н	6мН			20Н	1 кН

6. Үй тапсырмасын беру жәе бағалау кезеңі: реферат