Обучение грамоте Буква Кк ( на крымскотатарском языке)

1 СЫНЫФ ИЧЮН ДЕРС

АНА ТИЛИ (ОКЪУВНЫ ОГРЕТЮВ)

Мевзу:  К сеси. К сесини «ка» арифинен бельгилев. Эджа; сёзлерни окъув.

              Ресимнен чалышув.

Макъсат: талебелерни [К] сесинен таныштырув, бу арифнен эджалар, сёзлерни

                окъумагъа огретюв, сёзлернинъ теркибинде дерсте кечкен эджаны

                айырув,  талебелернинъ лугъатыны зенгинлештирюв.

Дерс донатылувы:  дерсликлер, эджа джедвели, янъы эджаларнен карточкалар,

                                 kъушларнынъ ресимлери, «ка» арифнинъ ресимлери.

Дерстен эвель сыныфнынъ эр ерине кобелеклернинъ шекиллери асыла;  кирпилернинъ ресимлери ве табиий материаллардан япылгъан кирпилер къоюла (талебелер  сыныфкъа  кирмезден  эвель)

Дерснинъ  кетишаты.

I.  Тешкилий дакъкъа

   - Чанъ чалынды.Сыныфкъа кирдик. Дерсликлерни азырладыкъ.                                 Ерлеринъизге отурынъыз.  Дерсимизни башлайыкъ.

II.  Дерснинъ мевзусыны ве макъсадыны  айтув.

    - Бугунъ биз кене янъы арифнен ве сеснен таныш оладжакъмыз. Янъы ариф-

     ни элифбе сырасына ерлештириджекмиз ве оны башкъа арифлерге къошып

     окъумагъа огренеджекмиз.

III.  Кечкен мевзуны  текрарлав.

1.   Тахтада асылгъан эджа джедвелини окъув.

	А	У	И	О	Е
Т	ТА	ТУ	ТИ	ТО	ТЕ
С	СА	СУ	СИ	СО	СЕ
Л	ЛА	ЛУ	ЛИ	ЛО	ЛЕ
М	МА	МУ	МИ	МО	МЕ
Р	РА	РУ	РИ	РО	РЕ

а)  Талебелер бирер – бирер эджаларны окъуйлар.

     Горизонталь сыраларны сесни юксельтип.

     Вертикаль сыраны  сесни эксильтип.

2.

б) Джедвельден  эджалар  алып, сёзлер  тизинъиз.

    (ки-ТАп,  СЕт, СИ-ни, МА-САл, огъ-ЛАн…)

2.  Энди исе ойнаджакъмыз. Мен сизге сёзлерни текликте, сиз исе чокълукъта

     айтарсынъыз. (Тахтагъа асыла)          

лар

лер

     Мисаль: китап – китаплар, рале – ралелер, ресим, бор, дефтер, къалем, къыз,

                   огълан,  тон, къарандаш…       

IY Физкультдакъкъа.

     Ель эссе, тереклер саллана я онъ тарафкъа, я сол тарафкъа (талебелер къолларыны тёпеге котерип башта онъ тарафкъа, сонъ сол татафкъа эгилелер.)

     Къушлар сыджакъ улькелерге учып кетелер (къолларыны  къанат  киби 

      саллайлар), болдургъанда  -  ерге къоналар (чонъкъайып  отуралар).

Y  Янъы мевзу.

1  -Эр  саба  энъ  биринджи не уяна?  насыл йырлай?

    -Хораз. (Тахтагъа хоразнынъ ресими асыла)

    - Хораздан сонъ (тавукънынъ ресими косьтериле) уяна ве балаларгъа не бере ве насыл хабер эте?

    - Тавукъ йымырта бере ве «ко-ко-ко» айта.

    -Дагъгъа барсакъ (ресим) нени эшитемиз?

    - Кукуккъуш  «ку-ку» дей.

Эписини догъру айттынъыз. Мен исе къушларнынъ къаршына оларнынъ  давушларыны яздым. Бакъынъыз, арифлернинъ арасында таныш олмагъан арифни тапынъыз.

     КУ-КА-РЕ-КОК

     КО-КО-КО

     КУ-КУ

2.  Догъру. Эр бир сёзде  «ка» арифи расткеле. Шимди онен таныш оладжакъ-

     мыз. 

    БИРИНДЖИ  РЕСИМ -  «К»  арифи.

    ЭКИНДЖИ  РЕСИМ  -  къолларына  эки  байракъ: бириси тёпеге, экинджи-

    си  исе  ашагъа  бакъа.

    УЧЮНДЖИ  РЕСИМ  -  учкъан  лейлекнинъ  гъагъасында  таякъ  тута.

3. Энди  элифбеде  «К»  арифининъ  ерини  тапайыкъ.

А	Б					Е				И	Й
К		Л	М	Н		О		Р	С	Т	У
							Ы		Э

3.

-  Бакъкъанымызгъа  коре,  «К»  арифи  Элифбе  эвининъ  экинджи  къатында  яшай.  Онынъ  устюнде  ким  яшай?  Насыл  сес?  ([А]  -  созукъ  сес)

4.  «К»  арифи  [к]  сесини  бильдире.  Оны  айткъанда,  ава  агъыздан  къыйналып  чыкъа,  чюнки  …  ([к]  -  тутукъ  сес)

  Балалар  къулакъдарыны  къапатып,  сесни  динълей  ве  нетидже  чыкъралар: 

  [К ] -  сагъыр  тутукъ  сес.

5.  Эджа  джедвели  окъула.  Оджа  «К»  арифи  созукъларнен  насыл  этип  къо-

     шулгъаныны  анълата.  Хорнен  окъула.

	А	У	И	О	Е
Т	ТА	ТУ	ТИ	ТО	ТЕ
С	СА	СУ	СИ	СО	СЕ
Л	ЛА	ЛУ	ЛИ	ЛО	ЛЕ
М	МА	МУ	МИ	МО	МЕ
Р	РА	РУ	РИ	РО	РЕ
К	КА	КУ	КИ	КО	КЕ

6.  Дерсликнен  ишлев:  с. 61

     Китапкъа  бакъып  айтынъыз,  къайсы  ресимлерге  келишкен  сёзлернинъ  схемалары  берилле  (кирпи,  кобелек).

     Бу  эки  сёзнинъ  башында  насыл  сес  эшитиле?  ([К]).

YI.  Козьлер  ичюн  физкультдакъкъа.

       Сыныфымызгъа  кобелеклер  учып  кирди.  Оларны  козьлеринъизнен

       тапынъыз  ве  сайынъыз  (сепетнинъ  устюнде,  чечекнинъ  устюнде,

       саатнынъ  устюнде,  тельнинъ  устюнде  ве  иляхире)  (эписи  олып  9  дане)

       Олардан  гъайры  кирпилер  де  чапып  кирдилер  ве  сакъландылар.

       Оларны  да  тапмакъ  керек. (эписи  олып  8  дане)

YII.  Пекитюв. 

1.     Дерсликнен  ишлев.          

Эджаларгъа  болюнген  сёзлерни  окъув  ве  сёзлерни  берильген  ресимлерде  тапув.

КЕ-ТЕН              МА-МА-ТЕ-КЕ

ТЕ-РЕК               КО-БЕ-ЛЕК

СЕ-НЕК             

ЛЕС-КЕР

4.

     2. Ресимлернен  ишлев.

          - Ресимлернинъ  къайсында  «К»  арифи  расткеле?  Къайсы  айванлар

            сакълангъан?

      3.  Лексик  иш.  Чифтлернен  чалышув.  Эр  бир  чифтнинъ  5-ер эджалы

           карточкасы  бар.  Оджа  айткъан  сёзге  талебелер  келишкен  эджа

          карточканы   косьтере  ве  сёзнинъ  терджимесини  эте.

          Меселя:  КОк  -  небо,  КУнеш  -  солнце,  КЕте  -  идет,   КОпек  -  собака.,  фабриКА,  КИрпи  -  ёжик… (кемане,  козь,  кузь,  кираз,  секиз,  Киев,  кой,  селям алейкум, эки, тильки,  келе,  теке)

YIII.  НЕТИДЖЕЛЕВ. 

2.     Бугунь  дерсте  насыл  арифнен  таныш  олдыкъ?

3.     Бу  ариф  насыл  сес  бильдире?

IX.  ВЕРБАЛЬ  БААЛАВ.

      Бугунь  дерсте  пек  яхшы  чалыштынъыз.  Шунынъ  ичюн  эпинъиз  экишер  ресим  къазандынъыз.  Бу  ресимлер  де  бугуньки  мевзунен  багълы.  Олар  не?  (кирпи  ве  копек).  Ресимлер  даркъатыла.

Оджа  - Суинова  Гульшиде  Абкаировна

Мектеп  -  № 18,  Евпатория  ш.