қазақ жалпы орта білім беретін мектебі
2012 – 2013 оқу жылы
Түсініктеме хат
Бұл бағдарлама жалпы орта білім беретін мектептің жаратылыстану бағытындағы 11 – сыныбына арналады. Бұл өткен курстың жалғасы болып табылады.
11ә сыныбына «Химиялық анализ негіздері» тақырыбында 2003 жылы «Алматы» баспасынан шыққан Қ.Б.Оралбаева мен Д.К. Мендалиеваның «Сапалық химиялық анализден зертханалық практикум (мектеп оқушыларының факультативтік сабақтарына арналған)» кітабын негізге ала отырып колданбалы курс бағдарламасын құрастырдым.
Аналитикалық химия пәнінің теориялық негіздері, металл және бейметалл иондарының және олардың химиялық қосылыстарынның қасиеттері, сапалық анықтау әдістері қарастырылған. Осыған байланысты сапалық химиялық анализде катиондар мен аниондарды таңдау барысында мектеп бағдарламасының жалпы курсына енгізілген элемент иондарына ерекше көңіл бөлінді.
Аналитикалық химия – заттардың химиялық құрамын анықтау әдістері туралы ғылым. Бұл пән химиялық анализдің теориясы мен практикалық жұмыстарын қарастырады. Өнеркәсіпте (тек қана химиялық емес) аналитикалық химия әдістерімен дайын өнімнің, жартылай өнімнің және бастапқы шикізаттың құрамын зерттейді.
Химиялық анализ негіздері зертелетін объектілердің құрамындағы заттар қандай мөлшерде, қандай түрде және химиялық элементтер бар екенін анықтайды. Осыған байланысты «Химиялық анализ негіздері» атты қолданбалы курста оқушыларға жаңа ақпараттар бере отырып, ой - өрісін кеңейтуге мүмкіндік туғызу ҰБТ – да жақсы көрсеткіш көрсетуіне септігін тигізеді.
Оқушылардың өзіндік дайындалуы үшін химиялық тәжірибелік есептер мен тест тапсырмалар беріледі.
Курстың мақсаты
«Химиялық анализ негіздері» оқушылардың интеллектуалдық дамуын, оларды өздігінше тәжірибе жүргізуде, практикалық ептілікке қалыптастырады. Оқушыларды алынған нәтижелерді салыстырып, қорытынды жасап, қорытынды жасап, өз ойларын дәптерге дұрыс түсіруге дағдыландырады.
Осы мақсаттарға сәйкес аналитикалық химия пәнін екі тарауға бөледі: сандық және сапалық анализ. «Сапалық химиялық анализ» пәнін оқытудың негізгі мақсаты –оқушылардың берілген пән бойынша жалпы түсініктері мен химиялық анализ әдістері туралы білімдерін толықтыратын негізгі ұғымдарды қалыптастыру болып табылады.
Сандық анализ пәнін оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларды әртүрлі концентрациялы ерітінділер дайындау үшін олардың осыған қажетті есептеу тәсілдерін жүргізе білуін дамытып, өлшеуіш ыдыстармен жұмыс істеуін, өздігінен белгілі концентрациялы ерітінділер дайындап, бір ерітіндіні екінші ерітіндімен стандарттауға үйрету.
Осы тұрғыда жұмыс жасау оқушының білім, білік дағдыларының жетілуіне өмір жолын таңдауда жетістіктерге жетелейді. Өзіндік ізденіске, алдына мақсат қойып, өз бетінше жұмыс жасау жеке тұлғаны тәрбиелейді.
Тәжірибе жүргізу нәтижесінде оқушының бойына білікті маман химик – лаборанттардың жұмыстары туралы ұғым қалыптастыру.
Курстың міндеттері
Оқушылардың химиялық рекция теңдеулерін дұрыс жазуға, және олардың қосылыстардың қасиеттерін білуге үйрету, тәжірибелік жұмыс дағдысына ынталандыру және алған білімдерін тәжірибелік есептерді шешу үшін қолданады.
Әр түрлі сарамандық жұмыстар жүргізу арқылы оқушылардың қызығушылығы мен икемділігін жетілдіру;
Қосымша мәліметтер арқылы оқушылардың осы саладағы алған білімдерін тиянақтап, ой - өрісін кеңейтуге мүмкіндік туғызу;
Зертханалық құрал – жабдықтармен және реактивтермен жұмыс жасай отырып, іскерлігі мен біліктілігін арттыру;
Оқушылардың білімдерін жетілдіру үшін мамандық
таңдау жолында дұрыс шешім қабылдауына бағыт
– бағдар беру;
Тәжірибелік есептерді шешу және тест тапсырмаларын орындау негізінде оқушылардың ой - өрісін дамыту;
Осы курс материалдарын оқи отырып, болашақта химия және химиялық технология бойынша таңдалатын мамандықтарын игеруге септігін тигізу.
Пән аралық кіріктірулер
Металл және бейметалл иондарының және олардың химиялық қосылыстарынның қасиеттері, практикалық жұмыс жасау дағдысына сүйену.
Кейбір химиялық процестердің энергетикасының термодинамикалық заңдарға байланысы.
Есептер шығару кезінде математикалық әдіс – тәсілдерді пайдаланып орындау.
Оқушылар зертханада жұмыс жасаған кезде кейбір келеңсіздіктерден сақтану үшін, атап айтсақ реактивтермен және газдармен улану, кейбір реактивтерден және газдармен улану, кейбір реактивтерден және ыстық заттардан күйік алу, шыны ыдыстармен және зертханалық жабдықтармен дұрыс жұмыс істемегенде қол жараларын болдырмау және алғашқы көмек көрсету тәсәлдерін қарастыру.
Оқушылардың дайындығана қойылатын талаптар:
Оқушылар зертханада жұмыс істеу және қауіпсіздік ережесін білуі керек.
Оқушылар химиялық рекция теңдеулерін дұрыс жаза білуі керек.
Химиялық элементтер және олардың қосылыстарының қасиеттерін білу керек.
Бұрынғы алған білімдерін тәжірибелік есептерді шешуде қолдана білуі керек.
Тәжірибелерді ептілікпен және ұқыптылықпен орындап, нәтижелерін дәптерлеріне түсіріп, нақты қорытынды жаза білуі керек
Курстың құрылымы
Р/с
Тараулар
Сағат саны
Оның ішінде
Теория
Зертханалық
Семинар
І
Төртінші аналитикалық топ катиондары
9
5
1
3
ІІ
Бесінші аналитикалық топ катиондары
9
5
1
3
ІІІ
VI аналитикалық топ катиондары
9
6
1
2
ІҮ
Аниондардың химико-аналитикалық сипаттамасы
7
5
1
1
Барлығы
34
21
4
9
Курс бағдарламасы 34 сағатқа арналған. Аптасына 1 сағаттан. 4 бөлімнен тұрады.
І – бөлім. Төртінші аналитикалық топ катиондары – 9 сағат.
Төртіншіаналитикалық топ катиондарыныжалпы сипаттамасы, пайдаланылуыАІ3+, Zn2+, Cr3+ катионының реакциялары, Үш валентті хромның алты валентті күйге дейін тотығу реакцияларын, ІҮ аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауды, үйреніп, тәжірибелік есептерді орындайды. Есептер мен жаттығулар шығарып, ІҮ - аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмаларын орындайды. ІІ – бөлім. Бесінші аналитикалық топ катиондары– 9 сағат.
Бесінші аналитикалық топ катиондарыныжалпы сипаттамасы, пайдаланылуыFe(ІІ), Fe(ІІІ), Mn2+,Mg2+ катионының реакциялары қарастырылып, Ү аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауды үйреніп,тәжірибелік есептерді орындайды. Есептер мен жаттығулар шығарып, Ү - аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмаларын орындайды.
ІІІ – бөлім. VIаналитикалық топ катиондары– 8 сағат.
Алтыншы аналитикалық топ катиондарыныжалпы сипаттамасы, пайдаланылуыCo2+, Cu2+, Ni 2+,Mg2+ катионының реакциялары қарастырылып,IV-V-VI аналитикалық топ катиондарын анализдеу және ҮІ аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауды үйреніп, тәжірибелік есептерді орындайды. Есептер мен жаттығулар шығарып, ҮІ - аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмаларын орындайды.
ІҮ – бөлім. Аниондардың химико-аналитикалық сипаттамасы– 7 сағат.
Аниондардың жіктелуі. І аналитикалық топ аниондары. SO32-,CO32-, РО43-SiO22- иондарының жеке реакциялары. Аниондардың ІІ тобы CI-, Br—иондарының реакциялары, I-,S2- иондарының реакциялары.Аниондардың ІІІ тобы NO3-, CH3COO—иондарының реакциялары. Аниондарды анализдеу және іс жүзінде аниондарды анализдеуді үйрену
Саб
№
Сағаты
Сағат саны
мерзімі
Бар
лығы
Тео
рия
Зертханалық
Семинар
І
І
Төртінші аналитикалық топ катиондары
9
5
1
3
1
1
Жалпы сипаттамасы,
пайдаланылуы
1
2
2
АІ3+катионының реакциялары
1
3
3
Zn2+ катионының реакциялары
1
3
4
Cr3+ катионының реакциялары
1
5
5
Үш валентті хромның хромның алиывалентті күйге дейін тотығу реакциялары
1
6
6
ІҮ аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауы
1
7
7
Тәжірибелік есептер
1
8
8
Есептер мен жаттығулар
1
9
9
ІV - аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмалары.
1
ІІ
Бесінші аналитикалық топ катиондары
9
5
1
3
10
1
Жалпы сипаттамасы,
пайдаланылуы
1
11
2
Fe(ІІ) –катионының реакциялары
1
12
3
Fe(ІІІ) –катионының реакциялары
1
13
4
Mn2+ катионының реакциялары
1
14
5
Mg2+ катионының реакциялары
1
15
6
Ү аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауы
1
16
7
Тәжірибелік есептер
1
17
8
Есептер мен жаттығулар
1
18
9
V- аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмалары.
1
ІІІ
VI аналитикалық топ катиондары
9
6
1
2
19
1
Жалпы сипаттамасы,
пайдаланылуы
1
20
2
Co2+ - катионының реакциялары
1
21
3
Cu2+ - катионының реакциялары
1
22
4
Ni 2+- катионының реакиялары
1
23
5
ҮI аналитикалық топ катиондарының жүйелік талдауы
1
24
6
IV-V-VI аналитикалық топ катиондарын анализдеу
1
25
7
Тәжірибелік есептер
1
26
8
Есептер мен жаттығулар
1
27
9
ҮІ - аналитикалық топ катиондары бойынша тест тапсырмалары.
1
ІҮ
Аниондардың химико-аналитикалық сипаттамасы
7
5
1
1
28
1
Аниондардың жіктелуі. І аналитикалық топ аниондары
1
29
2
SO32-,CO32-, РО43-SiO22- иондарының жеке реакциялары
1
30
3
Аниондардың ІІ тобы CI-, Br—иондарының реакциялары
1
31
4
I-,S2- иондарының реакциялары
1
32
5
Аниондардың ІІІ тобы NO3-, CH3COO—иондарының реакциялары. Аниондарды анализдеу
1
33
6
Іс жүзінде аниондарды анализдеу.
1
34
7
Қорытындылау.
1
Пайдаланылған әдебиеттер
(мұғалім үшін)
Қ.Б.Оралбаева, Мендалиева Д.К. «Сапалық химиялық анализден зертханалық практикум (мектеп оқушыларының факультативтік сабақтарына арналған)» Алматы 2003ж.
Мендалиева Д.К., Чекотаева К.А., Наурызбаева М.К. «Сапалық анализ» Алматы, Қаз.МУ, 1994.
Астафуров В.И. «Основы химического анализа» М.: Просвещение, 1982
Назарова Т.С., Грабецкий А.А.,Лаврова В.Н. «Химический эксперимент в школе»
Н.В. Коровин, Э. И. Мингулина, Н.Г. Рыжова «Лабораторные работы по химии» Москва «Высшая школа» 1998
Мукатова С.Т. «Решения экспериментальных задач по химии» Уральск 2011
Пайдаланылған әдебиеттер
(оқушы үшін)
Алматы «Ана тілі» 1992ж
Алматы «Ана тілі» 1993ж
Мендалиева Д.К., Чекотаева К.А., Наурызбаева М.К. «Сапалық анализ» Алматы, Қаз.МУ, 1994.
Алматы «Атамұра» 2004ж
Күтілетін нәтиже
Заттардың химиялық құрамын анықтау әдістері туралы үйренеді
Химиялық анализ негіздері зертелетін объектілердің құрамындағы заттар қандай мөлшерде, қандай түрде және химиялық элементтер бар екенін анықтауды бідеді.
Оқушылардың интеллектуалдық қабілеттерін дамытады.
Оқушылар өздігінше тәжірибе жүргізіп, практикалық ептіліктерін қалыптастырады.
Алынған нәтижелерді салыстырып, қорытынды жасап, өз ойларын дәптерге дұрыс түсіруге дағдыланады.
Пәндік олимпиаданың эксперименттік есептер шығаруда көмектеседі.
Әртүрлі эксперименттік есептер шығару турнирлерінде жақсы көрсеткіштер көрсетеді
Оқушының білім, білік дағдыларының жетілдіріп өмір жолын таңдауда жетістіктерге жетеді.
Білікті маман химик – лаборанттардың жұмыстары туралы ұғым алады.
ҰБТ – да жақсы көрсеткіш көрсетуіне септігін тигізеді.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.