Қолданбалы және таңдау курстарын ұйымдастыру.

Баяндама

Қолданбалы және таңдау курстарын ұйымдастыру.

Қолданбалы және таңдау курстары мектептің базистік оқу жоспарының  мектеп компоненті мен оқушы компонентін жүзеге асыруды көздейтін бағдарлы оқыту процесінде маңызды орын алатыны белгілі .  Аталған курстар бағдарлы оқытуды жүзеге асырудың басты құралы ретінде қарастырылады. Қолданбалы курстар бағдарлы пән бойынша берілетін теориялық білімнің қолданбалы  сипатын ашып көрсетуге бағытталғандықтан оған оқушылардың барлығы қатысуға міндетті. Таңдау курстары оқыту бағдары аясынан тыс жүзеге асырылатындықтан ,оларға бір сынып оқушыларының қатысуы міндетті емес. 10-11 сыныптар бағыты бойынша  (қ/г, ж/м) бөлінгеннен кейін , әрбір сыныптың бағдары айқындалуы керек . Сыныптардың бағдарын айқындауда  негізінен оқушылардың таңдау пәндері, ҰБТ тапсыратын негізғі пәндерді ескерген дұрыс.  Қоғамдық гуманитарлық бағыттаға бағдарлы сыныптар мынандай болуы мүмкін: қазақ т-тарих, тарих, қазақ т, қазақ әдебиеті, ағылшын тілі, ағылш т- қазақ т, орыс тілі, орыс т-ағылш тілі  т.б 

Ал жаратылыстану бағытындағы сыныптардың бағдары :матем, физика , матем-физ, физика –химия, химия, биолог-химия,    географ т.с.с  

Қолданбалы курстар міндетті түрде сын,ыптың бағдарына байланысты беріледі. Таңдау курстары сыныптың бағдарына қарай берілуі де мүмкін , бағдарына байланысты болмауы да мүмкін. Яғни таңдау курстарын  сынып бағдарындағы пәндерден басқа сол бағыттағы пәндерден беруге де болады немесе  қоғамдық- гуманитарлық   сыныптың таңдау курстары жаратылыстану бағытындағы пәндерден де болуы мүмкін, керісінше жаратылыстану бағытындағы сыныптың таңдау курстары қоғамдық пәндерден болуы мүмкін .

  Қолданбалы курстардың мазмұны пән тұрғысынан емес ,оның практикалық пайдалылығы тұрғысынан құрылады. Қолданбалы және таңдау курстарына бөлінген уақыт  оқу бағдарламасы бойынша меңгеріп үлгермеген материалды оқуға жұмсалуы тиіс. Сондықтан қолданбалы және таңдау    курстарына  қажетті материалдарды таңдауда  мұғалімдер өздерінің бағдарламаларын құру жұмыстарын «Оқушыға қолданбалы және  таңдау курстары несімен пайдалы және оны оқып үйренуге қалай қызықтыруға болады»  деген сұраққа жауап бере алатындай етіп жүргізу қажет. Алайда Қолданбалы және таңдау курстарын ұйымдастырудың өзіндік әдістемелік ерекшеліктері бар және ол өте күрделі . Жоғары да айтылған сұраққа жауап бере алатындай  етіп бағдарламаны құру және оны жүргізу ,яғни жүзеге асыру тіпті тәжірибелі мұғалімдер үшін де   оңай шаруа емес. Сондықтан аталған курстардың тақырыптарын таңдауда , оның бағдарламаларын талапқа сай құруда , оны жүзеге асыруда ,бір сөзбен айтқанда қолданбалы және таңдау курстарын ұйымдастыруда пән мұғалімдеріне бағыт – бағдар беру, оның  әдістемелік ерекшеліктерін түсіндіру, ол оқу ісі меңгерушілерінің міндеті.                                  Ең алдымен пән мұғалімдеріне   бағдарлы оқыту мақсаты мен міндеттерінен туындайтын қолданбалы     немесе таңдау курстары бағдарламасын жасауда басшылыққа алынатын негізгі талаптарды  тұжырымдайық.

Бағдарлама құрылымы 4 бөлімнен тұрады.

1)    Түсінік хат

2)    Мазмұндық бөлім

3)    Нормативті бөлім

4)    Ақпараттық – әдістемелік бөлім

Түсінік хатта:

* Курстың  мақсаты мен міндеттерін;

*Берілген бағдарлама өзектілігінің (оның маңыздылығы және қажеттілігі)    негіздемесін

        *Оқу әдістерінің жалпы сипаттамасын

*Курс мазмұнының бағдарлы пән мазмұнына сәйкестілігін қамтиды.

Мазмұндық бөлімде : курстың құрлымы мен мазмұны сипаталады.

Онда:

-тараулар мен тақырыптар ерекшеленеді және олрдың көлемі анықталады.

* оқушы меңгеруі тиіс білім мазмұнына сипаттама беріледі.   

* тиянақты меңгеруді талап ететін мәселелер ерешеленіп көрсетіледі

* курстың негізгі міндеті және қосымша мазмұны нақты көрсетіледі

* іс-әрекет түрлері  мен тәсілдері , оқушылардың өзіндік және шығармашылық жұмыстарының деңгейі міндетті түрде сипаталады. (мұнда оқушылар орындауға қажетті барлық практикалық жұмыстар, серуен, жобалар, мини зерттеулер және т.б)

Нормативті бөлімде :

* жекелеген тақырыптарды меңгеруге бөлінетін уақыт  (күнтізбелік жоспарлау)

* оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар (білім,білік, дағдылар)

* білім ,білік дағдыларды қандай іс-әрекет түрлерімен беруге болатыны

* оқушылар  қандай салаларды игеруі тиіс екені  сипаталуы тиіс.

Ақпараттық әдістемелік бөлімде:

-  Оқушылардың білімін бағалау түрі көрсетіледі.

Курс бағдарламасында бағалаудың оқушыларға түсінікті нақты критерийлері көрсетілуі қажет. Мұндай критерийлер мұғалім мен оқушының оқыту кезіндегі өз ара қарым – қатынасын анықтайды. Соған сәйкес оларға төмендегідей талаптар қойылады.

* бағалау құралдары мен әдістеріне сипттама берілуі (әсіресе шығармашылық сипаттағы тапсырмалар үшін) ;

* оқушылардың білімін бағалауға олардың тұлғалық қасиеті мен дамуындағы өзгерістерді қадағалауға мүмкіндік беретін бақылау құралдарының әр түрлі болуы;

* бақылау құралдарының курстың мақсаты мен міндеттеріне сәйкес келуі;

*бағдарламаның міндетті мазмұны элементерінің дәл бағалануы;

* тек қорытынды бақылауды қарастырып қоймай оқытудың аралық нәтижелерін қадағалауға мүмкіндік беруі тиіс.

Сонымен қатар бұл бөлімде ұсынылып отырған курсты оқыту барысында жүзеге асырылатын пән аралық байланыстар сипаты мен пайдаланылатын әдебиеттер тізімі көрсетіледі.

Дайындалған курс бағдарламалары алдымен бірлестік мәжілісінде талқылануы керек . Курс бағдарламасын талқылау кезінде бірлестік жетекшілері мен бірлестік мүшелері төмендегі  мынандай талаптарды  басшылыққа алуы керек.

1.         Бағдарламаның оқушыларға жаңалық ретінде танылу дәрежесі

базалық білім беру бағдарламасында берілмеген ,оқушыларға таныс емес білім мазмұнының қамтылуымен сипаталады.

2.Курс мазмұнының қомақтылығы

 оқытуда алға қойылған барлық мақсаттарды  орындауға бағытталған білім мазмұның анықталуымен қамтамаыз етіледі

3.Бағдарламаның ғылымилығы

прогрессивтік ғылыми білім мен өмір сүру тәжірибесінің ең бағалы жақтарының енгізілуімен сипатталады;

4. Курстың практикалық бағыты

оқушы қабілетін дамытуға  және алған білімін іс жүзінде әр түрлі тапсырмаларды орындауда қолдануға мүмкіндік беретін материалдардың қамтылуымен анықталады.

5. Оқу материалдарының байланыстылығы мен жүйелілігі

ілгерідегі тақырыптар кейінгі тақырыптардың мазмұнын ашуға , олардың өз ара ортақ  байланысын жүзеге асыруға негізделіп, анықталуымен сипатталады.

6.Бағдарламаның оқыту мақсаты мен тапсырмалардың қаншалықты сәйкестігі ,оқыту әдістерін таңдау дәрежесі

оқу тапсырмаларының  мазмұны теориялық материалдардың қолданбалы сипатын ашатындай болуымен сипатталады.

7.Мерзімдік ресурстардың нақты мүмкіндік дәрежесі

Оқу материалдарын оқушылардың сапалы игеруіне жеткілікті және жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретіндігімен анықталады.

8. Бағдарламаның нәтиже беру дәрежесі

Оқушының қызығушылығын тудыратын және жеке тұлғаның дамуына, өзіндік орнын анықтау арқылы келешек өмірдегі орнын табуға , өзіне баға беруіне ықпал ететін білім мазмұнының қамтылуымен анықталады.