Онтогенез-организмнің жеке дамуы биология пәнінен 10 сынып

• 1 слайд

  “Биологиялық домино” ойыны Мысалы: митоз зигота анаболизм

• 2 слайд

  Психологиялық тренинг “Мен қандаймын? (Түстерді таңдау арқылы өздерінің мінездерін білу)

• 3 слайд

  Қызыл — белсенділік пен өмірлік күш қуаттың белгісі. Бұл түсті батыл, табанды, ерік-жігерлі адамдар ұнатады. Олар қызба, әсершіл, қызуқанды келеді. Негізінен олар жетекшілер.

• 4 слайд

  Көк — адамдар арасындағы жақсы қарым-қатынасты ең жоғары бағалайтын адамдар. Олар достықты бағалап, ал махаббатты бәрінен жоғары қояды. Олар зұлымдықты, салқындықты, араздықты ұнатпайтын ақ тілекті жандар.

• 5 слайд

  Сары - жылу мен жарықтың түсі. Бұл адамдар көпшіл, достыкқа берік, еркіндікке талпынғыш. Ол бәрінен де өз еркіңдігін биік қойып, әр түрлі шектеулерді жек көреді. Көңіл күйі тез өзгергіш, оптимист адам.

• 6 слайд

  Алқызыл — нәзік жанды ұяң жандардың түсі. Осындай адамдар туралы жұрт өмірдің тек жақсы, жарқын жақтарын ғана елеп ескеріп, қараңғы тұстарын ескергісі келмейді. Аузын ашса жүрегі көрінетін, кіршіксіз, табиғи болмысты биязы және әдемі заттармен жайлылықты сүйетін адам. Оған сезімталдық, нық сенімділік қасиеттері де тән.

• 7 слайд

  “Тірек сөз” Э м б р и о н м и т о з б л а с т у л а р и б о с о м а и м а г о о н т о г е н е з л а н ц е т н и к о р г а н о г е н е з г а с т р у л а и н т е р ф а з а я д р о

• 8 слайд

  Тұлғаны таны Болмасаң да ұқсап бақ, Бір ғалымды көрсеңіз. Ондай болмақ қайда деп, Айтпа ғылым сүйсеңіз

• 9 слайд

  Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың эмбриондық дамуын зерттеп, эмбриология ілімінің дамуына үлес қосты. Георг Шмидт (1712-1775)

• 10 слайд

  Ресей Ғылым академиясының академигі . Эмбриология ғылымының негізін қалаушы, ол 1828 жылы “Жануарлар дамуының тарихы” деген еңбегінде сүтқоректілер мен тауық ұрықтарының даму ерекшеліктерін зерттеді. Карл Эрнс Фон Бэр (1792-1876ж.ж) , ұлты неміс.

• 11 слайд

  А.О.Ковалевский (1840-1901) Ланцетниктің эмбрион жасушаларын зерттеді. Зерттеудің нәтижесінде, ұрықтың бастапқы кезінде пайда болған ұрық жапырақшалар соңынан эктодерма, энтодерма, мезодерма қабаттарына айналатындығын дәлелдеді.

• 12 слайд

  Неміс жаратылыстанушысы,философ.Ғылымға питекантроп, филогенез, экология терминдерін енгізген. Эрнст Генрих Геккель (1834-1919ж)

• 13 слайд

  Фридрих Мюллер (1823-1900 ж) Биогенетикалық заңның негізін қалаушы. “Онтогенез дегеніміз- филогенездің қысқаша қайталануы болып табылады” деп тұжырым жасаған.

• 14 слайд

  Өз бетінше жұмыс.

• 15 слайд

  ОНТОГЕНЕЗ Эмбриогенез Постэмбриогенез ? ? Ұрықтың көптеген омыртқасыздарда , балықтар мен қосмекенділерде дернәсілдік сатыға дейінгі кезең, ал құстар мен жорғалаушыларда жұмыртқаны жарып шыққанға дейінгі және сүтқоректілерде ұрықтың жатырда дамып, туғанға дейінгі кезең. Ол бластула, гаструла, нейрула деп аталатын кезеңдерден тұрады. Туу соңынан даму, яғни дернәсілдік немесе ұрықтық сатылардан соң даму. Ол екіге бөлінеді: 1.Тура даму-организмнің бірден ересек түріне ұқсап тууы. 2. Түрленіп даму- эмбриондық дамудан соң дернәсілдің пайда болуы. Бұл даму омыртқасыздарға және омыртқалылардан балықтар мен қосмекенділерге тән.

• 16 слайд

  Ұрықтанған жасуша митоздық жолмен бөліне отырып көп жасушалы бөлшектерге –бластомерлерге айналды. Көбейген жасушалар бір-бірімен жабысып іші қуыс шар түзеді. Бұл бір қабатты ұрық-бластула. Дамудың келесі сатысында бластула қабаты ішке қарай ойысады да одан жасушаның ішкі қабаты пайда болады.Мұндай қос қабатты даму сатысын гаструла деп атайды. Оның ішкі қабатын-энтодерма, сыртқы қабатын-эктодерма деп атайды. Ішекқуыстылардың денесі осы екі қабаттан тұрады, ал жалпақ құрттарда үшінші қабат мезодерма пайда болған. Гаструла сатысы аяқталғаннан кейін де жасушаның бөлінуі жалғаса береді. Нейрула сатысы кезінде үш ұрық жапырақшасынан организмнің жеке мүшелері дами бастайды, мұны органогенез деп атайды. бластула гаструла нейрула

• 17 слайд

  Энтодерма, мезодерма, эктодермадан қандай мүшелер жүйесі пайда болады?

• 18 слайд

  Эктодерма Жануарларда жабындары. Адамда және өзге сүтқоректілерде терінің үстіңгі кабаты ,тері туындылары: май және тер (сүт) бездері, шаш және тырнақ, жануарларда мүйіз және тұяқ Сезім мүшелері, жүйке жүйесі (ми және жұлын, т.б.) Мезодерма Өзге жүйе мүшелері: бұлшықет, сүйектер, байламдар,сіңірлер Қантарату жүйесі: жүрек, тамырлар,қан.Несеп-жынысжүйесі: бүйрек, несепағарлар, қуық және жынысмүшелері Энтодерма Барлық асқорыту мүшелері: қарын, ішек, өңеш, т. б. Барлық бездер (тері безінен өзгесі), асқорыту бездері де: бауыр, ұйқыбез, калқанша без, гипофиз бөлігі, бүйрекүсті безі және т. б. Тынысалу жүйесі: өкпе, кеңірдек, ауатамыр және т. б.

• 19 слайд

  3 5 4 2 1 “Бинго” ойыны

• 20 слайд

  Бүгінгі сабақтан алған білімім маған не үшін қажет?

• 21 слайд

• 22 слайд

• 23 слайд

• 24 слайд

• 25 слайд

• 26 слайд

Краткое описание документа:

Бекітемін:

Күні:

Сынып:10а(гум)

Сабақтың тақырыбы: Онтогенез– организмнің жеке дамуы. Биогенетикалық заң.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Онтонегенездің қалаптасуы және оның кезеңдері туралы мәлімет беру.

Дамытушылық: Бала организмінің даму кезеңдері, белгілері бойынша ажырата алу қабілеттерін дамыту жас ерекшелік қасиеттерін анықтай алуға үйрету.

Тәрбиелік: Оқушылардың биологиялық ғылымына қызығушылығын арттыра отырып, болашақ мамандыққа баулу. Өзара сыйластық, қамқорлық, мейірімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: микроскоп, микропрепараттар, адам денесінің моделі,

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру бөлімі

Адам меңгермейтін білім бар ма ?
Жойқын істі тындырар күшің бар да.
Оқы,үйрен,жас ұрпақ бәрін меңгер ,
Алға қойған мақсатың ісің бар да !

II. Үй тапсырмасын сұрау §34

• 1.Тест тапсырмалары:
• 2.Суретте не бейнеленген? (қосарланып ұрықтану, митоз, өсімдіктердің вегетативті мүшелері арқылы көбейту)
• 3.Термин сөздердің мағынасын табу.
• Мағынасы қандай?
• Гаметогенез-
• Сперматогенез-
• Овогенез-
• Ұрықтану-
• Зигота-
• Моноспермиялы-
• Полиспермиялы-

III. Жаңа сабақ: Жоспар:

• 4.Онтогенез
• 5.Эмбриогенез
• 6.Постэмбриогенез

Онтогонез (грек. on – табыс септігінің жалғауы, ontos – нағыз, нақты және генез) – организмнің жеке дара дамуы. Онтогенез ұрық болып түзілуінен бастап, тіршілігінің соңына дейінгі барлық өзгерістердің жиынтығы. Онтогенез терминін неміс биологы Э.Геккель үсынған (1866). Онтогенез барысында дамып келе жатқан организмнің жеке мүшелері өсіп, жіктеледі және бірігеді. Осы күнгі көзқарастар бойынша Онтогенезге бастау болатын клетканың ішінде организмнің одан әрі дамуын анықтайтын белгілі бір тұқым қуалаушылық бағдарламасы – код түріндегі мағлұмат сақталады. Бұл бағдарлама бойынша Онтогенез барысында ұрықтың әрбір клеткасындағы ядро мен цитоплазманың әсерлесуі; сондай-ақ, ұрықтың әр түрлі клеткалары мен клетка кешендерінің өзара әрекеттесулері жүзеге асады. Тұқым қуалау аппараты өзіндік белок молекулаларының синтезделуін кодтау (белгілеу) арқылы морфогенетикалық процестердің жалпы бағытын ғана анықтайды, ал олардың нақтылы жүзеге асырылуы белгілі дәрежеде (тұқым қуалаушылық нормасы шеңберінде) сыртқы факторлардың әсеріне тәуелді болады. Организмдердің әр түрлі топтарында Онтогенездің тұқым қуалаушылық бағдарламасының мүлтіксіз орындалу деңгейі мен оның реттелу шегінің мүмкіншілігі мол. Бүкіл онтогенез үдерісін 2 үлкен кезеңге бөлуге болады:

1. Эмбриогенез - ұрықтың дамуы (немесе көптеген омыртқасыздар, балықтар және қосмекенділер дернәсілінің сатылары).
2. Постэмбриогенез - туу соңынан даму, яғни дернәсілдік немесе ұрықтық сатылардан соң даму.

1. Ұрықтану өте салысымен зигота дамуының алғашқы сатысы басталады. Бұл саты бластула (өсу) сатысы деп аталады. Осы саты кезінде қарқынды бөліну - митоз өтеді. Жасушалардың тез бөлінетіні соншалық, қысқа интерфаза сатысында өсіп те үлгере алмайды. Бластуласатысында ұрыұ үсаұ жасушалар түрінде топтасып, бластомерлер деп аталады. Бұл «жасуша түйірлерінің» пішіні, жасушалар мөлшері, жасушаның орналасуы тірі мақұлықтардың түріне байланысты сан алуан болып келеді. Бластула - бұл жасушалары ерекшеленіп үлгермеген көпжасушалы ұрық. Сондықтан бластула бір қабатты ұрық деп аталады.

2. Гаструла - ұрық дамуының екінші сатысы. Бұл кезенде көптеген маңызды оқиғалар өтеді, яғни жасушалардың жіктелуі - ұрық жапырақшалары; гаструла (қарын) қуысы, желілену (омыртқалыларда) және жүйке тақташалары пайда болады. Біз үшін ең маңызды окиға - ұрық жапырақшаларының - жасушалардың ерекшеленген, жіктелген қабаттарының пайда болып қалыптасуы. Ұрықтың ертерек даму сатысы - эктодерма және ішкісі - энтодерма. Сондықтан гаструланы қосқабатты ұрық немесе ұрық дамуының екі қабатты сатысы деп атайды. Даму барысында үшінші ұрық жапырақшасы - мезодерма жекеленіп шығады. Сөйтіпгаструланың кейінгі сатысы үшқабатты болады.

3. Нейрула (жүйкелік) - ұрықтың тек желілілерге ғана тән гаструладан кейінгі сатысы. Бұл кезеңде жүйке тақташасынан жүйке түтігі қалыптасады. Жүйке түтігінен ми және жұлындамиды.

I V. Жаңа тақырып бойынша тапсырмалар:

• 1.Адам денесінің моделінен мүшелердің қай қабатта дамыуын айту.
• 2.Сәйкестендіру.
• 3.Сурет бойынша даму түрлерін көрсету.

• 4.Тірек сызба құру.

V. Бекіту сұрақтары.

1. Онтогенез дегеніміз не?

2. Эмбриогенезді зерттеген ғалымдар?

3. Онтогенез ұғымын енгізген ғалым?

4. Постэмбриогенз сатылары қандай?

Мысал келтіру.

VI.Бағалау

№	Аты - жөні	Үй тапсырмасын сұрау	Жаңа тақырыпты қорытындылау
тест	Суретте не бейнеленген?	Мағынасы қандай?	Мүшелерді табу	сәкестендіру	Даму түрлері	Тірек сызба
1

VII. Үйге тапсырма :Оқып түсінік айту.