"Операциялық жүйе" ашық сабақ (7 сынып)

• 1 слайд

  
  
  Сабақтың тақырыбы:
  
  Операциялық жүйе
  

• 2 слайд

  Сабақ мақсаты:
  Оқушыларды операциялық жүйемен және ДК-дің жұмысымен таныстыру, компьютерде баптау жұмыстарын жасай білуге үйрету
  
  

• 3 слайд

  Операциялық жүйе – компьютерді қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы бағдарлама.
  Операциялық жүйе
  

• 4 слайд

  Операциялық жүйе
  Microsoft
  MS DOS
  Norten Commander
  Windows 95
  Windows 98
  Windows 2000
  Windows
  NT
  UNIX
  

• 5 слайд

  Бір мезгілде орындалатын процестердің санына байланысты ОЖ-лер екі топқа бөлінеді:
  біртапсырмалы (мысалы, MS DOS)
  екітапсырмалы (мысалы, Windows)
  

• 6 слайд

  Топтаманың келесі белгісіне көпқолданушы режімді қолдау жатады:
  Бірпайдаланушы
  (мысалы, MS DOS)
  көппайдаланушы (мысалы, Windows NT)
  

• 7 слайд

  Қолданушының пайдалануына байланысты терезе санына қарай:
  Біртерезелі
  (мысалы, MS DOS)
  Көптерезелі
  (мысалы, Windows NT)
  

• 8 слайд

  Windows 1.0 – 1985 жыл
  Windows 2.0 – 1987 жыл
  Windows 3.x – 1990 жыл
  4. Windows 95 – 1995 жыл
  5. Windows 98 – 1998 жыл
  6. Windows Me – 2000 жыл
  7. Windows XP – 2001 жыл
  8. Windows Seven – 2009 жыл
  Microsoft Windows:
  

• 9 слайд

  Windows NT 3.1 – 27 шілде 1993
  Windows NT 3.5 (Daytona) – 21 қыркүйек 1994
  Windows NT 4.0 – 29 шілде 1996
  4. Windows 2000 – 17 ақпан 2000
  5. Windows XP (Whistler) – 25 қазан 2001
  6. Windows Server – 24 сәуір 2003
  7. Windows Vista (Longhorn) – 30 қаңтар 2007
  8. Windows Server 2008 – 27 ақпан 2008
  9. Windows 7 (Blackcomb, Vienna) – 22 қазан 2009
  Microsoft Windows NT
  

• 10 слайд

  Назар
  аударғандарыңызға
  рахмет!
  

Күні:8.10.2016			7  сынып
Сабақтың тақырыбы:		Операциялық жүйелер
Сілтеме		7-сынып оқулығы. Авторы: Н.Ермеков, Н.Стифутина, электрондық оқулық, презентация
Жалпы мақсаттар		Оқушыларға компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі, жады туралы білімдерін жалпылап, тиянақтау, қосымша мәліметтер беру, практикалық тапсырмалар орындау арқылы оқушылардың логикалық ойлау, білік дағдысын қалыптастыру, оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауға, өз ойларын толық жеткізуге тәрбиелеу.
Оқыту нәтижесі		ОЖ –нің түрлерімен таныстып жұмыс жасай біледі.
Сабақтың әдісі		Сұрақ-жауап, диалог,  , топпен жұмыс, АКТ, қолдану, электронды оқулықпен жұмыс, «Блум таксономиясы», Сын тұрғысынан ойлау («Ой тастау», », «Мағынаны тану», «Суретпен жұмыс», «Топтастыру»,  «Кесте толтыру», «Тест жұмыс» )
Жалпы		Білу Үй тапсырмасы. Түсіну Мағынаны тану Қолдану Оқулықпен жұмыс Талдау Кестемен  жұмысы Жинақтау Корытынды Бағалау Бақылаушы  бағалайды
Сабақ барысы
Уақыты	Мұғалімнің іс-әрекеті
2 минут Психологиялық дайындық 5 минут 12 минут 12 минут 2 минут 2 минут 4 минут 2 минут 2 минут	Сыныппен сәлемдесу. Сыныпты ұйымдастыру (оқушыларды тексеру, аудиторияны қалыпқа келтіру) Оқушыларды (манитор, жүйелік блок) компьютердің негізгі құрылғыларын таңдау арқылы бөлу. Оқушыларды бүгінгі сабақтың тақырыбымен және мақсатымен таныстыру. «Білу» Ой қозғау. Электрондық оқулық арқылы оқыту. Компьютерлік аппараттық қамтамасыз етілуі Біз бүгін компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі, жады қарастырмас бұрын. Компьютердің негізгі құралдарын еске түсірейік. Жүйелі блок- Процессор Практикалық бөлім 1 тапсырма. Процессорға қатысты дұрыс тұжырымдарды боя. процессор Бұл компьютердің ең басты бөлігі Бұл компьютер ің қосымша құрылғыларының бірі Бұл компьютердің миы Деректер мен программаларды ұзақ уақыт сақтайды Программалардағы барлық командаларды орындайды және таниды Бір құрылғыдан басқа құрылғыларға деректер беру қызметін атқарады Жадпен бірге қызмет атқарад Компьютердің кез келген әрекетіне қатысады Аналық тақшада орналасқан Компьютерге контроллер арқылы қосылады Көптеген сымдардан тұрады Ол басты микр схемалар Шапшан әрекеттілігімен сипатталады 2 тапсырма Нысан Баспа құрылғысы Монитор Тышқан Дискета   Сканер Пернетақта Қатты диск Лазерлiк диск Әрекеттер Ақпаратты сақтайды Ақпаратты қағазға басып шығарады Ақпаратты экранға шығарады Ақпаратты шығару қызметiн атқарады Ақпаратты экранда бейнелейдi Экрандағы нысандарды басқарады Ақпаратты сақтау қызметiн атқарады Ақпаратты енгiзу қызметiн атқарады «Түсіну» Жаңа түсініктер:             Операциялық жүйе -  бұл компьютердің іске қосқан кезде жүктелетін және барлық құрылғылардың жұмысын басқаратын арнайы программа. Операциялық жүйе екі негізгі қызметті орындайды: барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмыстарын қолдап, олардың бір – бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстарын қамтамасыз ету; әрбір адамға ЭЕМ –ді жалпы басқару мүмкіндігін беру. Операциялық жүйелерді жіктеу.          Дербес компьютерге арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді.  Атап айтқанда, ОЖ-лер: Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын; Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын; Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық немсее графикалық  (немесе екеуі бір міндетті) көп терезелі  интерфесі болы мүмкін.           Бір міндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануынағ яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.          Көпміндетті жүйелер бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді.           Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әр бір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады. Әрбір ОЖ үш міндетті бөліктен тұрады: І. Ядро – командалық интерпретатор, программалық тілден «темір» тіліне аударатын аудармашы, машина кодасының тілі. ІІ.Драйвер- компьютер құрамына кіретін әртүрлі құрылғыларды басқаруға сәйкес келеді, мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, жүйелік картаның драйвері. ІІІ. Интерфейс -  пайдаланушы компьютермен байланысып, қарым-қатынаста болатын ыңғайлы қабық. ОЖ негізгі мақсаты – программалардың бір – бірімен және сыртқы құрылғылары мен әрекеттігін қамтамасыз ету, ЭЕМ –нің жадын бөлу, жұмыс кезінде туындайтын әртүрлі оқиғаларды анықтау, жұмыс нәтижелерін қағзға, экранға шығару жолдарын ұйымдастыру, мәліметтерді сыртқы ортадан алу және беру т.б. ОЖ –нің негізгі ядросы машина іске қосылған сәттен бастап ЭЕМ –нің жадында болады. Машинаны жалпы басқару үшін ОЖ –нің командалық тілі пайдаланады, оның көмегімен адам дискіні белгілеу, мәліметтерді көшіру, кез келген әртүрлі әрекеттерді орындайды. Microsoft корпорациясының ОЖ даярлау жолындағы келесі елеуліқадамы болып ондағы графикалық интерфейс қондырма программа күінде емес, сол жүйенің ажырамас бөлігі болатын операциялық жүйені даярлау болып саналады . Осылайша Windows 95, Windows 98, және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды. Қазіргі операциялық жүйелердің адамға беретін жеңілдіктері MS DOS  жүйесінің мүмкіндіктеріне қарағанда өте жоғары, ал графиктік интерфейс солардың тек бір қыры ғана. Бұдан былай Windows жүйесі деген сөзді Windows 3.1х (кез-келген сан) және Windows 95 операциялық жүйелері деп ұққан жөн. Компьютердің жалпы құрылымында операциялық жүенің орналасуын келесі 1-суретте көрсетелік. Астында екі немесе оданда көп деңгейден тұратын аппаратты қамсыздандыру орналасқан. Ең төменгі деңгейде интегралды микро схемалардан,электронда-сәулелі трубкалардан, қоректену көздеріне тұратын   физикалық жабдығы бар.  Жоғарыда микроархитектуралық дейгей орналасқан. Осы деңгейде орталық процессордың ішкі регистрлеры, арифметика-логикалық жабдықтар орналасқан.  «Қолдану» Оқушылар топтарында талқылауды бітірген соң өз білгендерін қалған топтарға плакаттар, кестелер, сызбалармен түсіндіреді, жазғандарын талқыға салады. Сыныптың ортақ кестесін құрастырылады. Топта ортақ кестені тақылаған соң плакатта жазылған алғашқы ақпаратқа ораламыз – сәйкес келген пікірлерді анықтаймыз. Сәйкес келмеген ойлар шешімін тапты ма немесе қосымша материалдар керек пе деген сұрақты талқылаймыз. Сабақ соңында оқушылар қорытынды сұрақтарын қояды, мұғалім сұрақтарды жинайды. Бұл оқушылардың материалды қалай және қаншалықты меңгергені туралы маңызды диагностикамен қамтамасыз етіледі. Сергіту сәті. Мен қазақпын биі «Талдау» Бекіту. Электорндық оқулықтағы тапсырмаларды орындау  «Жинақтау» Қорытынды. Не білдік, не үйрендік? Бағалау. Өзін-өзі бағалау Үйге тапсырма. Операциялық жіктеу.  Рефлексия. Бүгінгі сабақтан алған әсерім? Маған не ұнады/ұнамады? Тапсырманы орындаудағы туындаған қиыншылықтар?

 

Процессорға қатысты дұрыс тұжырымдарды боя.

процессор	Бұл компьютердің ең басты бөлігі
	Бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі
	Бұл компьютердің миы
	Деректер мен программаларды ұзақ уақыт сақтайды
	Программалардағы барлық командаларды орындайды және таниды
	Бір құрылғыдан басқа құрылғыларға деректер беру қызметін атқарады
	Жадпен бірге қызмет атқарады
	Компьютердің кез келген әрекетіне қатысады
	Аналық тақшада орналасқан
	Компьютерге контроллер арқылы қосылады
	Көптеген сымдардан тұрады
	Ол басты микросхемалар
	Шапшан әрекеттілігімен сипатталады

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Процессорға қатысты дұрыс тұжырымдарды боя.

процессор	Бұл компьютердің ең басты бөлігі
	Бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі
	Бұл компьютердің миы
	Деректер мен программаларды ұзақ уақыт сақтайды
	Программалардағы барлық командаларды орындайды және таниды
	Бір құрылғыдан басқа құрылғыларға деректер беру қызметін атқарады
	Жадпен бірге қызмет атқарады
	Компьютердің кез келген әрекетіне қатысады
	Аналық тақшада орналасқан
	Компьютерге контроллер арқылы қосылады
	Көптеген сымдардан тұрады
	Ол басты микросхемалар
	Шапшан әрекеттілігімен сипатталады

1.       Тапсырма. Тiлсызық арқылы жалға.

Нысан

Баспа құрылғысы

Монитор

Тышқан

Дискета

Сканер

Пернетақта

Қатты диск

Лазерлiк диск

Әрекеттер

Ақпаратты сақтайды

Ақпаратты қағазға басып шығарады

Ақпаратты экранға шығарады

Ақпаратты шығару қызметiн атқарады

Ақпаратты экранда бейнелейдi

Экрандағы нысандарды басқарады

Ақпаратты сақтау қызметiн атқарады

Ақпаратты енгiзу қызметiн атқарады

1.       Тапсырма. Тiлсызық арқылы жалға.

Нысан

Баспа құрылғысы

Монитор

Тышқан

Дискета

Сканер

Пернетақта

Қатты диск

Лазерлiк диск

Әрекеттер

Ақпаратты сақтайды

Ақпаратты қағазға басып шығарады

Ақпаратты экранға шығарады

Ақпаратты шығару қызметiн атқарады

Ақпаратты экранда бейнелейдi

Экрандағы нысандарды басқарады

Ақпаратты сақтау қызметiн атқарады

Ақпаратты енгiзу қызметiн атқарады

Жаңа түсініктер:
            Операциялық жүйе -  бұл компьютердің іске қосқан кезде жүктелетін және барлық құрылғылардың жұмысын басқаратын арнайы программа.

Операциялық жүйе екі негізгі қызметті орындайды:

барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмыстарын қолдап, олардың бір – бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстарын қамтамасыз ету;

әрбір адамға ЭЕМ –ді жалпы басқару мүмкіндігін беру.

Операциялық жүйелерді жіктеу.

         Дербес компьютерге арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді.  Атап айтқанда, ОЖ-лер:

Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын;

Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын;

Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық немсее графикалық  (немесе екеуі бір міндетті) көп терезелі  интерфесі болы мүмкін.

          Бір міндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануынағ яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.

         Көпміндетті жүйелер бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді.

          Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әр бір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.

Әрбір ОЖ үш міндетті бөліктен тұрады:

І. Ядро – командалық интерпретатор, программалық тілден «темір» тіліне аударатын аудармашы, машина кодасының тілі.

ІІ.Драйвер- компьютер құрамына кіретін әртүрлі құрылғыларды басқаруға сәйкес келеді, мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, жүйелік картаның драйвері.

ІІІ. Интерфейс -  пайдаланушы компьютермен байланысып, қарым-қатынаста болатын ыңғайлы қабық.

ОЖ негізгі мақсаты – программалардың бір – бірімен және сыртқы құрылғылары мен әрекеттігін қамтамасыз ету, ЭЕМ –нің жадын бөлу, жұмыс кезінде туындайтын әртүрлі оқиғаларды анықтау, жұмыс нәтижелерін қағзға, экранға шығару жолдарын ұйымдастыру, мәліметтерді сыртқы ортадан алу және беру т.б. ОЖ –нің негізгі ядросы машина іске қосылған сәттен бастап ЭЕМ –нің жадында болады. Машинаны жалпы басқару үшін ОЖ –нің командалық тілі пайдаланады, оның көмегімен адам дискіні белгілеу, мәліметтерді көшіру, кез келген әртүрлі әрекеттерді орындайды.

Microsoft корпорациясының ОЖ даярлау жолындағы келесі елеуліқадамы болып ондағы графикалық интерфейс қондырма программа күінде емес, сол жүйенің ажырамас бөлігі болатын операциялық жүйені даярлау болып саналады . Осылайша Windows 95, Windows 98, және Windows NT операциялық жүйелері пайда болды. Қазіргі операциялық жүйелердің адамға беретін жеңілдіктері MS DOS  жүйесінің мүмкіндіктеріне қарағанда өте жоғары, ал графиктік интерфейс солардың тек бір қыры ғана.

Бұдан былай Windows жүйесі деген сөзді Windows 3.1х (кез-келген сан) және Windows 95 операциялық жүйелері деп ұққан жөн.

Компьютердің жалпы құрылымында операциялық жүенің орналасуын келесі 1-суретте көрсетелік. Астында екі немесе оданда көп деңгейден тұратын аппаратты қамсыздандыру орналасқан. Ең төменгі деңгейде интегралды микро схемалардан,электронда-сәулелі трубкалардан, қоректену көздеріне тұратын   физикалық жабдығы бар.  Жоғарыда микроархитектуралық дейгей орналасқан. Осы деңгейде орталық процессордың ішкі регистрлеры, арифметика-логикалық жабдықтар орналасқан.

Бағалау парағы

Топ басшысы бақылайды және бағалайды

р/с	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы	Постер қорғау	Электорндық оқулықтағы тапсырмаларды орындау	Барлық ұпайы	Мұғалімнің бағасы
1
2
3
4
5
6
7

Бағалау парағы

Топ басшысы бақылайды және бағалайды

р/с	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы	Постер қорғау	Электорндық оқулықтағы тапсырмаларды орындау	Барлық ұпайы	Мұғалімнің бағасы
1
2
3
4
5
6
7

 

Не білдік? Не үйрендік?

Топтар бір-бірлеріне сұрақ қояды?

1.   Операциялық жүйе дегеніміз не?

2.   Операциялық жүйелер қалай жіктеледі?

Не білдік? Не үйрендік?

Топтар бір-бірлеріне сұрақ қояды?

1.   Операциялық жүйе не үшін қажет?

2.   Бір міндетті және көп міндетті операциялық жүйелердің айырмашылығы қандай?