Білімділік міндеттері:
-Берілген материалды оқушылардың қабылдауын
есте сақтауын қамтамасыз ету;
- оқушылардың білімді қабылдауына,алған
білімнен қорытынды шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс – тәсілдерді
үйрету;
- оқушылардың білімді қайта жаңғырту
әдістерін қабылдауы;
-берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға
,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек
жасау
Мұғалімнің
түсіндіруі:
Реакциялардың жіктелуі. Жіктелудің барлық белгілері органикалық химияда сақталады,бірақ
аздаған өзгешелігі бар.Ол реакцияны жіктеудің негізгі белгісі ---заттардың
құрылысына байланысты..
Органикалық реакциялар
Орын
басу қосылу бөлу
изомерлену
А)
Б) В) Г)
А) Негізгі белгісі жай заттың күрделі затпен
әрекеттесуі. Ондай заттар органикалық химиядада бар. Мысалы: натрийдің сірке
қышқылымен әрекеттесуі.
2 СН3ОН + Na → СН3ОNa + Н2
2 СН3СООН + Мg → Мg(СН3СОО)2 + Н2
Бірақ
органикадағы «орын басу» ұғымы , бейорганикадағы орын басу ұғымының
айырмашылығы бар. Егер бастапқы зат молекуласындағы атом немесе функционалды
топ басқа атом немесе топқа ауысса, бұл да орын басу реакциясы деп
аталады, ал бейорганикалық химияда бұл алмасу реакциясы болып
есептеледі.
СН3–СН2–ОН
+ НВr → CH3–CH2Br + H2 O
Б) Қосылу деген не? Бұл аз нәрсені негізгіге қосу. Органикалық
молекула қосылу реакциясына түсу үшін онда қос байланыс болу қажет, бұл
молекула негізгі молекула болып есептеледі. Молекула қос байланыс үзілген
жерденқосылады, немесе тұйықталған тізбек ашылған жерден басталады.
В) Ағылшын тілінің транскрипциясында оларды элиминирлеу реакциясы,
бұндай реакциялар айырылу реакциясын еске салады, бірақ өздерінің
ерекшеліктері болады. Оларды қосылу реакциясына қарама-қарсы реакция ретінде
қарастырады.
Гидрирлеу - дегидрлеу,
Галогендеу - дегалогендеу,
Гидратациялау - дегидратациялау.
Мысалы: СН2-СН2 + Н2 → СН3-СН3 ; СН3-СН3 → СН2-СН2 + Н2
Г) Органикалық химияда бастапқы затт молекулалық құрамын сақтайды (ештеңе
қосып алмайды, не бөлмейді), бірақ химиялық құрылысын өзгертеді.
Құрамы бір, бірақ
құрылысы әртүрлі заттарды не деп атайды? (Изомерлер, бұндай реакциялар изомерлену реакциялары деп аталады).
СН3-СН2-СН2-СН3 → СН3-СН-СН3
СН3
Алкандардың
тізбектелген түрінен көміртек қаңқасының тармақталған күйге айналуы изомерлену
реакциясының нәтижесінде түзіледі-бұл өте маңызды өнеркәсібтік процесс
риформинг деп аталады. Ол төменгі сортты бензин маркаларының сапасын арттыру
үшін қолданады. Бұл негізгі типті реакциялардан басқа процессті сипаттайтын
жиі кездесетін терминдерде бар:
тотығу, тотықсыздану ,
поликонденсация, пиролиз, полимерлену, крекинг.
Органикалық
химиядағы реакцияға қабілетті бөлшектер түрлері:
Молекулада
байланыс үзілген кезде түзілетін бөлшектер (радикалдар және иондар), өте
тұрақсыз, аз ғана уақыт тұрады. Олар басқа атомдар және топтармен қарқынды
байланысқа түседі. Радикалды тұрақтандыру үшін оған жұптаспаған электроны бар
бөлшек қажет. Анион немесе
бөлінбеген электрон жұбы бар атом байланыс түзу үшін бос орбиталі бар атом
іздейді. Катионға электрондық
тығыздығы көп партнер қажет. Сондықтан барлық реагенттер үш топқа
бөлінеді:
-радикалды реагент
-электрофильді реагент
-нуклеофильді реагент.
Механизм - реакцияның жеке сатылары арқылы біртіндеп жүруін айтамыз.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.