Орта Ғасырдағы Қазақстан тарихы пәнінен ашық сабақ.Тақырыбы Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы.

 

Күні:11.12.15

Сыныбы:7 Ә

Сабақтың тақырыбы:Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Монғол империясының құрылуы, қоғамдық құрылымы, басқыншылық саясаты  мен оның зардаптары жайында толық мағлұмат беру. 

Сабақтың нәтижесі: Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы туралы біледі.

Көрнекілігі:Карта Русь ХІІІ ғ Шыңғыс хан оқулық,таратпа материалдар.

Сабақтың түрі:Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақта қолданатын әдіс-тәсілдер: Топтық жұмыс.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу. 2 мин

ІІ. Үй жұмысын таратпа материалдар арқылы сұрақтар беріледі:10мин

І топ сұрағы:

1. Бұрын Оңтүстікте 30 қала белгілі болса, кейінгі зерттеу бойынша олардың саны қаншаға жеткен? (37)

2. Көлемі 30 гектардан асатын қала жұрттары:(Испиджаб,Отырар,Сауран)

3. “Ташнау” дегеніміз не?(жуынды су ағатын құдық)

4. . “Құт негізі - білік” атты еңбегінің авторы:  (Ж. Баласағұни)  

5. Ислам дініне дейін Қазақстанда қандай діни-нанымдар болды? (қошқармүйізге,құс айдарына,қойға,тотемге)

ІІ топ сұрағы:

1. Мешіт дегеніміз не?(мұсылман дінінің әдет-ғұрып,салт-дәстүрлері орындалатын қасиетті ғимарат)

2. Боран мұнарасы қай ғасырларда салынған? (Х ғасырдың аяғымен  ХІ ғ басы)

3. 1210 және 1217-1218 жылдары Хорезм шахы Мұхаммед Текеш теңге соқтырған қала?(Отырар)

4. Археологиялық қазба жұмыстары барысында шығыс моншалары табылған қалаларды ата:(отырар,түркістан,тараз)

5. “Дін үшін соғыс” ұранымен араб қолбасшысы Кутейба ибн Муслим қай жылы Шашты басып алды? (633жыл )

ІІІ топ сұрағы:

1. Қожа Ахмет Йасауидің ұстазы кім?(Арыстан баб)

2. . Халық көзінің тірі кезінде-ақ “ақындардың ақыны, даналардың көшбасы” деп баға берген және “Ақиқат сыйы” еңбегінің авторы:
(Ахмет Иүгнеки)

3.Қандай кесенелерді білесіңдер? (Айша бибі,Бабаджа қатын )

4. Х ғ  басында Қазақстанның қай өңірінде ислам діні кең түрде тарай бастайды? (оңт Қаз-н)

5.Әбу Наср әл-Фараби қай қалада туған? (Отырар)

ІV топ сұрағы:

1.ХІІ ғасырда  Ғылым мен білімнің дамуына үлес қосқан ғұламалар? (Исхақ  әл- Фараби,Жауһари әл-Фараби,Ахмад әл-Фараби)

2. Махмуд Қашғаридің шын аты кім? (Махмуд Хусейн ибн Мұхаммед Қашғари)

3.Қожа Ахмет Йасауидің «Даналық кітабы» қалай аталды?(«Диуан -и хикмет»)

4.Ислам діні қай кезде қабылданды,оны мемлекеттік дін деп кім жариялады?(Қарахан мемлекетінің негізін қалаушы Сатұқ хан ислам дінін қабылдады.Оның баласы Боғра хан 960 ж исламды Қарахан мемлекетінің мемлекеттік діні деп жариялады)

5. Қазақстанның қай қалаларынан шыны ыдыстар табылған?(Отырар,Тараз,Йасы)

ІІІ. Жаңа сабақ.

Оқушылар дәптерге жаңа сабақтың тақырыбын жазады.

Оқушылар сабақтың мақсатын құрады.Оқушылар картадан Монғолияны көрсетеді. 2 мин

1топ. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
2.топ Монғол империясының қоғамдық құрылысы. 
3.топ Монғолдардың Қазақстанды жаулап алуы.
4. топЖаулап алудың зардаптары. Ұлыстардың құрылуы.

Мәтінді оқуға 4 мин уақыт беріледі.

Постер жазуға 7 мин уақыт беріледі.

Постер қорғауға әр топқа 2 мин уақыт беріледі.

 ІV. Кім тапқыр ойыны: Сабақты пысықтау бөлімі.11 мин
1.  Шыңғысханның ең үлкен ұлы. (Жошы)
2.  Монғол мемлекетінің құрамында қандай тайпалар болды.
(найман, керей, жалайыр)
3.  «Жасақ» (Яса) заңы неше бөлімнен тұрады. (екі бөлімнен тұрады)
4.  Шыңғысханның әкесі кімдердің қолынан қаза тапты. (татарлардың)
5.  1218 ж. қай қала монғолдарға соғыссыз берілді. (Баласағұн қаласы)
6.  Шыңғысхан қашан, қай жерде туылды. (1162 ж. Монғолияның Кендітау аймағындағы Онон өзінің жағасында, Болдоң деген жерде дүниеге келді.)
7.  Монғол мемлекеті қанша түмен әкімшілікке билікке бөлінді. (95 түменге)
8. Темүжінді хан қылып қай жылы сайлады? (1206 ж)
9. Шыңғысхан Қазақстан жерін неше ұлысқа бөлінді. (Үш ұлысқа бөлінді)

10. Алты ай бойы беріспей шайқасқан қала?(Отырыар)
V. Бағалау:

VI. Үйге тапсырма: §21 Отырар қаласы туралы  эссе жазу.