Открытый урок на тему "Сақтардың қоғамдық құрылымы және мәдениеті " (10класс)

Тохтамова Н.Б.

Алматы облысы

Панфилов ауданы

Жаркент қаласындағы

Біләл Назым атындағы

Орта мектептің                                                                                                                               тарих пәні мұғалымы

Тақырыбы: Сақтардың қоғамдық құрылымы және мәдениеті

Мақсаты:

Білімдік:

      Қазақстан аумағы ежелгі металлургия орталықтарының бірі болғандығын,    

      ерте темір дәуірі тайпалырының бірі сақтардың металлургия өндірісінің әдіс –

      тәсілдерін жетілдіріп, шебер құюшыға айналғанын түсіндіру.

      Сақтардың қоғамдық құрылысы, кәсібі, бейнелеу өнерінің  дамуы туралы

      түсіндіру. Діни наным – сенімдерін дүние танымындағы мифологиялық

      пайымдауларын көрсету.

Дамытушылық:  

         Оқушылардың шығармашылық ізденушілік қабілеттерін дамыту, пәнге   

         қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Сабақ барысында жазба деректермен  археологиялық зерттеулерді пайдалана 

отырып, оқушыларды отансүйгіштікке баулу, осы саланың мамандықтарына деген олардың қызығушылығын ояту, мамандық таңдауда бағыт-бағдар беру.

Сабақтың көрнекілігі:

«Қазақстан Республикасының саяси картасы», тірек сызба, суреттер,  Қазақстан тарихы (3-11 сынып үлестірме материал) №3 Сақтар 

Пән аралық байланыс: химия, география

Сабақты өткізу әдісі: интерактивті тақтаны  пайдалана отырып,  СКТТ арқылы баяндау.

Сабақты барысы:

І. Ұйымдастыру.

ІІ. Үй тапсырмасының орындалуын тексеру.

Тест әдісімен

1 Қола дәуірінің хронологиясын анықта

а\ б.з.б  ІІ. – б.з. І ғасырлар 

б\ б.з.б  XVIII-VIII ғасырлар

с\ б.з.б  XVI-V ғасырлар

2. Андроновтықтар  үшін ең қасиетті орын не болып есептеледі?

 а\Төр

б\ Босаға

с\ Ошақ

3.  Қола дәуірінде Қаратау жартастарына ненің 49 суреті салынған?

а\Соғыс арбаларының

б\ Қос өркешті түйенің

с\ Соқаның

4.   Андроновтықтар қай нәсілге жатады?

а\Еуропалық нәсіл

б\Монғолдық  нәсіл

с\ Түркілік нәсіл

5. Қола  дәуірінің Орталық Қазақстанда табылған археологиялық ескерткішін ата:  

а\Тегіскен

б\Шірік - рабат

с\Ақсу- аюлы

6. Батыс Қазақстандағы Андронов мәдениетінің ескерткіштерін тапқан археолог кім?

а\Б. Андрианов – 1914ж

б\М. Грязнов -1927ж

с\Х. Алпысбаев – 1958ж

7. Андроновтық тайпалар қай тілде сөйлеген?

 а\Үнді – Еуропалық тіл

б\Қытай тілі

с\монгол тілі

8. Теңсіздіктің шығуы қай кезеңде болды?

а\Палеолит

б\Мезолит

с\Қола

9.Қола дәуірінің Шығыс Қазақстанда табылған ескерткіштерін анықта

а\Малокрасноярка

б\Таутары, Тегіскен

с\Бесоба, Ақсу- аюлы

10. Қола дәуірінде мыс кендері қай жерде өндірілді?

а\Степняк, Ақжал

б\Жезқазған, Зырян

с\Қаратау, Таңбалы

11. Тасқа салынған суреттердің ғылыми атауы:

а\Руника

б\Иероглиф

с\Петроглиф

12. Қола дәуіріндегі петроглифтер көп табылған жерлер

а\Таңбалы, Ешкіөлмес, Тарбағатай

б\Шілікті, Қарғалы, Талғар

с\Алатау, Іле, Памир

13.Қыш ыдыстарға тек әсемдік үшін ғана емес, тіл- көзден сақтау  үшін салынған нәрсе.

а\Мөр

б\Таңба

с\Өрнек

14.Қола дәуірінің  Орталық Қазақстанда табылған қоныстары

а\Дәндібай, Беріккөл

б\Чаглинка, Ақмола

с\Арқайым, Төңкөріс

15. Қос өркешті түйе Андроновтар қандай құдайға табынған? 

а\Соғыс құдайы

б\Күн күркіреу құдайы

с\От құдайы

ІІІ. Жаңа тақырып

 Кіріспе

Темір ең көп таралған металл, таза күйінде кездеспейді

Ғе-химиялық таңбасы

26- қатар номері

56- атом номері

VIII топта, 4 периодта орналасқан d – элементі 

1500°С балқиды

 

+26 Ғе

              2   8   14    2

Сақтар

           Жаңа тақырыпты СКТТ бойынша түсідіру

 

                                                                                                                                                              Хр.     Б.З.б І мың жылдық

                                                                                                                                                        Террит      Жетісу,Арал маңы,              

                                                                                                                                                        Мұрғаб өзені, орталық Қазақстан                                          

                                                                                                                                       Тайпалары        Тиграхауда (шошақ,бөрікі)

Парадарайя (теңіздің ар жығынан келген) Хаомаварга             

                                                                                                       әлеуметтік жіктелу  і    Абыздар (ақ түс)

                                               Жауынгерлер (қызыл түс)                                      Қауым мүшелері: егіншіл

                                               мен малшылар (көк түс)

  Шаруашылығы            көшпелі мал (Батыс,Орт, Қазақстан)

                                         Жартылай көшпелі мал(Шығ, Орт, 

                                         Жетісу)

                                          Отырықшы мал шаруашылығы

                                          Суармалы егіншілік (Оң түстік

        Қазақстан,Талас, Шу, Сырдария )     

                                          Аңшылық, балықшылық

     Мәдениеті           Қолөнер           ағаш ыдыстар, құмыра,                                                                                              зергерлі          зергерлі бұйымдар

   Мүсін           «Аңдық стиль» (б.з.дV-IV 

                    ғасырлардағы «Алтын адам»)

                 Дін                 отқа табыну, Күн мен Айға, Әруақ              

                                      рухына,  анимизм, тотемизм, магия.

     Тарихи дерек көздері                 Геродот

                                                          Страбон     жазбалары                                                                                         Полиен

                                                          «Авеста» кітабы

                                                                  Аталуы                   Геродот: «Азиялық скифтер»

    Парсылар: «Құдіретті еркектер»   

                                                                                                   Иран жазбалары: «Жүйрік атты турлар»

                                 Сыртқы саяси жағдайы                   Б.э.д 529 жылы парсы тапшасы Кирдың жорығы                                                                 

 Б.э.д 519- 518 жылдары парсы патшасы І Дарийдың жорығы                                                                   

Б.э.д  IV ғасырларда (330-327-жылдары) Александр Македонскийдың жорығы          

Б.э.д  490 жылы Марафон шайқасында парсылармен одақтасып гректермен соғысты.

VІ. Қорыту.

І.Сақтардың қолөнері.

Ұсталық	Зергелік	Құмыра жасау

ІІ.Бейнелеу өнері

І кезең	ІІ кезең	ІІІ кезең

ІІІ Суретті тапсырмалар

V. Білімдерін бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.