Открытый урок на тему "Жастар киімі"

 

11 сынып

(Қазақ тілі пәнінен орыс сыныптарында өткізілген

ашық сабақ жоспары)

 Қайыңбаева Альмира Әділқанқызы

Мариногорка орта мектебінің

қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалімі

Шығыс Қазақстан облысы, Көкпекті ауданы, Мариногорка ауылы

Сабақтың тақырыбы: Жастар киімі. Сапалық, қатыстық сын

 есім. Есімше. Өткен шақ есімше, келер шақ есімше.

 Сабақтың мақсаты:  

Білімділік:  Қазіргі жастар киімі жайлы түсініктерін арттыру, модуль бойынша өтілген лексикалық және грамматикалық тақырыптарды қайталау, оқып-білгендерін жүйелеу. 

Дамытушылық:   Оқушылардың тақырып туралы ойларын кеңейту, эстетикалық талғамын дамыту, сөйлеу тілдерін дамыту, шығармашылығын арттыру.
Тәрбиелік:    Жастарды жас ерекшелігіне сәйкес киінуге, киіну мәдениетінің қыр-сырын ұғынатын эстетикалық тәрбие беру. Әсемдікке, сұлулыққа, әдемілікке, үйлесімділікке баулу, көре білу, бағалай білу, салыстыра білу сезімін ояту.
Міндеттері:   Оқушыларды «Сән» «Киім» «Стиль» тақырыптары бойынша сөйлету.  Киім мәдениеті туралы ой қалыптастыра отырып, өз мүмкіндіктерін қолдана білу.
Күтілетін нәтиже: Өз ойларын ортаға салып, сыни тұрда  әңгімелейді. «Киім» туралы ойларын  кеңейтеді. Топпен, жұппен, жекелей, шығармашылық жұмыстар жасайды. Еркін сөйлеп ойын жеткізе алады. Талғамдары бойынша киім эскиздерін жасайды.

Сабақ типі: Модуль бойынша жалпылама қайталау сабағы.

Сабақ түрі:   Аралас сабақ.

Сабақ әдісі:  Сұрақ-жауап; көрсетілім, иллюстрациялар қолдану; топпен, жұппен, жекелей, шығармашылық жұмыстар қолдану.

Қолданылған технология: модульдік, ақпараттық, деңгейлік, жеке тұлғаны оқыту.

Көрнекілік: ТСО, слайдтар, суреттер, кестелер, кеспелер, сабаққа қажетті материалдар мен құралдар.

Пәнаралық байланыс: тарих, технология, музыка.
Сабақ құрамы:

1.      ұйымдастыру

2.      қызығушылығын ояту

3.      өткенді еске түсіру

4.      сабақтың өтілу барысы

5.      тест жұмысын орындау

6.      сабақты қорыту

7.      бағалау

8.      үй тапсыпмасын беру.

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру.  Сәлемдесу, сабаққа бетбұрыс жасау, оқушыларға сәттілік тілеу.

2.Қызығушылықтарын ояту.

Сабақтың эпиграфы:

 «Жақсы киіну - жақсы ойлаудан басталады»

3. Сұрақ-жауап./7 мин/ Слайд көрсету. Балалар бүгін сабақта «Жастар киімі» модулін қайталаймыз. Сондықтан:

1.      Киім дегеніміз не?

2.      Сән деген не?

3.      Стиль дегеніміз не? Стиль түрлері қандай болады?

4.      Сын есім мағынасына қарай қалай бөлінеді? Ережесін айт, мысал келтір!

5.      Өткен шақ, келер шақ есімшенің жұрнақтары қандай болады?

 Киім – өмір бойы адаммен бірге жүретін серігі. Бірақ ол қазіргі біз көріп тұрған күйде болған жоқ. Әр тарихи кезеңде әр түрлі киім үлгісі болған.  Қоғамның дамуына және жаңа тарихи қоғамдастықтар пайда болуына байланысты адам киімі де түбірімен өзгеріп отырады.

Сән (латынша – Modus) – өлшем, тәсіл іс- қимыл бейнесі. Сән белгілі бір талғамның уақытша үстем болуы. Сән әлеуметтік, экономикалық құбылыс. Қазіргі сәнді демократияшыл десек те болады. Ол таңдау идеясы мен еркіндігімен, яғни әр түрлі стильдермен, пішіндерімен, үлгілерімен, алуан түрлі  реңділігімен ерекшеленеді.

Стиль (stu is латын сөзі) – мәнер, сипат, ерекшелік. Сол дәуірдің мәдениетін сұлулық туралы түсінігін, қоршаған ортаға қарым – қатынасын көрсететін тұрақты анық ерекшелеген  дәуір тілі.

Киімде бірнеше – классикалық, спорттық, романтикалық фольклорлық стильдер болады.

                                                        Стиль түрлері

          классикалық           спорттық            романтикалық        фольклорлық 

                                                      формалық

Классикалық стиль: (Қатал, іскер, сәнді киіну) салыстырмалы түрде тұрақты, сән әлеміндегі өзгерістерге онша беріле бермейтін барлық киім түрлері кіреді.

 Спорттық стиль: – демалыста, спортпен айналысқанда, саяхатқа шыққанда киюге ыңғайлы киімдер.

 Романтикалық стиль:  Әдемілік, ерекшелік, сүйкімділік, нәзіктікті әдептіден тыс ерекше көрсетеді.  Ерекшелігі – қатпарлар, желбіреуіштер, шілтерлер, банттар жиынтығынан тұрады.

Фольклорлық стиль:  Ұлттық сипаттағы киімдер.  Ұлттық ою-өрнектер, кестелер, қол жұмысының элементтері кеңінен пайдаланылады.

Формалық стиль: Қызмет  түріне қарай киетін киім.

4. Жекелей жұмыс./3 мин/ Демек, сән дегеніміз - қоғамдық өмірдің бір бөлшегі, әлеуметтік құбылыс.  Әр адамның өз талғамына, қажетіне қарай сәнді киіну мүмкіндігі бар. Мұнда тек сатып ала беру емес, мүмкіндік дегенде «таңдай білу», «таба білу», емес, «тіге білу» сөзіне байланысты. Тіге білетін кәсіпті ұнататын адам қандай сән болса да өзіне ұнамдысын келістіре алады. Осындай тіге білетін, келістіре білетін адамдардың бірі, біздің отандасымыз, дизайнер -  Құралай Нұрқаділова жайлы біздің Әсем іздестіріп, дайындап келіпті.

5.Мәтінмен жұмыс. /10 мин/

            Ежелгі Египетте, Ежелгі Грекияда, Ертедегі Римде құлдардың  киімі бел байлауыш қана болды. Оның өзі ауа райының қолайсыздығынан қорғай алмады. Сол кездегі еркін адамдар өз дәрежесіне лайық киінген. Сапалы матадан мамандығын, шенін білдіретін белгілерін таққан киімдер киген. Ал Египет фараондары мен белгілі адамдар – жұқа, үлбіреген мақтадан, кендір маталардан, ал, дін иелері қабылан терісінен тігілген киімдер киіп жүрген. Өте ерте замандағы Элладада еркін адамдар кендір мен жүннен тоқылған жұқа, әр алуан түсті киімдер кисе, құлдар дөрекі, қалың, сапасыз, боялмаған жүннен тоқылған киімдерді қанағат тұтқан.  

1)     Оқу.

2)     Аудару.

3)     Жаңа сөздерді талдау.

Шен – воинское звание, должность.

Үлбіреген – нежный

Дін – религия

Дін иелері - верующие

Кендір – лён

Қабылан терісінен – из шкуры леопарда

4)     Сұраққа жауап беру.

1.      Құлдардың киімі қандай болған?

2.      Еркін адамдар қалай киінген?

3.      Египет фараондары мен дін иелері неден тігілген киімдер киген?

4.      Эллада адамдары қалай киінген?

6.Мәтін бойынша  деңгейлік тапсырмалар. /5 мин/

ІІІ деңгей. Мұндағы есімшелер қандай шақта айтылған? Жұрнақтарын көрсет.

         ІІ деңгей. Сын есімдерді тауып, сапалық және қатыстық сын

         есімдерді бөлек бағанаға көшіру.  

І деңгей. Өткен шақтағы есімшелерді келер шақ есімшелерге айналдырып жаз.

7.Жұппен жұмыс. /5 мин/ Берілген кеспелер бойынша стиль түрлерін анықтап, диалог құру. Есімшенің өткен шақ, келер шақ түрін қолдану.

8.Топпен шығармашылық жұмыс. /5 мин/ Әуен қосу.

Адам көркі шүберек,

Ағаш көркі жапырақ, - дегендей сын есімдерді пайдалана отырып, адамды киіндіре әңгімелеу.

9. Сабақты жүйелеу. Тест тапсырмалары. /3 мин/

1. Сән дегеніміз латынша:

А) мәнер, сипат, ерекшелік

Ә) әлеуметтік құбылыс

Б) таңдай білу

В) өлшем, тәсіл, іс-қимыл бейнесі

Г) қатал, іскер

2. Өткен шақ есімшенің жұрнақтары

А) –ғалы, -гелі, -қалы, -келі

Ә) –ып, -іп, -п

Б) –атын, -етін, -йтін

В) –ар, -ер, -р

Г) –а, -е, -й

3. Стильдің неше түрін өттік

А) 3

Ә) 4

Б) 2

В) 6

Г) 5

4.  Мағыналық сын есімнің түрлері

А) негізгі, туынды

Ә) сапалық, қатыстық

Б) дара, күрделі

В) күшейтпелі, салыстырмалы

Г) жұрнақ, жалғау

5. Фольклорлық стиль дегеніміз не? 

А) қатал, іскер, сәнді киіну

Ә) ұлттық сипаттағы киімдер

Б) демалыста, спортпен айналысқанда киетін киімдер

В) қызмет  түріне қарай киетін киім

Г) ұлттық киімдер

6. Мақалды аяқта. Адам көркі шүберек,

                                Ағаш көркі  ..... .

А) шүберек

Ә) көйлек

Б) жапырақ

В) жасыл желек

Г) сән

7.Мектепке киетін киім қай стильге жатады?

А) классикалық стиль

Ә) фольклорлық стиль

Б) спорттық стиль

В) формалық стиль

Г) романтикалық стиль

8. «Кендір» сөзінің аудармасы

А) лен

Ә) вата

Б) нитка

В) шелк

Б) материал

9. Біз  Қазақстанда бақытты өмір сүрудеміз. Осы сөйлемдегі қатыстық сын есімді көрсет.

А) біз

Ә) Қазақстанда

Б) өмір

В) бақытты

Г) сүрудеміз.

10. Құралай Нұрқаділованың сән үйі қай қалада орналасқан?

А) Алматыда

Ә) Астанада

Б) Өскеменде

В) Ақтауда

Г) Семейде

Тест кілті:

1.      В

2.      Б

3.      Г

4.      Ә

5.      Ә

6.      Б

7.      В

8.      А

9.      В

    10.А

9. Сабақты қорыту. Сонымен  «Жақсы киіну - жақсы ойлаудан басталады» дегенді қалай түсінесіңдер. /2 мин/

Мысалы:

Бұл пікірді  біраз ойландырады, жақсы ой адамды саналылыққа, білімділікке, мейірімділікке, яғни барлық ізгі тілектерге жетелейді.

Сол сияқты жақсы ой жақсы жарасымды киінуге де себеп болды. Өзіміздің тума қасиеттерімізді қадірлейтін тіл тазалығын, жан-жүйке талабы арқылы рухани сезімді айтуға болады.

Өз ұлтына қанына тартпаған адамнан ештеңе күтуге болмайды. Жақсы ойы бар адам - ол болашаққа үмітпен қарап барлық жағынан рухани бар адам деп ұғамыз.

Яғни, жақсы, сәнді киіну үшін – жақсы оқу, үлгілі болу – жақсы жоғарғы оқу орнына түсу – жақсы жұмысқа орналасу – салауатты өмір салтын ұстанып, жақсы өмір сүру керек екеніне көздерін жетті ме?

Балалардың жауаптары.

10.Үй тапсырмасы. «Ұлттық киімдер» тақырыбы бойынша мазмұндамаға дайындалып келу.

11.Бағалау.

12. Рефлексия. 1 мин.

Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдыңдар?

Не ұнады, не ұнамады?

Сабақтан кейінгі көңіл күйлерін қандай?

13. Сабақты бекіту. 1 мин.

Балалар, бүгін біз «Жастар киімі» модуліндегі лексикалық және грамматикалық тақырыптарты қайталап, көптеген жұмыстар жасадық. Болашақта ұқыпты киініп, үлгілі азамат болыңдар! Сендерді де, бүгінгі қонақтарды да Тәуелсіздік күнімен шын жүректен құттықтаймын!