Открытый урок по истори на тему"Абылай хан"

Абылай хан

КММ Чкалов №2 орта мектебi

тарих пәнінің мұғалімі: Куттыгожин Нурлан Сапарулы

Өзіндік жұмыста оқушы:

•1).Істейтін жұмыстың мақсатын біледі;

•2). Оқушылар өз еркімен орындайды

•3).Жұмыстың жемісті аяқталуына, оның алдағы нәтижесіне қызығады;

•Тарихи мазмұндама

• Абылайдың өмір кезеңдері

• Нақты есімі

•  Абылайдың хан тағына отыруы

•   Абылай ханның ішкі, сыртқы саясаты

•   Қазақ  мәдениетіне  қосқан үлесі

•  Қазақ тарихындағы тарихи тұлға (көзі тірісінде “Ақ әулие” деп атаған)

Үй тапсырмасын тексеру

1.Кіші жүзде Әбілқайырдың өлімінен кейін жағдай қалай қалыптасты?

2.Ертіс, Жайық бойында әскери шептер салудың мақсаты неде?

3.Қазақ-орыс саудасының басты орталықтарына сипаттама беріңдер

4.Қазақ-орыс саудасындағы отаршылдықты қалай аңғаруға   болады?

Мақсаты

Білімділік:  Аса көрнекті саяси және мемлекет қайраткері Абылайханның Қазақ елінің дербес мемлекет ретінде қалыптасуына, қазақтың құқықтық жүйесін қалыптастыруға, қосқан үлесін ашып көрсету

Дамытушылық: Абылай ханның тұлғалық бейнесін талдау арқылы оқушылардың таным қабілеттерін дамыту

Тәрбиелік: Оқушылар бойында өз жеріне, еліне деген сүйіспеншілікке баулу, оның қадір-қасиетін ұғынуға  тәрбиелеу.

•Әдісі: Модульдік оқыту технологиясы

• Түрі:   Аралас сабақ

•Көрнекілігі:  слайд,  интерактивті тақта, карта,электронды оқулық, домбыра

•Пән аралық байланыс:   география, музыка, құқық

•Барысы:   І. Ұйымдастыру кезеңі

•  ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау

•  ІІІ. Жаңа сабақ

•1. Қызығушылықты ояту

•2. Мағынаны ажырату

хронологиялық кесте

жылдар	Негізгі оқиға
1740 тамыз	Орта жүз ханы Әбілмамбет пен Абылай Орскіге келіп, Ресей империясының билігін мойындайды
1741ж	Жоңғарлармен қақтығыстардың бірінде тұтқынға түседі
1745ж	Жоңғар қонтайшысы Қалдан-Сереннің қайтыс болуы
1755	Әмірсана бастаған Маньчжур-Цин қарулы күштері Жоңғарияға басып кіреді
1757	Қытай қолбасшылары Фу Дэ, Чжао Хой бастаған әскер Қазақ жеріне басып кіреді
1757-1760	Абылай Пекинде Қытай билігін мойындайды
1771	Орта жүздің ханы Әбілмәмбет дүние салады
1761	Императрица ІІ Екатеринаға хат жолдап, ағаштан үй тұрғызу үшін бірнеше ұста және 200-300 пұт астық жіберуді сұрайды
1781	Абылай

                             Абылай

Өмір сүрген жылдары                                                                                           

1711-1781 жж

Билік құрған жылдары

1771-1781 жж

Қолбасшы, саяси дипломат, реформатор, халық мәдениетінің жанашыры

Ішкі саясаты-

1.Бір орталықтан басқаратын мемлекет құрды.

2.Сот билігін күшейте түсті.

3.Қазақ рулары мен тайпаларының арасындағы қақтығыстар мен барымта алуды тоқтатты.

Сыртқы саясаты- 

Ресей, Қытай, Орта Азия елдерімен экономикалық және сауда байланысы.

Қазақ жеріне ешкім қол сұға алмайтын тұтастығын қамтамасыз етуге бағыттады.

Абылай хан өмірі мен қызметіне арналған туындылар:

«Аласапыран»,

 «Алмас қылыш», «Көшпенділер» (І.Есенберлин), «Батыр Баян»

(М.Жүмабаев), «Абылай хан» диссертациясы(Ж.Жақсығалиев)

Абылай мұсылманша жақсы білім алған. Ол шығыстың жеті  тілін білді. Домбыраны жақсы тартты. Оның өзі шығарған жиырмадан астам күйлері бар «Ақ толқын», «Ала байрақ», «Бұлан жігіт», «Дүние қалды», «Қайран елім», «Қара жорға», «Қоржынқақпай», «Майда жел», «Сары бура», «Шаңды жорық» т.б. күйлердің авторы.

Пікірталастық және рөлдік оқыта үйрету  ойыны “ Қазақ тарихындағы тарихи тұлға” (көзі тірісінде “Ақ әулие” деп атаған)

•                       сарапшылар    

А→Б

 қарама-қарсы сұрақтар  

Салыстыру

Абылай хан                    Н.Ә.Назарбаев              

XYІІІ ғ                                  XXІ ғ

                     Ортақ белгілері

“Адамзат күнтізбесі”

Халықтың ерік-жігерінің тастүйін бірлігі Абылай ханның бір басында бейнеленеді. Батырлармен тізе қосып, қаһармандықтың тамаша үлгісін көрсеткен, сөйтіп, халықтың ұйытқысы болған Абылай ханның ерліктері сонау қатал заманда қазақ рухын қайта түлетудің бір алтын діңгегіне айналды.

     Н.Ә.Назарбаев “Тарих толқынында”

Мұхтар Әуезов

“Қазақтың дербес ел болуына, әрі-беріден соң қазақтың қазақ болуына, басы қосылып, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығаруына ерен еңбек сіңірген Абылайдан артық адам болмас”.

•Жаңа ұғымдармен жұмыс

•* дипломант- сырт елдермен келіссіз жүргізетін адам

•* қонтайшы- жоңғарлардың ханы

•* реформа-өзгеріс енгізу,қайта құру

”Не? Қайда? Қашан? ”

1711-1781 жж.

Абылай ханның өмір сүрген жылдары

1743 ж.

Абылайдың тұтқыннан босатылуы

1745 ж. тамыз

Қалдан Сереннің өлімі

”Сандар да сөйлейді” ойыны

1740 ж. Әбілмәмбет,   Абылай сұлтан және басқа да қазақ ақсүйектерінің Ресейге ант беруі

 1771 ж.    Орта жүздің ханы Әбілмамбет дүние салады.

1757-1760 жж. Абылай ханның Пекинде Қытайдың билігін мойындауы

•ІY . Жаңа тақырыпты бекіту

•XYІІІ ғ-ң 20-30 жылдарында жоңғарлар басып алған шекаралық аймақтар қалай қайтарылды?

•1757-1760 жылдары Абылайдың Қытай билігін мойындауына не себеп болды?

•Үш жүздің өкілдері Абылайды орта жүздің ғана емес барлық қазақтың билеушісі етіп тануына қандай жағдайлар себеп болды?     

•Топпен жұмыс

•1- топ – Абылай ханға жалпы сипаттама беріңдер

•2 – топ – Абылай хан қазақ елінің  шаруашылығын дамытуда қандай өзгерістер енгізді?                                             

    3 – топ – Абылайдың қазақ  халқының дәстүрін, рухани мәдениетін дамытқандығын неден байқуға болады?

•* Қазақстан қалаларының басты-басты көшелері Абылай ханның атымен аталады

•* Алматыда Қазақ мемлекеттік халықаралық қатынастар және дүние жүзі тілдері университетіне Абылай ханнаң есімі берілген.

•* Көкшетаудың етегінде Абылай ханның құрметіне алып ескеткіш құлыптас (стелла) орнатылған

•* Қазақтар аса көрнекті қазақ ханының есімін бүгінде өздерінің перзенттеріне зор ықыласпен қояды.

Үйге тапсырма:

а) салыстыру тесті

б”) Абылай ханның “Ақ туы” тақырыбында  зерттеу жұмыстары           

Нәтиже

•Отанға деген сүйіспеншілік

•Азаматтық пен елжандылық

•Ұлттық бірлікті қалыптастыру

•Өз халқының тарихын, мәдениетін құрметтеу

•Жеке тұлғаның қалыптасуы

•Кәсіби білімге баулу

•