Открытый урок по историй Казахстана на тему "Ежелгі Спарта" (5 сынып)

Бекітемін: ___________

«20» ақпан 2019 жыл

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: 3 А бөлімі - Ежелгі Грекия Күні: 20 ақпан;       22 ақпан 2019 жыл Сынып: 5 «Ә»;      5 «Б».			Мектеп: № 202 Зейнолла Жарқынбаев атындағы орта мектеп Мұғалімнің аты-жөні: Нариман Айгүл Нариманқызы Қатысқандар:                              Қатыспағандар:
Сабақтың тақырыбы	Ежелгі Спарта Афиныдан несімен ерекшеленді
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сәйкес)	5.3.1.1 - ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау; 5.1.2.1 - ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау.
Сабақтың мақсаты	Барлық оқушылар: ♦ Ежелгі Спартаның саяси құрылымы ерекшеліктерін сипаттайды; Оқушылардың басым бөлігі: ♦ Ежелгі Спарта  қоғамының  әлеуметтік  ұйымдасуын  талдайды; Кейбір оқушылар: ♦ екі елдің ерекшеліктерін бағалап, зерделейді.
Бағалау  критерийі	- Ежелгі Спарта мемлекетінің саяси құрылымының ерекшеліктері туралы біледі, түсінеді; - Спарта мемлекетінің әлеуметтік құқықтарын анықтап, талдайды; - Екі елдің саяси құрылымының ерекшеліктерін зерделейді.
Тілдік мақсаттар	Ежелгі Спарта мемлекетінің әлеуметтік топтарын атайды (айтылым дағдысы);  талдау жұмысын жасайды (жазылым дағдысы); мәтінмен жұмыс жасайды (оқылым дағдысы). Тақырыпқа байланысты сөздер мен терминдер: Илоттар Периэктер Олигархия Герусия Диалог пен жазуға пайдалы сөздер тізбегі: Ежелгі Спартаның саяси құрылымы ерекшеліктерін келесідей сипаттауға болады ... Ежелгі Спарта қоғамының  әлеуметтік  ұйымдасуының  ерекшелігі ... 300 спартандық ерлігігінің ерекшеліктері келесіде ...
Құндылықтарға баулу	- Ежелгі мемлекеттер тарихына құрметпен қарау, еліне деген ұлтжандылық сезімін қалып-тастыру. - Оқушылардың бойында жауапкершілік, ынтымақтастық, тұлғалық  қасиеттерді жетіл-діретін орта құру.
Пәнаралық байланыс	Жаратылыстану (Әбдіманапов Б.Ш.), 5-сын, §15. «Адамдардың жер бетіне таралып орналасуы». Алматы: Атамұра, 2017.
Алдыңғы білім	«Ежелгі Афиндықтар қаншалықты еркін  болды». 5-сын, Б.С.Букаева-Астана «НЗМ» ДББҰ-2017
Сабақ барысы
Сабақтың кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері				Ресурстар
Сабақтың басы 1 мин. 1 мин. 1 мин. 5 мин. 5 мин. Сабақтың ортасы 3 мин. 3 мин. 5 мин. 2 мин. 5 мин. 3 мин. Сабақтың соңы 3 мин. 2 мин. 1 мин.	І. Топтастыру. Оқушыларды алдын-ала төрт топқа бөлемін (топтарды атап өту): 1 топ: Илоттар;                               3 топ: Олигархия; 2 топ: Периэктер;                           4 топ: Герусия. ІІ. Ұйымдастыру:  «Алтын балық» ойыны. Мақсаты: оқушылармен байланыс орнату, белсенді болу ниеттерін ояту, жұмысқа уәждеу, оқуға қызықтыру. Алгоритм: Көлденең ұстаған сол қолымнан оң қолымды «алтын балық» етіп «секіртемін», оқушылар «секірген» сайын шапалақ соғады. ІІІ. «Миға шабуыл». - Алтын балық ұстап алсаңдар қандай тілектер айтар едіңдер? (оқушылардың бірі «бай болсам» дегенге дейін сұрала береді) - Ежелгі Грекия аумағындағы халықтар әлеуметтік топтарға жіктелді ме, қалай ойлайсындар (болжам жасайды)? - Ендеше өткен тақырыпты есімізге түсіріп, жылдам сұрақтарға жауап берейік. ІҮ. «Ойлан, тап!» (алдыңғы білім бойынша сұрақтар қою). 1. Афиныдағы шағын қала-мемлекеттерді қалай атады? 2. Ареопаг дегеніміз не? 3. Аристократтардың құқықтары мен міндеттері қандай болды? 4. Ауыр жағдайда өмір сүрген халықты қалай атады? 5. Демократия дегеніміз не? 6. Борышқорлық құлдықты жойған реформатор? 7. Солон құлдықты қалай жойды? 8. Б.з.д. Ү-ІҮ ғғ. Афиныдағы жоғары өкімет қандай өзгеріске ұшырады? 9. Метекилер дегеніміз кімдер? 10. Афиныдағы құқығы жоқ адамдар? Бағалау: смайлик арқылы Ү. Білу және түсіну. - Б.з.б ҮІІІ-ҮІ ғғ. Аралығында Ежелгі Грекия аумағында көптеген полистер (қала-мемлекеттер) құрылды. Олардың ішінде Афины мен Спартаның күш-қуаты мол болды.      Спарталықтардың ата-бабалары дорийліктер болған. Олар Грекияға Балқан түбегінің солтүстігінен қоныс аударып, Лакония өңірінде, Пелопеннес түбегінде орналасты. Спарталықтар жергілікті тайпаларды (ахейліктерді) бағынышты жұмысшыларға - илоттарға айналдырды. Б.з.б. ҮІІІ ғасырда спарталықтар жері құнарлы Мессенияны басып алды. Спартаның халқы   деген әлеуметтік топтарға бөлінді. Әлеуметтік топтар Құқықтары мен міндеттері Илоттар Жер өңдеп, мал шаруашылығымен шұғылданды Периэктер Еркі бар адамдар, бірақ спарталықтармен теңдей құқықтарға ие бола алмады. Олар қолөнермен және саудамен айналысты. Спарталықтар Әскери іспен айналысты. Илоттар мен периэктерді өздеріне бағынышты етіп ұстады. Спартада қызмет еткен мемлекеттік тәрбиелеу жүйесі жауынгерлердің дайындығы үшін жауапты болды. Ұл балаларды жастайынан қатал тәртіпке және төзімділікке үйрететін. ҮІ. «Ойлан! Жұптас! Бөліс!». 1. Жеке жұмыс (мәтінмен жұмыс); 2. Жұптық жұмыс; ♦ «Сәйкестендіру» (1 топ). Дескриптор: -  Спартаның халқы әлеуметтік топтарға бөлінгенін біледі; -  суреттерге қарап әлеуметтік топтарын ажыратады; - суреттер мен Спарта тұрғындарының үндеулерін сәйкестен-діреді Біз спартандықтарға қарсымыз, себебі, олар біздің елімізді жаулап, бізді құлға айналдырды. Спартандықтар бізге сенім білдірмейді және олар бізді әрқашан бақылауда ұстап отырады.     Біз мықтымыз, әрі біздің күш -қуатымыз мол. Біз илоттар мен периэктерді өзімізге бағынышты етіп ұстауымыз қажет, себебі, олардың саны бізден артық.   Біз спартандықтарды жақтырмай-мыз, себебі олар біздің жерімізді жаулап алды және олар алым-салық төлеуге мәжбүрлетіп отыр. Біз ерікті адамдармыз, бірақ біздің азаматтық құқықтарымыз жоқ.     ♦ «Сөйлемді толықтыр» (2 топ). Дескриптор: - Спараның басқару жүйесі мен ісін біледі; - тапсырма мәтінің оқиды, тиісті сөзді жазады.  (1- жұп). Спартадағы жоғарғы өкімет билігі ретінде ................. қызмет етті. Алайда, шын мәнінде билік................. шағын тобының қолында болды. Биліктің мұндай түрі ................. деп аталады. (2- жұп). Спартаны басқару ісінде маңызды рөлді ................. атқарды. Оның құрамына ................. ер адамдар ғана ене алатын.  Ғалымдардың көзқарасы бойынша, мұның себебі Спартада алпысқа тек өте ................. мол адам ғана жете алатын. ♦ «Кластер»  (3 топ). Дескриптор: -  Спартадағы беделді алқалы органды біледі, -  эфорлар коллегиясының қызметің сипаттайды; -  Ликургтің кім екенін біледі; -  оның өмір сүрген уақытын айтады; -  Спарта үшін жасаған еңбегін талдайды. Эфорлар коллегиясы   1-жұп.   Ликург (кім?)   2-жұп.   ♦ «Венн диаграммасы» (4 топ); Дескриптор: -  Афины мен Спартаның басқару жүйесінің ұқсастығын анық-тайды; -  афинылықтар өмірінің ерекшеліктерін анықтайды; -  спарталықтар өмірінің ерекшеліктерін анықтайды.     Венн диаграммасын толтыру арқылы афинылықтар мен спарталықтар өмірінің ерекшеліктерін және олардың ұқсастықтарын салыстырыңыздар:   3. Топтық жұмыс (тапсырманы талдайды, жұмыстарын қорғай-ды). Кері байланыс: «Шапалақ». ҮІІ. Оқы да, біл! Дескриптор: -  BilimLand - білім беру платформасынан мәліметтер біледі; -  сөйлемдерді мағынасы бойынша сәйкестендіреді, -  суреттегі грек және парсы жауынгерлерін салыстырады.     BilimLand - білім беру платформасының №3568. Грекияның қала-мемлекеттері тақырыбындағы «Грек қоғамы», №3569. Афиныдағы саяси-әлеуметтік қарым-қатынастар тақырыбындағы «Парсы елімен соғыс» тақырыпшалары бойынша қосымша мәлімет беремін. Оқушылар №3568. Грекияның қала-мемлекеттері тақырыбындағы «Әлеуметтік топтар» 1,2-тапсырмаларды орындайды. 1-тапсырма: Грек полисының әлеуметтік топтарын ең маңызды және беделді тобынан бастап көрсетіңіз. 1. аристократ                          3. қолөнерші                          5. құл 2. саудагер                              4. шаруа 2-тапсырма: Сөйлемдерді мағынасы бойынша сәйкестендіріңіз. Спартадағы Жоғарғы ұйым                   Ақсақалдар кеңесі болды Спарта мемлекеті                                      төзімді, мықты етіп                                                                              тәрбиелеген Б.з.б. ІІ м.ж. Оңтүстік Грекия жеріне басып кірген дориліктер           30 адамнан тұрды Оның құрамы                                           Спарта мемлекетінің                                                                    негізін қалаған Спартада басыбайлы бағыныштыларды                                   илоттар деп атаған Спартада жастарды                                  Пелопоннес аймағында                                                                                   орналасқан Кері байланыс: «Мадақтау». ♦ №3569. Афиныдағы саяси-әлеуметтік қарым-қатынастар тақырыбындағы «Грек және парсы жауынгерлері» суреттерін көрсетіп, келесі «Болжам ағашы» бөліміне өтемін. ҮІІІ. «Болжам ағашы» әдісі. Дескриптор: -  тұжырымға болжам жасайды; -  болжамға дәлелдер келтіреді. Тақтаға талдың суреті ілінеді: ♦ ағаштың діңі - таңдалған тақырып («Қалқанмен әлде қалқанның үстінде» деген лаконикалық тұжырым); ♦ ағаш тармақтары - бұл «мүмкін» немесе «бәлкім» сөздерінен басталатын болжамдар нұсқасы; ♦ ағаш жапырақтары - болжамға дәлелдер келтіріледі. («Қалқанмен әлде қалқанның үстінде» деген тұжырымның мәні: ауырқаруланған жаяу әскерді гоплит деп атаған. Ол гоплон деп аталған үлкен дөңгелек қалқанға байланысты айтылған. Гоплонның салмағы 8 кг. болғандықтан жаудан қашқанда бірінші соны тастайтын. Сондықтан қалқанын жоғалту ең ұятты нәрсе болды. Үлкен қалқанды соғыс кезінде зембіл ретінде пайдаланып, қайтыс болған адамдарды тасымалдағандықтан ұрысқа аттанған жауынгерге «қалқанмен әлде қалқанның үстінде кел» деп шығарып салған). Кері байланыс: «Мадақтау». ІХ. «Тарихи тұлғамен сұхбат» әдісі. Дескриптор: -  сұрақ қою, оған жауап беру дағдылары қалыптасады; -  айтылған мәліметті сұрыптайды, анализ жасайды; -  көз алдына елестету арқылы тұлғаны таниды.      Тарихи тұлға мен тілші болу алдын-ала екі оқушыға тапсырылады. Тілші (оқушы) тарихи тұлғадан (оқушыдан) сұхбат алу арқылы сыныптың қалған оқушылары тұлғаны танулары керек. Тапсырма бойынша: тарихи тұлға - Леонид патша. Кері байланыс: «Шапалақ». Х. Рефлексия: «… қатысты 1 сөзді атаңыз» әдісі. 1) Оқушылардан «Ежелгі Спарта» ұғымына қатысты 1 сөз атау-ды сұраймын; 2) неге сол сөзді атағанын сұраймын; 3) алдағы уақытта бұл жөнінде не білгісі келетінін сұраймын. ХІ. Үйге тапсырма: «Последний бой 300 спартанцев» деректі филімін көру.				Топ атаулары; Интербелсенді тақта (алтын балық суреті көрсетіліп тұрады); Топ мүшелерінің бағалау кестелері (тақтада ілулі тұрады), смайликтер; Интербелсенді тақта, тірек сызба мен тақырыптық кесте; Интербелсенді тақта, мәтін қағаздар; Тапсырма таратпалары: сәйкестендіру кестесі, сөйлемді толықтыруға арналған кеспе қағаздар, кластер кестесі, «Венн диаграммасы» кестесі; Интербелсенді тақта; https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/ezhelgi-greckiya/lesson/grekiyanyng-qala-memleketteri https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/ezhelgi-greckiya/lesson/grekiyanyng-qala-memleketteri https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/ezhelgi-greckiya/lesson/afinadahy-sayasi-aleumettik-qarym-qatynastar Интербелсенді тақта (ағаш суреті көрсетіліп тұрады); Интербелсенді тақта (Леонид патша суреті көрсетіліп тұрады); Интербелсенді тақта (рефлексия мазмұны көрсетіліп тұрады); Интербелсенді тақта (үй тапсырмасы көрсетіліп тұрады).
Саралау - Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?		Бағалау - Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?		Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
♦ «Тарихи тұлғамен сұхбат» әдісімен сараланған тапсырма беріледі. Яғни, қабілеті жоғары оқушылар «тілші» мен «тарихи тұлға» ретінде сұхбат жасайды. Олар сұхбат барысында қосымша ақпараттар айту арқылы өзге оқушылардың да сабақ тақырыбына қатысты мәліметтер алуына жағдай жасайды (Гарднер бойынша көптік зият теориясы).		♦ «… қатысты 1 сөзді атаңыз» әдісі - оқушылардың бұл бөлім бойынша сабақ кезінде нені үйренгендерін бағалау үшін қолданатын әдіс.		♦ Топтық жұмыс барысында техникалық қауіпсіздік ережелерін естеріне салып отыру. Топ ережесін сақтау және жұмыс түрлерінде қолдану.
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ немесе оқу мақсаттары шынайы, қол жетімді болды ма? Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма, болса неліктен?
Жалпы бағалау: Сабақта ең жақсы өткен екі нəрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1: 2: Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1: 2: Осы сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

«Ойлан, тап!»

(алдыңғы білім бойынша сұрақтар қою)

1. Афиныдағы шағын қала-мемлекеттерді қалай атады? ПОЛИС

2. Ареопаг дегеніміз не? АФИНЫДАҒЫ БИЛІКТІҢ ЕЖЕЛГІ ОРГАНЫ

3. Аристократтардың құқықтары мен міндеттері қандай болды? ЖЕКЕ МЕНШІКТІ ИЕЛЕНІП,                           БІЛІМ АЛУҒА ҚҰҚЫЛЫ БОЛДЫ, МЕМЛЕКЕТТІ БАСҚАРУ ІСІНЕ ТІКЕЛЕЙ ҚАТЫСТЫ

4. Ауыр жағдайда өмір сүрген халықты қалай атады? ДЕМОС

5. Демократия дегеніміз не? МЕМЛЕКЕТТІХАЛЫҚ БАСҚАРАТЫН БИЛІКТІҢ ТҮРІ

6. Борышқорлық құлдықты жойған реформатор? СОЛОН

7. Солон құлдықты қалай жойды? МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРАЖАТТЫҢ ЕСЕБІНЕН БАСҚА ЕЛДЕРГЕ ҚҰЛДЫҚҚА САТЫЛҒАН ШАРУАЛАРДЫ ҚАЙТА САТЫП АЛДЫ

8. Б.з.д. Ү-ІҮ ғғ. Афиныдағы жоғары өкімет қандай өзгеріске ұшырады? ХАЛЫҚ ЖИНАЛЫСЫ, АЙЫНА РЕТ ШАҚЫРЫЛДЫ

9. Метекилер дегеніміз кімдер? БАСҚА АЙМАҚТАРДАН ҚОНЫСТАНЫП КЕЛГЕН АДАМДАР         

10. Афиныдағы құқығы жоқ адамдар? ҚҰЛДАР

https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/ezhelgi-greckiya/lesson/afinadahy-sayasi-aleumettik-qarym-qatynastar (үй тапсырмасы білімленд бойынша)