Открытый урок по калмыцкому языку (6 класс)

ХАЛЬМГ КЕЛНӘ ИЛ КИЧӘЛ

ТӨР «ХАВР»

6 КЛАСС

Багш: Мутрена И.С.

                                              2013-2014 җ.

Кичәлин төр: «Хавр»

Кичәлин күслмүд:

1.Хаврин йиртмҗин хүврлтин тускар дассан, медсән давтад товчлх, сергәх;
2. Эврә һазриннь йиртмҗд дурта болдмн гидг сурһмҗ өглһн;
3. Мана һазрин сәәхнинь үзүлх;
4. Сурһульчнрин келлһ өргҗүллһн;
5. Хамдан көдлҗ чаддг, ниицӊгү бәәҗ, нег- негнәннь уха- седкл медҗ чадх.

Дөӊцл: интерактивн самбр, дегтрмүдин һәәхүл, компьютер.

                             Кичәлин йовуд.

1.            «Мендвт!» зогсал.

- мендллһн;

- өдрин тооһинь бичлһн.

2.                    ФОНОЗАРЯДК

Һаһа һазак һалас һуйр һарһв.

Җал җөөлн боорцг җаҗлҗана.

3.            Багшин үг.

Күүкд, эндр мадн «Хавр» гидг төрәр зуульчлхм. Мадниг иим аӊ күргх. Эн юмб? (темән)

4.            «Күүндий!» зогсал (слайд 1-2)

Ода нанд келҗ өгтн:

- эндр ямаран өдр?

- ода ямаран җилин цаг?(Слайд 3)

     5. Кичәлин төрәр көдллһн.

а) Күүндвр «Хавр»:

- хаврин цаг ямаран?

- ямаран хаврин сармуд тадн меднәт?

- ямаран хаврин кеермҗ тадн меднәт?

- зургт юн зурата?

б) «Шүлгин зогсал» (умшлһна көдлмш)

- Хаврин хальмг теегт

Бамб цецг урһна.

Бамб цецг болһн

Теегин кеерүл болна.

Бамб цецг бичә тасл!

Бамб цецг оньдин хадһл!

- юуна тускар энүнд келлгднә?

- ямаран дегтрт бамб цецг бичәтә? («Улан дегтрт»)

  в) Толин көдлмш:

Болһн- каждый

Бичә тасл- не срывай

Оньдин- всегда

Хадһл- охраняй, береги

г) Текстлә көдллһн:

- хальмг үзгүдтә үгмүд олҗ автн;

- түрүн хойр зәӊгд һол болн нөкцл мөчмүдиг олҗ автн (вариантар кех)

6.     «Амрлһна зогсал»  (физминутк) (слайд 5)

Көл йовна,

Альхн ташна,

Толһа гекнә,

Һаран өргнәв,

Һаран буулһнав,

Хәрү ормдан суунав.

7.     «Батллһна зогсал» (слайд 6)

      Деформированн текстиг чикәр келх кергтә:

Сәәхн, җилин цаг, хавр.

Хәәләд, цасн, гүүнә, усн.

Бүркгдв, тег, ноһаһар, көк.

Ахрдна, өдр, утдна, сө.

- юуна тускар эн текстд келгднә?

- Үлгүрмүдин чилгчсинь олҗ автн (слайд 7):

Урна урл                            герл диилдг.

Харӊһуг                                  тоста.

Чидл чилдг                         сохр мет.

Сурһуль уга күн                     баһар кел.

Икәр мед,                              күн дөӊгәр.

Шовун далвагар                  медрл чилдго.

- Шовуд болн зерлг аӊгуд хавртан: (слайд 8)

Ямаран шовуд мана теегүр хаврт ирнә?

Ямаран аӊ хаврин ирлһн медүлнә? (Кезә?)

8.     «Байрта бәәтн!» Кичәлин ашлвр.

                                       Шалһлһна көдлмш (слайд 9)

- Ямаран җилин цагин тускар бидн күүндвидн?

Тест.

*зун  *хавр  * үвл  *намр

-         Теегин кеерүл, эн юмб?

*камб цецг  * җамб цецг  *бамб цецг  * бадм цецг

-         Хаврт юн болна?

* киитн салькн үләнә   *цасн орна  * ноһан урһна  * сө утдна

-         Зурмн кезә сернә?

* зунар  * үвләр  * хаврар  * намрар

-         Ямаран шовун хавр авч ирнә?

*хун  *харада  *торһа  * тоһрун

- Хәрүһинь шинҗләд, нег- негндән темдг тәвчктн (слайд 10)

- Бамб цецгт, хаврт нерәдсн дегтрин һәәхүл шинҗллһн.

9. Герин даалһвр: бичәд авсн шүлгән дасх.